QTO - Nhờ buôn bán và đi lao động ở nước ngoài, Lý Hòa (xã Đông Trạch) đã trở thành một làng biển giàu có ở dải đất miền Trung. Tuy nhiên, giữa nhịp sống đổi thay, vẫn còn một bộ phận ngư dân nơi đây bền bỉ gắn bó với nghề biển truyền thống do cha ông để lại. Ra biển giữa mùa "gió chướng" (mùa biển động) và chỉ đánh bắt ven bờ bằng lưới cước là nghề mưu sinh đã được người Lý Hòa lưu giữ, trao truyền qua hàng trăm năm.

Vượt sóng dữ săn “lộc biển”

Tháng 10 âm lịch, khi gió mùa Đông Bắc tràn về, biển bắt đầu xuất hiện những cơn sóng lớn liên tục vỗ bờ. Sóng gào thét, gầm ghè suốt ngày đêm, kèm theo mưa phùn rây rắc và gió rét căm căm. Mùa biển động thường kéo dài cho đến tháng 2 năm sau.

Đối với đa số ngư dân, những ngày biển động thực sự là thời điểm khó khăn, khi tàu cá phải nằm bờ, không thể ra khơi. Thế nhưng, với những ngư dân ở làng biển Lý Hòa, mùa "gió chướng" lại là thời điểm “vàng” để họ quyết tâm vượt sóng dữ, ra lộng đánh bắt và mang về nhiều “lộc biển”.

Trong mùa biển động, ngư dân Lý Hòa chủ yếu sử dụng các loại thuyền nhỏ, chèo bằng tay và ngư cụ đánh bắt chính là lưới cước. Đây là một nghề truyền thống, được ngư dân Lý Hòa trao truyền qua hàng trăm năm và chỉ đánh bắt hải sản ở vùng lộng, cách bờ khoảng 1 hải lý. Thông thường, trên mỗi thuyền nhỏ chỉ có khoảng 1-2 lao động, thuyền lớn từ 3-4 người, chủ yếu là anh em, người thân trong gia đình.

Sau chuyến biển kéo dài gần 8 giờ đồng hồ, hơn 12 giờ trưa, chiếc thuyền nhỏ của anh em ngư dân Trần Chung (43 tuổi), ở làng biển Lý Hòa, vật lộn với sóng lớn để cập bờ. Thuyền vừa cập bờ, chị Liễu (vợ anh Chung) liền chạy ra tận mép biển đon đả: “Được nhiều không anh?”.

Anh Chung vẻ mặt hớn hở, chỉ tay vào khoang thuyền. Vừa nhìn thấy mẻ cá, chị Liễu không giấu được nụ cười vui sướng. Ra biển từ 5 giờ sáng, chuyến này thuyền anh Chung đánh bắt được hơn 10kg cá. Chia sẻ niềm phấn khởi, anh Chung cho biết: “Mẻ lưới hôm nay có nhiều cá chòe (cá ngứa), cá cháo (cá khoai) nên cũng được 5-6 triệu đồng”.

Ngư dân Trần Chung vui mừng sau chuyến biển bội thu trong mùa biển động - Ảnh: P.P

Cạnh đó, ngư dân Phạm Chí Thanh cũng vừa kéo chiếc thuyền nhỏ của mình lên bãi. Chuyển cho vợ số hải sản vừa đánh bắt được, anh Thanh dường như quên hết mệt mỏi sau gần 8 giờ đồng hồ vật lộn với sóng biển và cái lạnh như dao cứa của mùa đông. “Sóng to lắm. Nhưng hôm nay cá mắc lưới nhiều, gỡ luôn tay nên anh em rất vui”, anh Thanh chia sẻ.

Theo các ngư dân dạn dày kinh nghiệm ở làng biển Lý Hòa, mùa "gió chướng", vùng lộng và gần bờ thường xuất hiện các loài cá “đặc sản” có giá bán rất cao, như cá bè đưng, cá ngứa, cá khoai... Trong đó, cá ngứa là loại cá ngon, có giá bán lên đến gần 1 triệu đồng/kg; còn cá khoai đầu mùa cũng bán được hơn 200 nghìn đồng/kg. Cùng với đó, thời gian đánh bắt ngắn, hải sản đưa lên bờ vẫn còn tươi sống, thương lái tranh nhau mua ngay tại bến nên giá trị tăng gấp nhiều lần so với ngày thường.

Hiểm nguy rình rập

Bờ biển làng Lý Hòa chỉ dài khoảng 2km, nhưng nhiều năm qua đã chứng kiến không ít vụ tai nạn lật thuyền trong mùa biển động. Thuyền được chèo bằng sức người thật sự quá mong manh, nhỏ bé trước những cột sóng dựng đứng.

Những chiếc thuyền của ngư dân làng biển Lý Hòa thật nhỏ bé trong mùa biển động - Ảnh: N.N

Ngư dân Trần Chung cho biết, đánh bắt trong mùa biển động dù cá tôm nhiều, thu nhập cao hơn, nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Rủi ro đến từ sóng to, gió lớn của biển cả, từ những cơn gió rét buốt da thịt của mùa đông. Vì mưu sinh, lo cho gia đình và con cái học hành, nhiều ngư dân vẫn liều ra biển.  “Đầu tháng 10/2025 (âm lịch), sau nửa ngày đánh bắt trên biển, chúng tôi cho thuyền trở về bờ. Thời điểm đó sóng rất lớn, nhiều lần tìm cách tiếp cận bờ nhưng không thành. Đến lúc thuyền còn cách bờ khoảng 50m thì bị sóng đánh chìm. May mắn là trên bờ bà con có mặt rất đông và kịp thời quăng dây thừng ứng cứu, đưa 2 anh em vào bờ an toàn. Đây không phải là lần đầu chúng tôi bị úp thuyền khi vào bờ, nên mỗi khi đánh bắt được hải sản, chúng tôi đều buộc chặt cẩn thận vào bọc lưới, nhờ vậy ít khi bị mất cá, tôm”, anh Trần Chung chia sẻ lần gặp nạn của mình.

Ra biển mùa này đòi hỏi ngư dân phải gan dạ, có kinh nghiệm và sức khỏe tốt. Không chỉ đương đầu với những con sóng cao từ 1-2m, trong quá trình đánh bắt, họ còn phải đối mặt với giông lốc bất ngờ. Chỉ cần phán đoán và quyết định sai thì hậu quả và thiệt hại sẽ khó lường. “Khó khăn nhất không chỉ là lúc đánh bắt trên biển, mà là khi đưa thuyền ra, vào bờ. Những ngày biển động, sóng ven bờ thường rất cao, có khi hơn 2m. Trong khi đó, thuyền chủ yếu chèo bằng tay, chỉ cần sơ sẩy là sóng có thể đánh úp ngay. Chính vì vậy, những ngư dân bám biển mùa này thường là người trung niên, dạn dày kinh nghiệm”, anh Chung chia sẻ.

Những ngày cuối tháng 10/2025 âm lịch, do ảnh hưởng của không khí lạnh, gió mùa Đông Bắc thổi mạnh nên biển động. Trên bờ biển Lý Hòa, lúc nào cũng có người đứng dõi mắt ra khơi. Họ là người thân, người làng của những ngư dân đang mưu sinh giữa sóng gió. Mỗi khi thuyền ra khơi hay trở về, lượng người đứng chờ lại đông hơn hẳn.

Những người đứng trên bờ cát ấy không chỉ để chờ đợi người thân, mà còn sẵn sàng ứng cứu khi có thuyền gặp nạn lúc vượt sóng ra, vào bờ. Và khi những chiếc thuyền nhỏ cập bờ an toàn, mang theo đầy cá tôm, những lời hỏi han, chúc mừng vang lên như tiếp thêm hơi ấm, xua tan mệt mỏi cho ngư phủ sau những giờ vật lộn với sóng dữ, giá rét.

Phan Phương