QTO - Cứ đến hẹn, mỗi năm vùng Càng lại chứng kiến cảnh nước lụt dâng lên, hạ xuống vài bận. Lũ lụt lên xuống đã trở thành quy luật hằng năm vào mùa nước nổi ở vùng đất trũng được ví như là “đồng bằng sông Cửu Long” thu nhỏ ở phía Nam tỉnh Quảng Trị. Bởi vậy, người dân nơi đây từ bao đời đã có kinh nghiệm và có thể an nhiên sống chung, thích ứng tốt với lũ lụt mà không quá áp lực như những nơi khác…

Thích ứng với lũ lụt

Những ngày đầu tháng 11, vùng Càng (là những thôn, xóm nhỏ nổi lên như những “ốc đảo” giữa cánh đồng nước bao la ở huyện Hải Lăng cũ) mênh mông một màu nước bạc. Nước lũ vẫn mấp mé cạnh tuyến đường tránh lũ Hải Lăng băng qua cánh đồng trũng – tuyến đường cao ráo nhất trong vùng - là đường đi lại huyết mạch cho người dân địa phương. Từ ảnh hưởng của mưa lũ do cơn bão Bualoi đầu tháng 10 đến nay, vùng Càng vẫn liên tục ngập chìm trong biển nước, việc đi lại của nhiều “ốc đảo” như: Hội Điền, Hưng Nhơn, An Thơ, Phú Kinh, Mỹ Chánh (xã Nam Hải Lăng), Cây Da, Trung Đơn, Phước Điền (xã Diên Sanh)… chủ yếu sử dụng bằng thuyền, ghe nhỏ.

Nhìn từ trên cao, vùng Càng thấp thoáng những rặng cây và nóc nhà cao giữa biển nước - Ảnh: Đ.V

Ông Võ Văn Ân (70 tuổi) sinh ra và lớn lên ở Càng Hưng Nhơn. Đến nay, ông vẫn sống, gắn bó với “ốc đảo” quê mình. Nhắc về mùa lũ, ông Ân nói nhẹ tênh: “Bình thường thôi, hầu như năm nào vùng Càng cũng ngập nước từ vài ngày đến cả tuần. Người dân ở đây đã quá quen với cảnh mùa lụt nước vô ra mấy lần. Năm nay, lũ kéo dài hầu như cả tháng nên vất vả hơn”.

Càng Hưng Nhơn có người sinh sống đã vài trăm năm. Theo ông Ân, từ đời xưa ở trong làng chính Hưng Nhơn, ông bà tổ tiên của ông và nhiều gia đình khác đã được làng cử ra ở càng này để canh giữ đất ruộng. Dần dà sau này con cháu sinh sôi, duy trì gắn bó tiếp với vùng đất này cho đến thế hệ của ông và con cái ông như bây giờ. Hiện nay Càng Hưng Nhơn có khoảng 20 gia đình. Năm nay, nước lũ về lớn nhấn chìm gần như hoàn toàn các càng. Nhìn từ trên cao, xóm làng chỉ còn thấp thoáng những nóc nhà cao và những rặng cây.

Cách đó không xa, Càng Hội Điền cũng bị nước lũ ngập sâu, chỉ nhìn thấy mờ xa tháp chuông nhà thờ công giáo. Càng Hội Điền có phong trào cơ giới hóa nông nghiệp mạnh. Nhiều hộ dân nơi đây đã mua sắm máy nông nghiệp như máy cày đất, máy gặt đập liên hợp. Anh Nguyễn Ngọc Văn (47 tuổi) phấn khởi giới thiệu chiếc máy cày hiệu Kubota màu đỏ vừa mới “đập hộp”, trị giá 340 triệu đồng trong vụ vừa rồi. Anh nói đó là tài sản mà vợ chồng anh rất hạnh phúc vì mua được bằng tiền từ những vụ lúa của mình. Gác chân lên mép nước mấp mé ngoài sân, nhìn “dàn” máy cày, máy gặt đã được đưa lên khu nhà phụ khá cao ráo, anh Văn nói: “Năm nào đến thời điểm này nước cũng ngập vài ngày, có khi hơn cả tuần. Vì vậy, gia đình tôi đưa máy móc, tài sản lên cao. Nước ra thì thay dầu mỡ, bảo dưỡng cho máy cơ giới rồi vào vụ đông xuân luôn. Nói chung quen rồi nên cũng không ngại lắm. Ở đây, người dân sợ bão hơn sợ lũ”.

Vùng Càng mênh mông giữa biển nước - Ảnh: Đ.V

Dù mỗi năm phải đối mặt với vài bận lũ lụt nhưng người dân ở các càng không quá áp lực, bởi họ đã có nhiều kinh nghiệm ứng phó. Trước mỗi mùa mưa lụt, người dân ở vùng Càng thường chuẩn bị đèn dự phòng, đèn pin, xăng dầu, bình ắc quy; tích trữ thực phẩm khô, mắm muối đủ dùng cho từ 7 - 10 ngày. Họ cũng chủ động kê cao đồ đạc, tài sản, lương thực thực phẩm. Nhiều nhà có điều kiện thì xây tầng 2 hoặc gác lửng để trú ẩn an toàn khi có bão, lũ lớn.

Ngoài ra, điều dễ nhận thấy là ở nơi này, hầu như mỗi nhà đều có 1-2 thuyền nhôm, là phương tiện di chuyển thiết yếu vào mùa nước nổi. Nhờ vậy, dù lũ lụt diễn ra thường xuyên nhưng ở vùng càng hầu như ít bị thiệt hại về người và tài sản. Trái lại, như một quy luật, sau lũ lụt, ruộng đồng nơi đây lại được bồi đắp thêm lớp phù sa mới để tạo nên những mùa lúa phong nẫm. Rồi tôm, cá cũng theo về sinh sôi để người dân thêm kế mưu sinh. 

Sống hào hiệp, nghĩa tình

Tính cách của người dân vùng Càng chân chất, đôn hậu và có nét phóng khoáng, nghĩa tình của cư dân vùng sông nước. Theo lời kể của ông Ân, ở vùng Càng có nhiều đám tang diễn ra trúng vào thời điểm ngập lụt nên khá vất vả cho gia chủ. Song trong thời điểm ấy, tình làng nghĩa xóm lại được thắt chặt thắm thiết hơn. “Các đám tang đều được bà con xóm giềng, họ, làng chung sức đồng lòng giúp đỡ. Không ai bảo ai, mỗi người một việc giúp gia chủ quán xuyến việc tang sự. Vất vả nhất là lúc đưa tang qua vùng nước ngập để đến an táng nhờ tạm thời ở các xóm, làng có đất cao lân cận. Những lúc đó, phải dùng đò máy lớn hoặc kết 2 đò nhỏ lại để băng đồng nước di quan. Dù rất vất vả nhưng mọi người đều sẵn lòng, cố gắng lo cho xong việc hiếu với bà con xóm giềng. Tôi thấy đó là điều rất đáng quý”, ông Ân chia sẻ.

Hỗ trợ những suất cơm và thực phẩm cho người dân vùng Càng - Ảnh: Đ.V

Trong đợt lũ cuối tháng 10 vừa qua, câu chuyện về anh nông dân trẻ Nguyễn Phụng ở thôn Hưng Nhơn, xã Nam Hải Lăng, đã tự nguyện lái chiếc máy cày của mình chở người dân vùng ngập sâu đến nơi an toàn cũng là một hình ảnh đẹp, đầy nghĩa tình. Trong bối cảnh nước lũ dâng cao khiến nhiều tuyến đường liên thôn, liên xóm bị ngập sâu, gây khó khăn trong việc đi lại của người dân, anh Phụng đã điều khiển chiếc máy cày băng qua những đoạn đường ngập sâu để chở người dân chạy lũ đến nơi an toàn. Việc làm ý nghĩa này trong thời điểm lũ lụt diễn ra căng thẳng khiến nhiều người xúc động. Có ngày, từ 5 giờ sáng đến trưa, anh Phụng chở được 8 chuyến, trong đó đưa một người ra đường lớn hết ngập để đi sinh tại Bệnh viện Trung ương Huế và một người bị bệnh...

Khi được hỏi về việc làm của mình, anh Phụng chia sẻ chân tình: “Thấy nước dâng cao, bà con vùng ngập sâu gặp nguy hiểm nên tôi tự nguyện chở. Cứ xe xuống được khu vực nào là tôi sẽ chở bà con đi đến đó. Mưa lụt giúp được chừng nào cho bà con thì tốt chừng đó”. Chiếc máy cày vốn là phương tiện mưu sinh của anh Phụng, trong thời điểm lũ dâng cao lại trở thành “chiếc xe cứu hộ” để người dân vùng trũng vượt qua khó khăn.

Hay đó còn là hình ảnh của những đội “shipper vùng lũ” với các thành viên nổi bật như các ông: Nguyễn Văn Thuận, trưởng thôn Hội Điền; Cái Vạn Thơi; thầy giáo trẻ Nguyễn Văn Huynh; các anh Nguyễn Văn Cương, Nguyễn Văn Hành, Hồ Văn Tấn, Nguyễn Văn Nhật… lăn lộn nhiều ngày để vận chuyển cơm, thực phẩm luồn lách vào mỗi ngõ xóm, nhà dân ở các Càng Hội Điền, An Thơ bị ngập lũ tiếp tế cho bà con. Họ tự nguyện chèo đò qua những đoạn nước xiết để nhận cơm, mì tôm, sữa, nước uống của các hội thiện nguyện mang về chia cho từng nhà dân ở các càng.

Trong lũ lụt, có thể mất mát nhiều thứ nhưng thứ không bao giờ bị cuốn trôi chính là tình người. Vì lẽ đó, nghĩa cử bình dị mà cao đẹp của những người dân vùng Càng xứng đáng được biểu dương, lan tỏa như một điểm sáng trong mùa mưa lũ ở Quảng Trị.  

Đức Việt