Những điểm mới trong Quy hoạch điện VIII

Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (còn gọi là Quy hoạch điện VIII) được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023. Định hướng quan trọng mà quy hoạch này đề ra là phát triển đồng bộ, đa dạng hóa các loại hình nguồn điện với cơ cấu hợp lý để đảm bảo an ninh năng lượng, nâng cao tính tự chủ của ngành điện, giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu; tiếp tục đẩy mạnh phát triển các nguồn năng lượng… Nhưng trước hết, Quy hoạch điện VIII đã tạo hành lang pháp lý cho các dự án truyền tải điện; ưu tiên phát triển mạnh năng lượng tái tạo và khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư các dự án điện.

Như chúng ta đều biết, điện là ngành hạ tầng quan trọng. Do đó, phát triển điện lực phải đi trước một bước tạo nền tảng thúc đẩy nhanh, bền vững đất nước, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, nâng cao đời sống Nhân dân và bảo đảm QP - AN. Quy hoạch điện VIII được xây dựng trên cơ sở tầm nhìn dài hạn, hiệu quả, bền vững và đặt ra mục tiêu đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Cùng với đó, thực hiện thành công chuyển đổi năng lượng công bằng gắn với hiện đại hóa sản xuất, xây dựng lưới điện thông minh, quản trị hệ thống điện tiên tiến, phù hợp với chuyển đổi xanh, giảm phát thải, phát triển khoa học công nghệ của thế giới. Đồng thời, hình thành hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tổng thể dựa trên năng lượng tái tạo, năng lượng mới. Với mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Quy hoạch điện VIII nhằm đảm bảo cung cấp đủ nhu cầu điện, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng của nền kinh tế theo kế hoạch đề ra cho giai đoạn 2021-2030, 2031-2050.

Có thể nói, việc phê duyệt Quy hoạch điện VIII đã tạo hành lang pháp lý cho việc triển khai các dự án truyền tải điện để giúp giải toả công suất cho các dự án điện tái tạo khu vực miền Trung và miền Nam, cũng như các tuyến đường dây 500 kV giúp cân đối cung cầu giữa 3 miền Bắc - Trung - Nam.

Cụ thể, phát triển hệ thống truyền tải điện đồng bộ với tiến độ các nguồn điện, nhu cầu phát triển phụ tải của các địa phương, sử dụng công nghệ hiện đại, đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế, sẵn sàng kết nối khu vực. Phát triển lưới điện thông minh để tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo ở quy mô lớn, đáp ứng yêu cầu vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định và kinh tế. Phát triển lưới điện truyền tải 500 kV và 220 kV bảo đảm khả năng giải tỏa công suất các nhà máy điện, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện, giảm tổn thất điện năng, đáp ứng tiêu chí đối với vùng phụ tải quan trọng và đối với vùng phụ tải đặc biệt quan trọng…

Đáng chú ý, Quy hoạch điện VIII ưu tiên phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo phục vụ sản xuất điện. Nguồn điện này sẽ đạt tỉ lệ khoảng 30,9% - 39,2% vào năm 2030. Mục tiêu hướng tới đạt tỉ lệ năng lượng tái tạo 47% theo cam kết về chuyển đổi năng lượng công bằng; đến năm 2050, tỉ lệ năng lượng tái tạo lên đến 67,5% - 71,5%. Định hướng chung là đẩy nhanh nguồn điện từ năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối…).

Đẩy mạnh phát triển điện gió trên bờ và ngoài khơi, điện mặt trời phù hợp với khả năng hấp thụ của hệ thống, khả năng giải tỏa công suất của lưới điện, giá thành điện năng và chi phí truyền tải hợp lý gắn với bảo đảm an toàn vận hành và tính kinh tế chung của hệ thống điện. Ưu tiên, khuyến khích phát triển điện gió, điện mặt trời tự sản tự tiêu, trong đó có điện mặt trời mái nhà của người dân và mái công trình xây dựng, điện mặt trời tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, tiêu thụ tại chỗ, không đấu nối hoặc không bán điện vào lưới điện quốc gia.

Một vấn đề cũng rất quan trọng, đó là Quy hoạch điện VIII khuyến khích các thành phần kinh tế để phát triển nhanh ngành điện trên nguyên tắc cạnh tranh lành mạnh và thực hiện cơ chế thị trường về giá bán điện, đảm bảo hài hòa lợi ích của các chủ thể tham gia đầu tư, sử dụng điện và đáp ứng yêu cầu phát triển của các vùng, miền.

Cụ thể, các giải pháp tạo nguồn vốn và huy động vốn đầu tư phát triển ngành điện bao gồm nghiên cứu, hoàn thiện các cơ chế tài chính và huy động vốn cho đầu tư phát triển ngành điện. Đa dạng hóa các nguồn vốn, các hình thức huy động vốn, thu hút có hiệu quả các nguồn vốn trong và ngoài nước vào phát triển điện lực, đảm bảo QP-AN và cạnh tranh trong thị trường điện.

Đa dạng hóa hình thức đầu tư (nhà nước, tư nhân, đối tác hợp tác công - tư…) đối với các dự án điện. Tạo lập môi trường thuận lợi, minh bạch, thu hút, khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư, phát triển các dự án điện. Thực hiện chính sách tín dụng linh hoạt, hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn để phát triển các dự án điện.

Minh Phương