Người “xây” thương hiệu chợ đình Bích La

(QT) - Ông là người đầu tiên đề xuất, tham mưu cho cấp trên mở rộng và quảng bá hình ảnh chợ đình Bích La ra với cả nước. Chỉ từ một hội đình thuần túy là sinh hoạt văn hóa làng xã, giờ đây chợ đình Bích La đã mang dáng vóc của một lễ hội mang tầm quốc gia. Có được thành công trên là nhờ vào sự quan tâm đặc biệt của các cấp chính quyền địa phương. Tuy nhiên, ít ai biết rằng người đầu tiên bắt tay vào công việc phục hồi, tạo dựng “thương hiệu” lễ hội này là một cụ già gần 60 tuổi. Đó là Trưởng thôn Bích La Đông, ông Lê Văn San, người được người dân trong làng yêu mến gọi tên “ông hội đình”. Nâng tầm lễ hội Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất giàu truyền thống, đậm đà bản sắc văn hóa, từ nhỏ ông San cũng như những đứa trẻ khác trong làng cứ tết đến xuân về lại háo hức tham gia lễ hội chợ đình Bích La. Ông nhớ lại: “Hồi đó, chợ đình đơn giản lắm, chỉ họp từ bắt đầu từ 3 giờ đến 7 giờ sáng mồng 3 tết thì kết thúc. Trong khoảng thời gian đó, người dân chỉ biết trao đổi mua bán vài thứ nông sản với nhau nên chợ tan sớm. Khi đang vui thì buộc phải ra về, mọi người ai cũng có cảm giác thiếu cái gì đó, khó tả lắm”.

10 năm làm Trưởng thôn, ông Lê Văn San đã góp phần quảng bá hình ảnh lễ hội chợ đình Bích La ra với cả nước.

Sự hụt hẫng đó cứ lớn dần lên trong con người ông, đến tuổi trưởng thành ông nảy sinh ý tưởng phải “cách tân” lễ hội này để nó thực sự là ngày hội văn hóa toàn dân đoàn kết. Mãi đến năm 2000, khi ông được bầu làm trưởng thôn Bích La Đông, việc thay đổi cách thức tổ chức lễ hội mới bắt đầu hiện thực hóa từng bước. Việc đầu tiên trên cương vị Trưởng ban tổ chức văn hóa văn nghệ của thôn đó là ông tiến hành phân chia rõ ràng ngày hội này thành 3 phần riêng biệt, bao gồm: phần lễ, hội và phần chợ.

Chợ đình Bích La được tổ chức vào dịp đầu năm mới tại làng Bích La Đông, xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong giờ đã trở thành một lễ hội hoành tráng sau nhiều năm ít nhiều mai một. Khi nhắc đến sự thành công của lễ hội này, người đầu tiên được mọi người nói đến với biết bao kính trọng, quý mến là ông Lê Văn San. Ghi nhận công lao, cống hiến của ông, năm 2010, ông được UBND tỉnh Quảng Trị, UBND huyện Triệu Phong trao tặng danh hiệu “điển hình tiên tiến” trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2006 - 2010 cùng nhiều giấy khen, bằng khen.

“Trước đây, lễ hội này chỉ duy trì như một hoạt động tâm linh có từ xa xưa mà không chú trọng đến các hoạt động vui chơi, giao lưu. Phần quan trọng nhất tập trung vào lễ cầu thần Kim Quy theo tương truyền, các bậc cao niên trong làm lễ tế thần để cầu cho mưa thuận gió hòa thì xem như xong. Nếu chỉ có vậy thì rất khó để “xã hội hóa” lễ hội này”, ông San cho biết. Nhận thấy đây là một lễ hội độc đáo chỉ diễn ra một ngày trong năm, đặc biệt là có rất nhiều người chờ đón, ông đã không ngần ngại đề xuất lên các cấp “làm mới” nó. Được sự giúp đỡ và ủng hộ của của cấp trên, ông đã bám sát “đề cương” chi tiết 3 phần và giới hạn trong không gian gồm 3 khu vực miếu thờ, đình làng và khu vực chợ. Trong đó, phần chợ sẽ được tổ chức vào ban đêm với các hoạt động trao đổi mua bán hàng như cau trầu, muối, lá chè, cây mía, cá chép, các món ăn cổ truyền như bánh sắn gói lá chuối, khoai nướng. “Từ khi vận dụng cách làm này, du khách kéo về đông lắm, riêng năm ngoái tổng số lượt khách viếng đình đã tăng lên gần 3 vạn lượt người. Các dịch vụ đều tăng thêm doanh số”, ông San cho biết thêm. Để phiên chợ “độc” này thêm đặc sắc, ông ra quy định, người bán hàng trong chợ phải mang áo khăn truyền thống để tôn lên tính trang nghiêm. Các sản vật làng quê được niêm yết giá cả rõ ràng để tránh tình trạng “chém chặt” tự phát. Còn ở phần hội, ông chủ động liên lạc, gửi giấy mời đến các ban văn nghệ làng xã trên khắp địa bàn tỉnh để mời họ về tham gia hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng như hát giao duyên, hò ân tình, thi hát đơn ca, song ca theo hình thức “làng vui chơi, làng ca hát”. Ông còn sáng tạo đưa vào các cuộc thi trò chơi dân gian như thi gói bánh, đánh cờ tướng, thi kéo co, đẩy gậy, nhảy bao bố, viết thư pháp… Nhờ những “cải tiến” đó mà tình làng nghĩa xóm thêm gắn chặt. Điểm nhấn của chợ đình Bích La là lễ cầu thần Kim Quy được ông tìm cách phục dựng đúng nghi lễ nhưng mới mẻ hơn. Vẫn khua chiêng trống, gõ mõ gốc tre già để phát ra tiếng, ông còn đưa vào tiếng nhạc bát âm và điệu hò Ba Trạo phụ họa. Tiếng lành đồn xa, khách trong Nam ngoài Bắc cứ thế kéo về làng, lượng khách năm sau đông hơn năm trước. Ông tâm sự: “Thấy người dân trong làng đoàn kết hơn, đời sống nhân dân được cải thiện, tôi mừng lắm. Đó cũng xem như một thành tích để tri ân các bậc tiền nhân vậy”. Ông trưởng thôn tâm huyết Không chỉ dày công trong việc tạo lập rồi đưa tên tuổi chợ đình Bích La ra với người dân cả nước, ông còn là người luôn đau đáu lo toan các hoạt động phát triển kinh tế, ổn định đời sống nhân dân trong thôn. Hơn 10 năm trên cương vị đứng đầu một thôn, ông đã có nhiều cách làm hay mà chỉ những con người tận tụy công việc mới thực hiện. Hàng ngày, ông đều đến từng hộ dân để vận động mọi người chăm chỉ làm ăn, chuyển đổi cây trồng vật nuôi, vận dụng tốt các mô hình kinh tế... Những gia đình thiếu vốn làm ăn, ông lại vận động các gia đình khá giả chung tay góp vốn, ủng hộ họ thoát nghèo. Do địa bàn rộng với 500 hộ/2.400 nhân khẩu nên nhiều khi giữa các hộ dân cũng không tránh khỏi những tranh chấp. Để duy trì tình làng nghĩa xóm, ông đứng ra thành lập các ban hòa giải, chủ động về từng nhà để làm công tác tuyên truyền. Những vụ việc tranh cãi ngày càng ít dần, hoặc nếu có cũng không bị đẩy đi quá xa, người dân có cách đối xử với nhau nhã nhặn hơn. Vốn là mảnh đất có bề dày về truyền thống hiếu học, nên ngay từ khi nhận nhiệm vụ trưởng thôn, ông đã tích cực vận động các họ tộc trong làng thành lập các quỹ khuyến học. Chỉ trong một thời gian ngắn, 5 dòng họ trong làng đã lập nên 5 ban khuyến học với số quỹ hàng chục triệu đồng, trong đó họ Lê Bá có tổng số quỹ trên 40 triệu đồng. Nhằm đánh vào ý thức tự hào về dòng tộc, họ hàng, thưởng thôn Lê Văn San đã khéo léo lồng ghép lễ trao quà cho con em có thành tích tốt trong học tập vào đêm mùng 2 tết ngay tại lễ hội chợ đình Bích La. Ngay từ sau khi có các quỹ khuyến học, số học sinh đỗ đại học ngày càng cao. Trước đây trong mỗi kỳ tuyển sinh đại học, cao đẳng, nhiều nhất chỉ 5 em thì nay con số đó đã lên đến vài chục em, số học sinh giỏi các cấp ngày càng tăng. Ngoài ra, trong suốt những năm làm trưởng thôn, ông Lê Văn San còn là người năng động trong việc vận động các cá nhân, tổ chức bê-tông hóa 2.500 mét đường liên thôn, liên xóm, xây nhà sinh hoạt cộng đồng có trị giá 660 triệu đồng. Tôi hỏi vui: “Làm nhiều việc “bao đồng” như vậy, vợ con ông có bao giờ phàn nàn hay tỏ ý không vui?”. Ông chỉ cười: “Làm việc gì phải ra việc đó chứ”. Như để chứng minh cho lời nói của mình, ông dẫn chúng tôi ra thăm trang trại gia đình với 100 con ngan, 4 con lợn giống. Ông nói: “Để có lương thực cho cả nhà và thức ăn cho vật nuôi, tôi còn trồng thêm 1 mẫu ruộng nữa, nếu thời tiết thuận lợi, mỗi năm tôi có thể kiếm được 50 triệu đồng”... Bài, ảnh: HOÀNG SƠN