Chú trọng xây dựng một nền nông nghiệp sạch

(QT) - Những năm qua, sản xuất nông nghiệp tỉnh Quảng Trị phát triển khá toàn diện. Bên cạnh sản lượng lương thực đạt cao qua các năm thì công tác đầu tư thâm canh và phát triển cây công nghiệp dài ngày như cao su, cà phê và hồ tiêu đã được chú trọng. Mạnh dạn đưa các giống cây trồng, vật nuôi có năng suất cao, phẩm chất tốt và khả năng chống chịu sâu bệnh thay thế các loại giống có năng suất thấp. Công tác khuyến nông- khuyến ngư đã tích cực ứng dụng nhiều tiến bộ kỹ thuật mới trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, cải tạo đất, nuôi trồng và chế biến nông lâm thuỷ sản...Nhờ vậy, năng suất, sản lượng và chất lượng cây trồng vật nuôi được nâng lên rõ rệt. Nhằm tạo ra sản phẩm sạch để nâng cao hiệu quả sản xuất và cạnh tranh trên thương trường thì các công nghệ sản xuất sản phẩm sạch đã được chú trọng đầu tư. Hiện nay diện tích lúa gieo trồng toàn tỉnh hàng năm hơn 23.000 ha nhưng đã có 10.000 ha lúa chất lượng cao. Để cây lúa có năng suất và sản lượng cao ngành Nông nghiệp và PTNT đã xác định đầu tư trọng điểm vào công tác giống, kỹ thuật chăm sóc và hệ thống thuỷ lợi...Việc nghiên cứu triển khai các đề tài khảo nghiệm giống lúa có năng suất chất lượng cao và đưa tỷ lệ giống mới vào sản xuất trên địa bàn đến nay đạt hơn 90%. Để tạo ra sản phẩm sạch, các chương trình IPM, ICM trên cây lúa đã được tập trung chỉ đạo thực hiện.

Thu hoạch cà phê ở Hướng Hóa.

Chương trình ICM "3 giảm, 3 tăng", đã giảm áp lực sâu bệnh, tiết kiệm chi phí đầu tư, môi trường không bị ô nhiễm, năng suất và chất lượng sản phẩm tăng lên… Trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển của cây lúa, đội ngũ kỹ thuật của ngành thường xuyên bám ruộng để giúp nông dân trong việc bón phân cân đối, phòng trừ các loại sâu bệnh gây hại. Nhằm giúp nông dân thay đổi tập quán canh tác nâng cao giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích, hạn chế ô nhiễm môi trường sống và tạo ra sản phẩm gạo “sạch” để tìm được chỗ đứng trên thị trường ngày càng khó tính, chương trình quản lý dịch hại tổng hợp ICM trên cây lúa được triển khai và mang lại hiệu quả thiết thực. Ngoài việc tạo ra sản phẩm "sạch" nâng cao chất lượng, năng suất lúa bình quân cả tỉnh đạt 10 tấn/ha/năm góp phần đảm bảo an ninh lương thực. Nhờ ứng dụng chương trình IPM (quản lý dịch hại tổng hợ ), chi phí sản xuất đã giảm được từ 10-27% và lượng thuốc trừ sâu đã giảm trên 50% so với trước. Áp dụng chương trình IPM đã giúp nông dân trong tỉnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật ngày càng thuần thục, thực hiện thâm canh tăng vụ, phát triển nông nghiệp bền vững. Để đưa Nghị quyết Trung ương 7 (khoá X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và các Nghị quyết của tỉnh về phát triển nông nghiệp hiệu quả và bền vững vào cuộc sống, ngành Nông nghiệp và PTNT đã chỉ đạo triển khai nhiều chương trình sản xuất sản phẩm sạch và bền vững trên nhiều cây trồng khác. Đối với cây cà phê, chất lượng kém là do những nguyên nhân từ trước đến nay như hái xanh, hái non, phơi sấy không đúng kỹ thuật, thiếu vốn để trang bị máy móc thiết bị. Hoặc mỗi khi cà phê được giá tình trạng tranh mua, tranh bán, không tính đến chất lượng sản phẩm đã thúc đẩy người dân thu hoạch cả cà phê non, cà phê xanh tràn lan, không sàng, lọc phân loại mà chỉ cốt khối lượng nhiều để tính giá cao. Do vậy, việc nâng cao chất lượng cà phê phục vụ xuất khẩu và chương trình phát triển cà phê bền vững được chú trọng đầu tư. Việc phát triển đồng bộ từ khâu canh tác, thu hoạch và chế biến đã được nhiều doanh nghiệp và nông dân quan tâm thực hiện. Trong đó, Công ty cổ phần nông sản Tân Lâm đã được cấp chứng chỉ UtzKapeh (là chứng nhận toàn cầu dành cho các hoạt động sản xuất và cung ứng cà phê có trách nhiệm cao do tổ chức UtzKapeh - Hà Lan công nhận). Dự án PPP về phát triển cà phê bền vững, thân thiện với môi trường đã được triển khai thực hiện ở vùng cà phê huyện Hướng Hoá góp phần thay đổi nhận thức trong sản xuất sản phẩm sạch và hướng tới xây dựng thương hiệu cho cà phê Catimor Khe Sanh, Hướng Hoá. Trên cây rau, việc sản xuất rau an toàn (RAT) đã bước đầu thực hiện ở 2 HTX nông nghiệp Đông Giang 1 và Đông Thanh thuộc ven đô thị Đông Hà và một số huyện khác trong tỉnh. Công tác khảo sát lập quy hoạch vùng; lấy mẫu, hợp đồng phân tích các chỉ tiêu đất, nước cho vùng chuyên canh sản xuất RAT đã được quan tâm thực hiện. Quy trình sản xuất, chế biến RAT từ đồng ruộng đến người tiêu dùng được chuyển giao đến người sản xuất, công tác chế biến, bảo quản giúp người tiêu dùng phân biệt sản phẩm RAT với rau không rõ nguồn gốc. Qua 2 năm thực hiện, giá trị thu nhập trên 1 ha canh tác đạt 200-210 triệu đồng. Lãi bình quân trên 1 ha sản xuất hơn 90 triệu đồng, ngoài việc nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích còn tạo ra hướng mới trong sản xuất hàng hoá chất lượng cao, đáp ứng vệ sinh an toàn thực phẩm. Công tác xây dựng thương hiệu RAT ở các vùng đã sản xuất nhằm quảng bá, mở rộng tiêu thụ sản phẩm RAT cần tiếp tục được đầu tư hỗ trợ. Trong chăn nuôi, cùng với việc thực hiện các chương trình Zebu hoá đàn bò, nạc hoá đàn lợn, du nhập các giống gia súc, gia cầm mới vào sản xuất, tăng cường công tác thú y để tăng giá trị sản xuất của ngành chăn nuôi trong ngành nông nghiệp lên 30% vào năm 2015, các mô hình chăn nuôi theo hướng an toàn sinh học và xây dựng xã an toàn dịch bệnh đã được quan tâm đầu tư. Để hỗ trợ tốt hơn cho tiến trình hướng tới sản phẩm sạch, ngành nông nghiệp đã triển khai xây dựng 5 mô hình xã an toàn dịch bệnh tại các xã Vĩnh Chấp (Vĩnh Linh), Gio Hoà (Gio Linh), Triệu Phước (Triệu Phong) Hải Thọ (Hải Lăng) và Cam Tuyền (Cam Lộ) đã góp phần hỗ trợ tích cực cho phát triển chăn nuôi an toàn dịch bệnh. Trong bối cảnh ngành chăn nuôi đang phải chịu nhiều tổn thất do dịch bệnh, thì hướng chăn nuôi an toàn sinh học đang được ngành nông nghiệp tập trung chỉ đạo và xây dựng mô hình cho nông dân học tập. Trong chăn nuôi lợn, tập trung xử lý đồng bộ các khâu từ con giống sạch bệnh, thức ăn đảm bảo công tác thú y và vệ sinh môi trường. Trong đó, việc xây dựng các công trình phụ trợ như khu xử lý nước thải, chất thải (ao sinh học, hầm biogas)...đã được chuyển giao cho các hộ nông dân tham gia mô hình trình diễn. Các chương trình khuyến nông chăn nuôi trong những năm qua đã tập trung xây dựng các mô hình để tạo ra những vùng chăn nuôi sạch bệnh, tạo ra sản phẩm tốt hơn cho thị trường. Trong chăn nuôi gia cầm hiện nay, mô hình nuôi gà an toàn sinh học đang có xu hướng phát triển mạnh và đây là hướng đi bền vững trong chăn nuôi. Nuôi gà an toàn sinh học sẽ giảm được chi phí đầu vào. Ngoài ra, nếu áp dụng đúng quy trình nuôi và phòng bệnh thì sẽ giảm bớt được nhiều chi phí khác. Điều đặc biệt là rất an tâm với dịch bệnh. Quay vòng nhanh, an toàn dịch bệnh và đảm bảo môi trường xung quanh là những lợi thế vượt trội của nuôi gà an toàn sinh học. Trong lĩnh vực thuỷ sản, việc đẩy mạnh đầu tư cả nuôi trồng, đánh bắt chế biến và xuất khẩu đang được ngành Nông nghiệp và PTNT triển khai đồng bộ. Trong đó, công tác sản xuất giống và kiểm tra chất lượng giống nhằm hạn chế tối đa dịch bệnh đang được tăng cường để chủ động cung cấp giống tốt, sạch bệnh cho các cơ sở chăn nuôi trong tỉnh. Trong đó, nhiều quy trình công nghệ mới đã được áp dụng như: Sản xuất giống tôm sú theo công nghệ vi sinh, sử dụng men vi sinh thay thế hoá chất trong quá trình sản xuất giống tôm sú, nhờ công nghệ này tôm giống có chất lượng tốt, tránh được hiện tượng tôm giống còi giúp cho người nuôi tôm có hiệu quả hơn. Việc sử dụng các chế phẩm sinh học trong nuôi tôm chân trắng, tôm sú, không thay nước. Dùng chế phẩm vi sinh thay thế hoá chất trong quá trình tạo ra thực phẩm sạch cho người tiêu dùng, đồng thời tránh được sự ô nhiễm môi trường và giảm thiểu dịch bệnh trong quá trình nuôi. Tuy nhiên cùng với sự phát triển khá nhanh của diện tích nuôi tôm trong tỉnh hiện nay, nuôi tôm đang đứng trước những thách thức không nhỏ về nguy cơ ô nhiễm môi trường nước, sự suy giảm nguồn lợi tài nguyên, đa dạng sinh học... Vì thế các mô hình nuôi tôm sạch đang được triển khai, thử nghiệm để nhằm tạo ra những giải pháp, cách thức, nuôi tôm vừa đảm bảo hiệu quả kinh tế đồng thời vẫn không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và tạo ra sản phẩm sạch cho chế biến xuất khẩu. Bên cạnh những kết quả đạt được, các hoạt động hướng tới một nền nông nghiệp sạch của Quảng Trị vẫn còn những hạn chế. Đó là điều kiện và năng lực nghiên cứu ứng dụng triển khai những thành tựu về tiến bộ của khoa học kỹ thuật chưa mạnh mẽ. Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác nghiên cứu còn nhiều bất cập, thiếu thốn. Quản lý hoạt động khoa học công nghệ còn thiếu chặt chẽ. Các mô hình chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho sản xuất, chế biến, bảo quản chưa được nhân rộng nhiều. Đội ngũ cán bộ nghiên cứu khoa học, chuyển giao ứng dụng công nghệ còn thiếu về cả số lượng, cơ cấu chưa đáp ứng theo yêu cầu tiếp thu các tiến bộ mới về sản xuất nông nghiệp sạch. Sự đầu tư về khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp, nhất là khoa học công nghệ cao chưa được quan tâm đúng mức; quy trình sản xuất lạc hậu, thói quen sử dụng thuốc trừ sâu có nguồn gốc hóa học còn cao, ý thức của người sản xuất còn kém, thêm vào đó là các chế tài xử lý chưa đồng bộ, thích đáng. Để tiếp tục hướng đến nền nông nghiệp sạch, việc sản xuất cần được tuân thủ nghiêm ngặt theo quy trình khép kín từ khâu chọn tạo giống, sản xuất cho đến thu hoạch và phân phối. Do đó ngành Nông nghiệp và PTNT Quảng Trị phải đẩy mạnh nghiên cứu kỹ thuật sản xuất sản phẩm sạch và an toàn thực phẩm theo hướng ứng dụng công nghệ sinh học, nhất là công nghệ vi sinh trong chế biến, bảo quản cũng như xây dựng mô hình, giải pháp phát triển nông nghiệp phù hợp với điều kiện tỉnh Quảng Trị. Đây cũng là một trong những ưu tiên được đặt ra trong chiến lược phát triển nông nghiệp từ nay đến năm 2020. Tuy nhiên để nông sản đến được tay người tiêu dùng đạt chỉ số an toàn cao cần phải được đầu tư xây dựng thêm trung tâm phân tích, kiểm định dư lượng thuốc bảo vệ thực vật đạt tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế ngay tại các vùng sản xuất lớn. Như vậy mới có thể kiểm soát triệt để nguồn hàng không đạt tiêu chuẩn ngay từ khi chưa ra tới thị trường. Nhằm tăng cường cho các mặt hàng nông sản sạch hơn, không chỉ trông chờ vào ý thức của người tiêu dùng mà phải bắt đầu ngay từ nhà sản xuất, nhà khoa học và nhà quản lý. Với những chính sách đầu tư mang tính chiều sâu, đồng bộ, trong tương lai ngành Nông nghiệp và PTNT Quảng Trị với mục tiêu hướng tới nền nông nghiệp sạch có thể đáp ứng được yêu cầu đang ngày càng cao của người tiêu dùng, đặc biệt là đối với thị trường xuất khẩu vốn có nhiều quy định và rào cản khắt khe như hiện nay. Có như vậy, hàng nông sản mới có thể tìm được chỗ đứng vững chắc trên thị trường trong nước và quốc tế trước sự cạnh tranh gay gắt của các thương hiệu sản phẩm lớn trên thế giới trong bối cảnh Việt Nam đã gia nhập WTO và hội nhập sâu rộng hơn với các nước trong khu vực. Bài, ảnh: Hồ Nguyên Kha