Gỡ khó để thúc đẩy hoạt động nhập khẩu than đá từ Lào

Thời gian qua, hoạt động nhập khẩu than đá từ Lào về Việt Nam chủ yếu qua Cửa khẩu quốc tế La Lay có nhiều khởi sắc. Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu vui vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc đòi hỏi các cấp, ngành, đơn vị liên quan sớm vào cuộc giải quyết. Phóng viên Báo Quảng Trị vừa có cuộc phỏng vấn Phó Giám đốc Sở Công thương NGUYỄN HỮU HƯNG về vấn đề này.

- Trước tiên, xin cảm ơn ông đã dành thời gian trả lời phỏng vấn. Đề nghị ông thông tin về những tín hiệu đáng mừng từ hoạt động nhập khẩu than đá từ Lào về Việt Nam qua Cửa khẩu quốc tế La Lay?

- Quảng Trị có đường biên giới đất liền tiếp giáp hai tỉnh của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào là: Savannakhet và Salavan với tổng chiều dài hơn 187 km. Trên địa bàn có hai cửa khẩu quốc tế gồm: Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, Cửa khẩu quốc tế La Lay và 4 cặp cửa khẩu phụ. Đây là cầu nối giao thông quan trọng, kết nối miền Trung Việt Nam với các tỉnh của Lào và các nước trên tuyến Hành lang kinh tế Đông Tây. Nguồn than có trữ lượng lớn ở Lào nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế La Lay với cung đường vận chuyển ngắn là yếu tố thuận lợi để tăng cường xúc tiến nhập khẩu than, góp phần bổ sung nguồn nguyên liệu cho nhu cầu sản xuất, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Việc nhập khẩu than từ tỉnh SêKông của các doanh nghiệp thông qua Cửa khẩu quốc tế La Lay là sự lựa chọn hợp lý. Với lựa chọn này, doanh nghiệp sẽ rút ngắn cung đường vận chuyển; hạ giá thành; nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội các địa phương hai nước Việt Nam - Lào... Thời gian qua, ở Cửa khẩu quốc tế La Lay, thủ tục thông quan đối với các chuyến hàng than qua cửa khẩu đã được lực lượng chức năng tạo điều kiện hết sức thuận lợi. Trung bình mỗi ngày, có khoảng gần 400 - 450 phương tiện vận tải xuất nhập cảnh được thông quan qua Cửa khẩu quốc tế La Lay. Năm 2024, số lượng than nhập khẩu về Việt Nam qua Cửa khẩu quốc tế La Lay đạt gần 1,5 triệu tấn.

Các phương tiện chở than đá từ Lào về Việt Nam chuẩn bị làm thủ tục thông quan qua Cửa khẩu quốc tế La Lay - Ảnh: T.L

- Để đón đầu cơ hội, tỉnh Quảng Trị đã có những nỗ lực gì để thúc đẩy hoạt động nhập khẩu than đá từ Lào, thưa ông?

- Trong thời gian qua, các dự án vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam nhận được sự quan tâm, chỉ đạo, hỗ trợ quyết liệt, sát sao của chính phủ 2 nước và các bộ, ngành trung ương. Đây được xem là điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ thẩm định, phê duyệt và triển khai các dự án. Trong điều kiện về nhu cầu vận tải than đá tăng cao, các nhà đầu tư có thêm quyết tâm triển khai, đẩy nhanh tiến độ của các dự án liên quan đến hoạt động nhập khẩu than đá. Đây là cơ sở quan trọng để góp phần nâng cao hiệu suất vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam.

Từ năm 2023 đến nay, tỉnh Quảng Trị đã nhận được nhiều đề xuất đầu tư, thực hiện các dự án xây dựng hạ tầng để triển khai hoạt động vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam qua Cửa khẩu quốc tế La Lay. Lãnh đạo tỉnh đã tích cực, chủ động làm việc với các bộ, ngành, cơ quan liên quan, đề xuất với Chính phủ, Bộ Ngoại giao để được hỗ trợ, thống nhất chỉ đạo, triển khai các thủ tục phê duyệt dự án đầu tư.

Cùng với đó, các cấp, ngành, đơn vị liên quan của tỉnh đã làm việc với nhiều nhà đầu tư như: Công ty TNHH Đầu tư Central Capital; Công ty TNHH Nam Tiến; Công ty TNHH PTS Viễn Đông; Công ty CP Liên doanh Cảng Mỹ Thủy; Công ty CP Anh Phát Petro... để nghiên cứu, đề xuất thực hiện các dự án về băng tải, cảng chuyên dụng, kho bãi tập kết và trung chuyển than, bãi sang hạ tải, hạ tầng dịch vụ...

Công tác hỗ trợ, hướng dẫn, giúp các nhà đầu tư khảo sát, xác định địa điểm đầu tư dự án và thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định được quan tâm. Liên quan trực tiếp đến hoạt động nhập khẩu than đá từ Lào về Việt Nam qua Cửa khẩu quốc tế La Lay, hiện nay, trên địa bàn có 4 dự án trọng điểm đang được nghiên cứu, đề xuất đầu tư. Ngoài ra, công tác đầu tư các dự án trọng điểm trong tỉnh liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến việc thúc đẩy hoạt động thương mại than đá với Lào đã được lãnh đạo tỉnh quan tâm, tích cực đốc thúc triển khai, thực hiện.

- Bên cạnh những tín hiệu đáng mừng trên, hoạt động nhập khẩu than đá từ Lào về Việt Nam chủ yếu qua Cửa khẩu quốc tế La Lay còn gặp những khó khăn, vướng mắc gì?

- Qua ghi nhận, hoạt động nhập khẩu than đá từ Lào còn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Trước tiên, việc phê duyệt các dự án đầu tư thuộc nhóm dự án vận chuyển than từ Lào về Việt Nam còn chậm vì chưa đáp ứng một số điều kiện, quy định pháp luật. Một thực tế khác là ý tưởng về dự án được hình thành sau thời điểm các quy hoạch cơ sở đã được phê duyệt. Hình thức đầu tư của dự án lại chưa có tiền lệ tại tỉnh. Vì thế, các dự án chưa được cập nhật đầy đủ vào quy hoạch, kế hoạch có liên quan.

Một thực tế khác là cơ sở vật chất, điều kiện làm việc tại cửa khẩu ở phía bạn Lào chưa được xây dựng hoàn thiện nên chưa thu hút nhiều hoạt động xuất nhập khẩu, thông quan của doanh nghiệp. Về phía Việt Nam, cơ sở hạ tầng tại Cửa khẩu quốc tế La Lay tuy đã được chú trọng đầu tư xây dựng nhưng còn nhiều hạng mục chưa được hoàn thiện, còn thiếu các dịch vụ tiếp cận hỗ trợ. Hạ tầng thương mại biên giới chưa phát triển, gây ảnh hưởng không nhỏ đến việc xuất nhập khẩu hàng hóa từ các nước trong khu vực nói chung và Lào nói riêng. Một điều đáng chú ý khác là hoạt động vận chuyển than đá từ Lào qua Cửa khẩu quốc tế La Lay về các cảng biển phát sinh bụi, khí, làm ô nhiễm môi trường, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân ở các khu vực như: Cửa khẩu quốc tế La Lay, khu dân cư dọc các tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh Tây, Quốc lộ 9, Quốc lộ 15D... Đây là điều cần quan tâm, lưu ý giải quyết.

- Vậy, theo ông, cần phải làm gì để thúc đẩy hoạt động nhập khẩu than đá trong thời gian tới?

- Để công tác hợp tác thương mại than đá với Lào diễn ra thuận lợi, hiệu suất, hiệu quả hơn, theo tôi, Chính phủ 2 nước Việt Nam - Lào và các bộ, ngành trung ương cần tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để các dự án liên quan được phê duyệt và triển khai thuận lợi, nhanh chóng, đảm bảo đầy đủ cơ sở pháp lý theo quy định pháp luật hiện hành. Trong đó, việc cần thiết trước mắt là đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án Băng tải vận chuyển than đá xuyên biên giới từ Lào qua Cửa khẩu quốc tế La Lay về kho bãi tập kết hàng hóa thôn A Đeng, xã A Ngo, huyện Đakrông và dự án Khu Bến cảng Mỹ Thủy; phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 15D, đoạn từ đường Hồ Chí Minh nhánh Tây đến Cửa khẩu quốc tế La Lay; hỗ trợ triển khai, đầu tư xây dựng cầu treo Đakrông; nghiên cứu, bố trí kinh phí để đầu tư hệ thống trạm quan trắc môi trường không khí tự động ở Quảng Trị...

Các bộ, ngành, cơ quan trung ương cần quan tâm hỗ trợ tỉnh trong công tác kêu gọi, giới thiệu các doanh nghiệp có năng lực, khả năng tham gia đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, hệ thống cảng biển, kho bãi, trung tâm logistics... phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương nói chung và hoạt động nhập khẩu than nói riêng.

Xây dựng và phối hợp triển khai các chương trình kết nối thông tin, hỗ trợ địa phương triển khai một số hoạt động xúc tiến đầu tư, phát triển dịch vụ logistics và các hoạt động có liên quan đến việc vận chuyển, kinh doanh xuất nhập khẩu than đá từ Lào. Bố trí vốn xây dựng hoàn thiện cơ sở hạ tầng tại khu vực Cửa khẩu quốc tế La Lay; tạo điều kiện hỗ trợ và đẩy nhanh việc xây dựng các dự án trọng điểm của tỉnh...

Về phía tỉnh Quảng Trị, cần tăng cường công tác xúc tiến đầu tư, kêu gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến doanh nghiệp nghiên cứu, đầu tư, liên doanh, liên kết cùng với Nhà nước đầu tư các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, nhất là trong lĩnh vực giao thông đường bộ, cảng biển... nhằm tham gia sâu hơn vào quá trình khai thác cơ sở hạ tầng, vận chuyển, sản xuất, kinh doanh, nhất là đối với hoạt động chế biến, nâng cao giá trị mặt hàng than đá nhập khẩu từ Lào trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.

- Xin cảm ơn ông!

Tây Long (thực hiện)