“Săn mặn” mùa khô hạn

(QT) - Xâm nhập mặn trong mùa khô hạn luôn tác động tiêu cực đến cuộc sống, sinh hoạt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc canh tác, sản xuất của người dân. Càng bước vào các tháng cao điểm của mùa khô hạn, những người làm công tác khí tượng thủy văn luôn có mặt từng phút, từng giờ trên nhiều khúc sông để làm công việc “săn mặn”.

Anh Văn Đình Tiến trở về Trạm Thủy văn Cửa Việt sau chuyến ra sông Hiếu lấy nước đo độ mặn

11 giờ trưa, sau khi ăn vội bữa cơm, anh Văn Đình Tiến (54 tuổi) cùng chị Lê Thị Quyên (26 tuổi), nhân viên Trạm Thủy văn Cửa Việt gọi điện cho chủ thuyền đưa thuyền đến bến trước Trạm Thủy văn để chở họ ra giữa sông Hiếu lấy nước đo độ mặn. Dưới trời nắng như đổ lửa, anh Tiến, chị Quyên khoác áo bảo hộ lao động rồi mặc bên ngoài chiếc áo phao dày cộp, tay xách máy đo độ mặn cùng tôi lên thuyền ra sông. Trên đường đi, anh Tiến cho biết đã gắn bó với khúc cuối con sông Hiếu tính đến nay đã tròn 20 năm. Cũng chừng ấy thời gian, anh âm thầm làm công việc đo độ mặn, ngọt, vơi đầy của dòng sông để hàng ngày báo cáo số liệu chính xác về Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quảng Trị phục vụ việc dự báo tình trạng xâm nhập mặn, mưa, bão, lũ... cũng như những diễn biến bất thường của khí hậu, thời tiết.

Chia sẻ về chuyện nghề, chị Quyên cho biết: “Năm 2012, tốt nghiệp Trường Đại học Tài nguyên môi trường Hà Nội, tôi về công tác tại Trạm Thủy văn Cẩm Lệ (TP. Đà Nẵng). Đến đầu năm 2016, tôi chuyển về công tác tại Trạm Thủy văn Cửa Việt. Gần 4 năm qua, tôi đã phần nào thấu hiểu sự nhọc nhằn, vất vả của nghề khí tượng thủy văn mà mình đã chọn. Bởi đã xác định làm nghề khí tượng thủy văn thì phải chấp nhận không bao giờ có ngày nghỉ, kể cả các dịp lễ, tết vì phải trực tại trạm thủy văn 24/24 giờ.

Nếu lỡ có ốm đau quá nặng thì ngay lập tức phải báo cho các đồng nghiệp thay mình trực ở trạm chứ không được lơ là dù chỉ vài phút, vài giây. Như ở Trạm Thủy văn Cửa Việt, khi tôi đau ốm thì có anh Tiến trực thay. Bây giờ, công việc quan trắc lượng mưa, đo gió, mực nước, độ mặn của nước sông không còn nặng nhọc bởi đã có máy móc, thiết bị hiện đại như máy đo độ mặn, máy tự báo mực nước, máy tự ghi mực nước… Chứ trước đây theo lời kể của các anh, chị làm công tác khí tượng thủy văn gắn bó lâu năm với các khúc sông gần biển thì cứ đến mùa mưa lũ, đang đêm nước lũ lên nhanh, họ phải có mặt tại các điểm đặt máy để lấy số liệu báo về Trung tâm Khí tượng Thủy văn.

Nhiều hôm xảy ra sự cố như lũ cuốn cột đo mực nước, lúc đó các đồng nghiệp phải mặc áo phao, buộc dây vào người rồi liều mình bơi trong dòng nước lũ cuồn cuộn để dựng lại cột, vớt rác bám vào cột. Nghe kể lại, tôi càng thấu hiểu hơn sự yêu nghề, hi sinh vì nghề của các anh chị đi trước”.

Ngược sông Hiếu lên đến đoạn sông chảy qua ngã ba Gia Độ (xã Triệu Độ, Triệu Phong), anh Tiến bảo dừng thuyền rồi bằng thao tác nhanh gọn, thả chiếc chai thủy tinh được bọc một lớp xi măng dày xuống lòng sông. Khoảng 5 phút sau, anh kéo chai lên rồi lấy nước ở trong chai đổ vào máy đo độ mặn. Chị Quyên, anh Tiến xúm lại bên chiếc máy đo độ mặn để đọc kết quả hiển thị trên máy sau đó cẩn thận ghi chép số liệu vào cuốn sổ.

Bằng sự am tường nghề khí tượng thủy văn, anh Tiến giảng giải cho tôi hiểu rằng chỉ cần độ mặn của nguồn nước sông vượt quá 1‰, là không thể sử dụng cho sinh hoạt cũng như tưới tiêu cho ruộng đồng. Và những số liệu từ các trạm thủy văn ở các con sông trên địa bàn tỉnh gửi về, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quảng Trị sẽ tổng hợp lại để đưa ra dự báo tình trạng xâm nhập mặn trên các sông.

Những dự báo này sẽ góp phần giúp ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh chủ động trong việc đưa ra các giải pháp phòng chống hạn, mặn, có kế hoạch chuyển dịch cơ cấu cây trồng, bố trí thời vụ hợp lý nhằm giảm lượng nước tưới mùa kiệt và tiết kiệm nước ở những vùng ven biển, thường xuyên có nguy cơ nhiễm mặn.

Đối với những vùng đan xen lúa - tôm, có kế hoạch đóng mở cống hợp lý, kiểm soát ranh mặn; có biện pháp kịp thời trong khống chế và ngăn chặn nước ô nhiễm do nuôi trồng thủy sản thải ra; nghiên cứu, lai tạo và đưa vào sản xuất các loại giống lúa chịu mặn, chịu hạn; có giải pháp trữ nước ngọt sinh hoạt vào mùa khô cho cư dân vùng ven biển cũng như vùng bị mặn xâm nhập thường xuyên…

Chị Quyên cho biết thêm: “Để hiểu tác hại của việc xâm nhập mặn vào ruộng đồng, anh cứ hình dung đến vụ hè thu khi lúa đang thời kỳ đẻ nhánh hoặc làm đòng thì độ mặn trong nước ngọt dùng để tưới tiêu chỉ cho phép dưới 0,8‰, nếu độ mặn vượt quá mức cho phép mà các trạm bơm không biết cứ bơm vào ruộng thì chỉ cần một buổi là cả ruộng lúa khô cong rồi chứ đừng nói đến chuyện chờ ngày gặt lúa. Rồi các loại cá, tôm trong nuôi trồng thủy sản cũng có giới hạn độ mặn ở mức cho phép. Nếu không biết mà bơm nước có độ mặt vượt ngưỡng thì cá, tôm sẽ chết trắng hồ. Ngoài ra, việc dự báo độ mặn ở nhiều khúc sông cũng góp phần quan trọng vào việc thực hiện các giải pháp kỹ thuật trong xây dựng các công trình cầu, cống, đê điều…”.

“Làm công việc đo độ mặn về mùa khô hạn cũng nhọc nhằn, vất vả lắm nên đòi hỏi mỗi nhân viên của các trạm thủy văn ở các đoạn sông phải có lòng kiên nhẫn và yêu công việc mới đảm đương tốt nhiệm vụ được giao. Nói nhọc nhằn, vất vả là bởi giữa trưa nắng đến 38o C - 39o C mà phải mặc áo phao dày cộp lên thuyền ra giữa sông để lấy nước rồi cho vào máy đo độ mặn lấy kết quả sau đó báo về trung tâm.

Nhiều hôm anh em tôi đọc xong kết quả là mắt mờ, mồ hôi chảy ròng ròng như tắm. Mà có phải một ngày chỉ ra giữa sông lấy nước đo độ mặn có một lần đâu, như những đợt nắng nóng kéo dài trong mùa khô hạn, anh em Trạm Thủy văn Cửa Việt phải ra sông đo độ mặn 5 - 6 lần trong ngày là chuyện thường. Khi đo độ mặn phải di chuyển nhiều đoạn trên khúc sông để có kết quả tốt báo về trung tâm.

Dù vất vả là vậy, anh em chúng tôi vẫn thấy vui bởi biết mình đã đóng góp chút sức lực cùng với ngành Nông nghiệp và PTNT ngăn mặn, giữ ngọt cho ruộng đồng những vụ mùa bội thu.”, anh Tiến bộc bạch.

Sỹ Hoàng