Hiệu quả từ những mô hình sáng kiến cộng đồng

(QT) - Qua 1 năm thực hiện phương thức “phát triển cộng đồng dựa vào nội lực” của dự án Plan được triển khai tại huyện Hướng Hóa và Đakrông đã mang lại kết quả tích cực. Các mô hình sáng kiến xuất phát từ thực tiễn cuộc sống, từ nhu cầu thực tế của cộng đồng đã góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của nhân dân địa phương.

Mô hình câu lạc bộ dinh dưỡng cho trẻ ở xã Thanh, huyện Hướng Hóa

“Cho cần câu hơn cho xâu cá” là mục đích của việc thực hiện phương thức “phát triển cộng đồng dựa vào nội lực” mà dự án Plan tập trung triển khai trong năm 2017. Từ khi triển khai tại 7 xã của huyện Đakrông và 9 xã của huyện Hướng Hóa, đã có hàng chục mô hình sáng kiến thiết thực ra đời và được áp dụng vào thực tế có hiệu quả như: Mô hình nuôi ngan, gà; sân chơi cho trẻ em và cộng đồng; mô hình nuôi dê, lợn bản; nuôi giun quế; mô hình nhà vệ sinh mẫu; thư viện cộng đồng; thu gom rác thải; phòng ngừa kết hôn sớm; bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực; mô hình nuôi con khỏe; ứng phó với thiên tai... Tất cả các mô hình này đã được cán bộ xã, thôn và người dân các xã dự án hưởng ứng thực hiện. Cũng từ đây, nhận thức và hành động của người dân đã từng bước thay đổi theo hướng tích cực. Hàng nghìn hộ đồng bào dân tộc thiểu số của 2 huyện Đakrông và Hướng Hóa được hưởng lợi thiết thực từ các mô hình này.

Việc triển khai các mô hình trên được thực hiện đầy đủ các bước như: Tổ chức họp thôn, tham vấn cộng đồng đến khi xây dựng bản kế hoạch để chọn ra những mô hình sáng kiến cộng đồng dựa vào nội lực mà người dân đã chọn. “Ví dụ như chúng tôi hỗ trợ xây dựng sân chơi trẻ em và cộng đồng, người dân phải đóng góp nguồn cát sạn có sẵn tại địa phương, góp công sức. Hỗ trợ mô hình chăn nuôi dê, ngan, gà thì người dân phải tự làm chuồng, chuẩn bị nguồn thức ăn, chúng tôi hỗ trợ con giống, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi... Các địa phương hưởng lợi cũng hỗ trợ về mặt thủ tục, cơ chế, tạo điều kiện để triển khai mô hình và thực hiện vai trò giám sát. Đó xem như là phần đối ứng của địa phương và người dân, nhằm nâng cao trách nhiệm của họ, giảm sự trông chờ ỷ lại như những năm trước. Chúng tôi thấy rằng, khi Plan hỗ trợ, người dân tham gia đối ứng như vậy thì các mô hình được triển khai rất có hiệu quả, có tính bền vững cao hơn”, anh Phan Đình Hiệp, Quản lý vùng Plan Quảng Trị cho hay.

Anh Hiệp cho biết thêm, phát triển cộng đồng dựa vào nội lực là một phương pháp của công tác xã hội được xây dựng trên những nguyên lý, nguyên tắc, được áp dụng ở nhiều nước và đã phát huy vai trò trong các vấn đề khó khăn, đáp ứng nhu cầu của cộng đồng, hướng tới sự phát triển không ngừng về đời sống vật chất và tinh thần của người dân thông qua việc nâng cao năng lực, tăng cường sự tham gia, đoàn kết, phối hợp chặt chẽ giữa người dân với nhau, giữa người dân với các tổ chức và giữa các tổ chức với nhau trong phạm vi cộng đồng.

Tại huyện Hướng Hóa, những năm qua bên cạnh những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế - xã hội thì huyện cũng đối mặt với nhiều thách thức, trong đó vấn đề xóa đói giảm nghèo luôn được quan tâm hàng đầu. Tăng trưởng kinh tế đã góp phần cải thiện đáng kể đời sống nhân dân, hình thành những cộng đồng dân cư có thu nhập cao, đời sống được đảm bảo bởi hệ thống cơ sở vật chất và hạ tầng, các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, y tế, giáo dục phát triển tương đối khá. Tuy nhiên sự phân hóa ngay trong quá trình phát triển cũng làm xuất hiện những cộng đồng dân cư nghèo, các nhóm yếu thế tại vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện tự nhiên không thuận lợi. Cộng đồng nghèo thường gắn liền với các đặc điểm: Cơ sở hạ tầng, dịch vụ xã hội thiếu hoặc yếu; kinh tế không phát triển; nhu cầu cơ bản của người dân chưa đáp ứng đầy đủ; trình độ dân trí thấp; thiếu cơ hội tiếp cận khoa học - kỹ thuật; tâm lý thiếu tự tin hoặc trông chờ ỷ lại vào nhà nước và không được tham gia vào các quá trình ra quyết định. Trước thực trạng đó, Plan đã triển khai dự án nâng cao năng lực, phát triển cộng đồng dựa vào nội lực, xem đó là cách thức phát triển mang tính bền vững cao.

Chị Hồ Thị Phung, ở xã Thanh, huyện Hướng Hóa tham gia câu lạc bộ dinh dưỡng do Plan tài trợ nói: “Trước đây, trẻ con ở đây thường tự ăn tự lớn như cây cỏ, ít được cha mẹ quan tâm về chế độ dinh dưỡng. Con tôi cũng vậy, cháu bị suy dinh dưỡng khá nặng. Hơn một năm nay, được dự án hỗ trợ và cán bộ y tế hướng dẫn mà con tôi đã dần phục hồi dinh dưỡng. Chiều cao và cân nặng của con tôi cũng như nhiều trẻ khác ở đây đã được cải thiện rất nhiều”. Còn chị Hồ Thị La, ở xã Tà Long, huyện Đakrông cũng tỏ ra phấn khởi khi đảm nhận vai trò chủ nhiệm câu lạc bộ Nhóm cha mẹ của xã. Chị La nói: “Tham gia nhóm, 45 gia đình tại xã đã có điều kiện để trang bị kiến thức chăm sóc, nuôi dạy con cái được tốt hơn. Ngoài ra, nhiều hộ có hoàn cảnh khó khăn còn được dự án hỗ trợ dê nuôi để cải thiện sinh kế”. Còn đối với em Hồ Thị Liễu, 16 tuổi ở xã A Túc thì cuộc sống đã thật sự thay đổi kể từ khi được dự án hỗ trợ. Liễu kể, do gia đình lâm vào hoàn cảnh khó khăn nên 3 năm trước em đành dang dỡ việc học từ năm lớp 6. “Được sự vận động và hỗ trợ của dự án Plan, em đã có điều kiện quay trở lại trường sau 3 năm nghỉ học. Dự án cũng hỗ trợ gia đình em dê giống để nuôi nên em rất yên tâm”, Liễu chia sẻ.

Ông Phạm Trọng Hổ, Phó Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa đánh giá cao sự đóng góp của Plan trong việc giúp địa phương đẩy mạnh công tác giảm nghèo trong thời gian qua. “Năm 2016, toàn huyện giảm được 3,4% số hộ nghèo; năm 2017 toàn huyện còn 28,46% hộ nghèo, có nhiều xã hộ nghèo chiếm đến 70%. Trong năm 2017 đã giảm được 2,71% tỷ lệ hộ nghèo. Công tác giảm nghèo của huyện đạt được kết quả tích cực có sự đóng góp quan trọng của Plan. Hiện huyện đang tiếp tục chỉ đạo các xã vùng dự án tiếp tục triển khai hiệu quả những phần việc còn lại trong khuôn khổ dự án; lồng ghép, đề xuất kế hoạch hoạt động của cộng đồng vào quy trình lập kế hoạch thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia như: Giảm nghèo bền vững, 135, chương trình xây dựng nông thôn mới... Sự đồng hành của Plan và sự ra đời, hoạt động hiệu quả của các mô hình sáng kiến cộng đồng sẽ góp phần quan trọng thay đổi nhận thức, hành vi và cuộc sống của người dân, từ đó giúp công tác giảm nghèo của huyện đạt được hiệu quả cao nhất”, ông Hổ đánh giá.

Đức Việt