Khơi tiếp mạch nguồn của quê hương anh hùng

(QT) - Là một trong những địa phương có nhiều di tích lịch sử, văn hoá, trong những năm qua, với sự hỗ trợ của các cấp, các ngành, huyện Cam Lộ (Quảng Trị) đã có nhiều chủ trương, giải pháp hiệu quả nhằm khơi dậy, phát huy các giá trị truyền thống cũng như phối hợp với các ngành hữu quan từng bước nghiên cứu, đề xuất phục dựng một số di tích lịch sử có ý nghĩa quan trọng để phục vụ các mục tiêu về phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh. Thành Tân Sở toạ lạc trên địa bàn thôn Mai Đàn, xã Cam Chính, huyện Cam Lộ được các quan đại thần của phái chủ chiến nhà Nguyễn xây dựng từ năm 1883 ngay sau khi thực dân Pháp bắt đầu cho tàu chiến nã pháo vào cửa Thuận An - Huế, dẫn đến Hoà ước Harmand được ký kết. Với mục đích làm căn cứ để nhà vua tiếp tục chỉ huy và phát động phong trào kháng Pháp khi kinh thành Huế thất thủ, công trình đã được gấp rút xây dựng và đến đầu năm 1885 đã cơ bản hoàn thành. Sau sự kiện binh biến đêm 4/7/1885 (23/5 Ất Dậu) tại kinh thành Huế thất bại, Vua Hàm Nghi cùng các cận thần của phái chủ chiến và đoàn tuỳ tùng xa giá ra Tân Sở. Chính tại căn cứ kháng chiến này, ngày 13/7/1885 (1/6 Ất Dậu), thay mặt Vua Hàm Nghi, vị quan đại thần yêu nước Tôn Thất Thuyết đã ban bố chiếu Cần Vương kêu gọi toàn dân đứng lên kháng Pháp. Cũng bắt đầu từ đây, Tân Sở trở thành trung tâm lãnh đạo chỉ huy kháng chiến của phong trào Cần Vương.

Khảo cổ tìm kiếm những cứ liệu lịch sử của di tích thành Tân Sở.

Thành Tân Sở được xây dựng theo kiến trúc hình chữ nhật có chiều dài 548m, rộng 418m, gồm 2 phần là thành nội và thành ngoại. Phía ngoài có hàng rào và hào sâu bao bọc, kế tiếp là tường thành được đắp bằng đất nện và 4 cửa mở theo 4 hướng cùng các hạng mục phục vụ phòng thủ và chiến đấu. Bên trong thành là các công trình như chợ, trại lính, hầm súng, kho đạn, tàu voi, giếng nước… Khu trung tâm của thành Tân Sở được xây dựng bằng gạch vồ với chiều dài 165m, rộng 100m gồm nhiều công trình kiên cố được tháo dỡ, vận chuyển từ kinh đô Huế ra và dựng lại để phục vụ sinh hoạt, làm việc cho Vua Hàm Nghi và các quan lại…Trong lịch sử Việt Nam, nhắc đến phong trào Cần Vương là nhắc đến một giai đoạn bi hùng trong chống Pháp của một số quan lại yêu nước nhà Nguyễn, các sĩ phu, văn thân và nhân dân. Từ năm 1885 đến năm 1895, phong trào này đã trở thành một hệ thống các cuộc khởi nghĩa vũ trang chống Pháp trên khắp cả nước và đã mang lại những kết quả nhất định làm cản trở quá trình xâm lược của thực dân Pháp đối với nước ta. Phong trào Cần Vương là biểu hiện sinh động, hào hùng của ý chí, tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam trong đấu tranh chống ngoại xâm trong suốt những năm cuối thế kỷ XIX và nhiều năm về sau… Với vai trò, ý nghĩa trên, những năm gần đây, UBND tỉnh và huyện Cam Lộ đã có nhiều chủ trương, giải pháp cụ thể, hiệu quả để đẩy mạnh công tác tuyên truyền cũng như tiếp tục tìm kiếm những cứ liệu lịch sử để từng bước làm rõ diện mạo, quy mô, cấu trúc, kỹ thuật xây dựng thành Tân Sở, hướng tới mục tiêu phục dựng di tích mang nhiều giá trị, ý nghĩa lịch sử này. Đồng chí Nguyễn Văn Hà, Bí thư Đảng uỷ xã Cam Chính cho biết, từ khi có chủ trương của các cấp, các ngành đối với di tích thành Tân Sở, cán bộ, nhân dân trên địa bàn đã rất quan tâm, phấn khởi và ủng hộ, đồng thời tạo mọi điều kiện thuận lợi trong tổ chức các hoạt động liên quan. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương đã tăng cường tuyên truyền rộng rãi trong nhân dân về vị trí, vai trò và ý nghĩa của di tích, đồng thời tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng trong công tác bảo vệ, bàn giao mặt bằng, tổ chức nghiên cứu, thăm dò, khai quật để tạo cơ sở pháp lý cho công tác quy hoạch, đầu tư, tôn tạo sau này. Trao đổi với chúng tôi, anh Hồ Trọng Chính, Bí thư Đoàn cơ sở xã Cam Chính cho biết: “Cùng với nhiều hoạt động khác, Đoàn thanh niên xã đang xây dựng kế hoạch để tổ chức một số hoạt động giáo dục truyền thống, kết nạp đoàn viên; phát động, thực hiện các công trình, phần việc thanh niên tại khu di tích để qua đó tuyên truyền, giáo dục về vai trò, ý nghĩa của thành Tân Sở và phong trào Cần Vương trong tuổi trẻ và nhân dân.’’ Đây cũng là việc làm thường xuyên của tuổi trẻ huyện Cam Lộ tại khu di tích Trụ sở làm việc Chính phủ cách mạng lâm thời cộng hoà miền Nam Việt Nam. Anh Nguyễn Hữu Tuấn, giáo viên Tổng phụ trách Đội, Trường THCS Trần Hưng Đạo cho biết: “Liên đội đã thường xuyên tổ chức các hoạt động giới thiệu về lịch sử, kết nạp đội viên, tuyên dương khen thưởng các đội viên có thành tích xuất sắc nhằm giáo dục lịch sử, lý tưởng, truyền thống cách mạng cho học sinh tại khu di tích. Bên cạnh đó, thông qua hoạt động kết nghĩa chúng tôi cũng đã phối hợp để định kỳ tổ chức cho đội viên tham gia làm đẹp, tôn tạo cảnh quan khuôn viên khu di tích.”. Với mục đích, ý nghĩa tạo ra bộ mặt mới về một trung tâm đầu não của cách mạng miền Nam để thực hiện thuận lợi các hoạt động ngoại giao và tiếp tục lãnh đạo cách mạng miền Nam tiến tới thắng lợi hoàn toàn, ngay sau khi Hiệp định Paris được ký kết, Cam Lộ đã được chọn làm địa điểm để xây dựng trụ sở làm việc của Chính phủ CMLTCHMN Việt Nam. Được khởi công xây dựng ngày 6/5/1973, hoàn thành vào ngày 30/5/1973, trụ sở làm việc Chính phủ CMLTCHMN Việt Nam có thiết kế đơn giản gồm 2 khu, trong đó khu A được bố trí các nhà làm việc của Chính phủ, nhà khách, nơi trình quốc thư của đại sứ các nước; khu B là nơi ở và làm việc của các nhân viên, cán bộ của Chính phủ, phóng viên báo chí. Mặc dù được thi công trong thời gian ngắn nhưng trụ sở làm việc của Chính phủ CMLTCHMNVN vẫn có kiểu dáng uy nghiêm, trang nhã, lịch sự, được trang bị đầy đủ các tiện nghi sinh hoạt thiết yếu. Tại đây, ngày 6/6/1973, Chính phủ CMLTCHMN Việt Nam đã làm lễ ra mắt nhân dân trong buổi lễ mít tinh được tổ chức long trọng trước sự chứng kiến của đại biểu nhiều nước anh em, bạn bè khắp năm châu cùng đông đảo phóng viên báo chí trong và ngoài nước. Địa điểm này là nơi ghi đậm những dấu ấn của Chính phủ CMLTCHMN Việt Nam trong việc tiếp tục thực hiện vai trò đoàn kết, tập hợp các lực lượng dân chủ đấu tranh đòi dân chủ và độc lập dân tộc; đại diện cho nhân dân miền Nam nói lên tiếng nói của mình, nơi đặt quan hệ ngoại giao với các nước trên thế giới. Cũng chính từ nơi đây, với những chiến lược, sách lược sáng suốt, nhạy bén của mình, Chính phủ CMLTCHMN Việt Nam đã lãnh đạo nhân dân miền Nam đấu tranh kiên cường để đi đến thắng lợi cuối cùng. Trao đổi với chúng tôi, chị Nguyễn Thị Hương, Bí thư Huyện đoàn Cam Lộ cho biết: “Với chức năng, nhiệm vụ của mình, trong nhiều năm qua, Đoàn thanh niên huyện đã luôn làm tốt công tác tuyên truyền, giới thiệu cho tuổi trẻ về các di tích lịch sử, cách mạng trên địa bàn, trong đó đặc biệt quan tâm đến vai trò, ý nghĩa của di tích thành Tân Sở và trụ sở làm việc Chính Phủ CMLTCHMN Việt Nam. Tuổi trẻ chúng tôi xác định, vai trò, ý nghĩa của các di tích lịch sử này luôn là những bài học lớn về tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của dân tộc trong đấu tranh bảo vệ độc lập, tự do của Tổ quốc. Đây là hành trang quý giá, không thể thiếu trong mỗi bước đường học tập, rèn luyện và cống hiến của tuổi trẻ Cam Lộ trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng, phát triển quê hương hôm nay.” Bài, ảnh: HUY NAM