Nông thôn mới ở đôi bờ giới tuyến

Giữa tháng 4, không khí thu hoạch vụ mùa rộn ràng trên những cánh đồng được quy hoạch liền vùng, liền thửa ở vùng đồng bằng Gio Linh, Vĩnh Linh khiến bức tranh về sự ấm no, trù phú của những làng quê bình yên dọc đôi bờ giới tuyến Hiền Lương - Bến Hải thêm sinh động.

Nghề làm bánh, bún ở làng Hiền Lương đang được khôi phục. Ảnh: Lâm Thanh

Xã Hiền Thành được thành lập vào giữa tháng 3/2020 sau khi sáp nhập 2 xã Vĩnh Thành và Vĩnh Hiền. Hai xã anh hùng cũng đồng thời là hai xã nông thôn mới (NTM) nhập lại làm một, Hiền Thành trở thành địa phương có tiềm lực mạnh bậc nhất ở vùng giới tuyến Hiền Lương - Bến Hải.

Xã Hiền Thành hiện có 10 thôn với 6.000 dân; tổng diện tích đất tự nhiên 17 km2 . Thu nhập bình quân đầu người đạt 36,5 triệu đồng/người/năm; tỉ lệ hộ nghèo đa chiều 1,1%, hệ thống giao thông được đầu tư đồng bộ với 100% trục đường xã, liên xã, liên thôn được nhựa hóa, bê tông hóa; 100% thôn ấp bản có nhà văn hóa đạt chuẩn; 95% nhà ở dân cư đạt tiêu chuẩn theo quy định, không có nhà tạm bợ, dột nát; 100% đường thôn, xóm có điện thắp sáng…Những con số trên cho thấy miền quê bên bờ giới tuyến này ngày càng khởi sắc.

Ngoài phát triển các mô hình kinh tế nông nghiệp để khai thác tiềm năng lợi thế vùng đất đỏ ba dan, xã Hiền Thành cũng phát triển nuôi trồng thủy sản, thương mại dịch vụ... Chủ tịch UBND xã Hiền Thành Lê Đức Kiệm cho chúng tôi hay về ý tưởng địa phương sẽ xây dựng một làng du lịch cộng đồng để mở hướng phát triển du lịch. Ông Kiệm chia sẻ: “Chúng tôi đó ý tưởng khôi phục lại nghề làm bánh ướt thủ công truyền thống của làng Hiền Lương - một ngôi làng đặc biệt nằm cạnh Cụm di tích quốc gia đặc biệt đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải để khách du lịch đến tham quan di tích này có thể ghé về làng nghỉ ngơi, trải nghiệm các hoạt động cùng với người dân địa phương như bắt cá, gặt lúa, chèo thuyền, làm bánh… Hiện xã đang bắt tay vào xây dựng đề án trình cấp thẩm quyền xem xét. Chúng tôi rất kỳ vọng vào ý tưởng này vì ngoài vị trí, truyền thống lịch sử rất đặc biệt, làng Hiền Lương còn hội tụ nhiều lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng bởi gần 20 năm trước ngôi làng này đã được xây dựng mô hình nông thôn kiểu mới (Saemaul Undong) của Hàn Quốc. Nhờ vậy đã kế thừa được một hệ thống hạ tầng khá đồng bộ từ đường giao thông, kênh mương nội đồng, nhà trẻ, nhà văn hóa, trang thiết bị phục vụ đời sống văn hóa tinh thần… Cùng với đó là sự mở mang về tư duy, cách làm trong phát triển kinh tế, trong xây dựng NTM nhờ những kiến thức, kinh nghiệm mà người dân, cán bộ địa phương được tiếp nhận từ đối tác hỗ trợ Hàn Quốc từ năm 2001”.

Là một địa phương nằm phía bắc dòng sông Bến Hải lịch sử, xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh từng hứng chịu nhiều đau thương mất mát trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Mảnh đất chiến tuyến giữa hai miền Nam - Bắc này còn là nơi sản sinh ra rất nhiều anh hùng gắn với những chiến công lừng lẫy. Ghi nhận công lao của quân và dân xã Vĩnh Giang, Đảng và Nhà nước đã 3 lần phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vào các năm 1967, 1970 và 1973. 45 năm sau ngày đất nước thống nhất, cán bộ, Nhân dân xã Vĩnh Giang đã đồng lòng, đồng sức quyết tâm chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, cơ cấu kinh tế đúng hướng, hiệu quả. Từ chỗ thuần nông với chủ lực là cây lúa và rau màu truyền thống, Vĩnh Giang đã mạnh dạn loại bỏ vườn tạp, tập trung phát triển cây công nghiệp, đẩy mạnh kinh tế phi nông nghiệp, nhất là thương mại - dịch vụ. Bên cạnh việc khôi phục, xây dựng thương hiệu cây đậu xanh truyền thống, địa phương này còn quy hoạch, mở rộng các mô hình chăn nuôi trang trại, phát triển mô hình vườn-aochuồng trên vùng cát, vùng ao hồ ven đê sông Bến Hải, quy hoạch các vùng nuôi cá nước ngọt… Kinh doanh dịch vụ trên địa bàn cũng tăng mạnh trong những năm gần đây với nhiều ngành nghề mở ra như mộc, mỹ nghệ, xây dựng, xay xát, vận chuyển, sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến nông, thủy sản, buôn bán nhỏ…

Song song với đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế, xã Vĩnh Giang còn là địa phương có bề dày về truyền thống văn hóa. Chính quyền địa phương rất quan tâm đến phát triển các lĩnh vực xã hội như văn hóa thông tin, thể dục thể thao, giáo dục, y tế, chính sách xã hội. Đến nay, 100% thôn đều đạt tiêu chuẩn văn hóa, gần 97% gia đình đạt tiêu chí gia đình văn hóa. Đặc biệt, làng Tùng Luật là đơn vị văn hóa điểm đầu tiên của tỉnh vào năm 1996, được Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba. Thôn Tân An được UBND tỉnh tặng bằng khen là đơn vị văn hóa xuất sắc 5 năm liên tục giai đoạn 2012-2016. Năm 2018, xã Vĩnh Giang đạt chuẩn NTM và hiện nay là xã điểm xây dựng NTM kiểu mẫu của huyện Vĩnh Linh.

Nằm phía bờ Nam dòng Bến Hải lịch sử, 66 năm về trước, sau khi Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, xã Trung Hải trở thành nơi địa đầu của chiến trường miền Nam. Vùng đất bom cày đạn xới năm xưa nay đã nhường chỗ cho những đồng lúa xanh bát ngát, những vùng nuôi thủy sản trù phú. Xã Trung Hải hiện có trên 100 ha diện tích nuôi thủy sản. Không chỉ nuôi tôm truyền thống, người dân đã nhanh chóng tiếp thu, mở rộng các mô hình nuôi tôm-cua-cá kết hợp do Trung tâm Khuyến nông tỉnh hỗ trợ tại thôn Xuân Long và mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng do Hội làm vườn tỉnh hỗ trợ tại thôn Xuân Mỵ; nuôi cá lồng trên sông Bến Hải... Bên cạnh đó, xã Trung Hải còn là vựa lúa của huyện Gio Linh với diện tích lúa trên 780 ha. Một trong những thành tích nổi bật nhất của xã là thực hiện thành công việc dồn điền, đổi thửa xây dựng cánh đồng mẫu lớn, liên kết sản xuất lúa chất lượng cao. Không chỉ coi trọng phát triển nông nghiệp, thời gian gần đây xã Trung Hải có sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển dịch vụ, ngành nghề, tiểu thủ công nghiệp.

Trên địa bàn xã hiện có nhiều cơ sở kinh doanh vật liệu xây dựng, thức ăn gia súc, gia cầm, các quầy tạp hóa với nhiều mặt hàng phong phú đáp ứng nhu cầu của người dân. Các ngành nghề như mộc dân dụng, gò hàn, cơ khí, sửa chữa xe máy, điện tử ngày càng phát triển, giải quyết việc làm cho nhiều người. Những năm qua, UBND xã phối hợp với các ngành, đơn vị liên quan mở nhiều lớp đào tạo nghề chăn nuôi, trồng nấm, trồng rau sạch, cách sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chế biến các món ăn, sửa chữa máy nông nghiệp… Chủ tịch UBND xã Trung Hải Lê Văn Toàn khẳng định, nhờ tập trung phát triển kinh tế theo hướng toàn diện, đa ngành nghề mà đời sống, thu nhập của người dân có nhiều chuyển biến. Toàn xã không có nhà ở tạm bợ, dột nát. Các đối tượng chính sách luôn được quan tâm chăm lo, tỉ lệ hộ nghèo theo chuẩn NTM còn 1,4%; thu nhập bình quân đầu người đến nay đạt hơn 32,5 triệu đồng/ năm. Năm 2018, Trung Hải trở thành địa phương đầu tiên ở vùng nam giới tuyến đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải đạt chuẩn NTM.

Có thể nói, để biến những vùng đất đầy thương tích sau chiến tranh dọc đôi bờ giới tuyến Hiền Lương - Bến Hải thành những làng mạc bình yên, trù phú như hôm nay có sự góp sức không nhỏ của chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM. Nhờ thực hiện xây dựng NTM, đảng ủy chính quyền các địa phương đã biết cách khơi dậy truyền thống anh hùng, phát huy nội lực, khai thác tiềm năng, lợi thế từng địa phương để đôi bờ giới tuyến không chỉ được nhắc đến với những chiến công vẻ vang trong quá khứ mà hôm nay còn là những vùng quê tươi đẹp, mạnh giàu.

Mai Lâm