Tăng cường quản lý các cơ sở thu mua phế liệu

(QT) - Hoạt động kinh doanh phế liệu có vai trò góp phần làm sạch môi trường, tiết kiệm nguồn tài nguyên, tạo việc làm cho hàng trăm lao động ở các địa phương. Tuy nhiên, ngành nghề này cũng phát sinh điểm gây ô nhiễm, gây cháy nổ, mất an toàn giao thông và mỹ quan đô thị nếu các cơ sở kinh doanh không quan tâm thực hiện tốt công tác vệ sinh hàng ngày, tổ chức tập kết, phân loại, bảo quản, kiểm soát chất thải và phòng chống cháy nổ.

Một cơ sở kinh doanh phế liệu trên địa bàn huyện Hướng Hóa

Trên địa bàn thành phố Đông Hà (Quảng Trị) hiện có khoảng 20 cơ sở kinh doanh phế liệu, chủ yếu thu mua nhôm, đồng, sắt các loại, vỏ lon bia, lon nhựa, bao bì, giấy loại có khả năng tái chế. Phần lớn các cơ sở thu mua phế liệu đều nằm rải rác trong các khu dân cư và hoạt động tự phát. Nhiều cơ sở lớn như hộ bà Nguyễn Thị Phước, khu phố 2 phường 4; Nguyễn Lương Chung, khu phố 3, phường Đông Lương; Phan Anh Tú, khu phố 8, phường 1…có số lượng thu mua từ 50 - 100 tấn/tháng, còn lại đa số là các điểm thu mua nhỏ, lẻ từ vài tấn/tháng trở lên. Theo quy định thì các cơ sở thu mua phế liệu đủ điều kiện kinh doanh phải đảm bảo được các yêu cầu như: Phải có giấy phép kinh doanh, có cam kết bảo vệ môi trường, có kho bãi tập kết xa khu dân cư, cũng như phải trang bị đầy đủ các dụng cụ trang thiết bị phòng chống cháy nổ. Tuy nhiên trên thực tế, trong số 20 cơ sở thu mua phế liệu, chỉ có 5 cơ sở có giấy phép đăng ký kinh doanh và 1 cơ sở có đề án môi trường. Đa số các cơ sở sử dụng đất ở của hộ gia đình để kết hợp kinh doanh, tập kết phế liệu hoặc tập kết ngay trong sân, nhà ở. Trong điều kiện diện tích chật hẹp, các loại phế liệu được xếp chất đống, không được phân loại, cũng không có mái che, thậm chí tại nhiều cơ sở khối lượng phế liệu tập kết vượt quá diện tích sử dụng đất nên xảy ra tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè…gây mất mỹ quan đô thị. Theo ông Nguyễn Văn Sơn, ở khu phố Lai Phước, phường Đông Lương, cơ sở thu gom phế liệu của gia đình ông có quy mô nhỏ, bình quân mỗi tháng thu gom khoảng 15- 30 tấn nên tận dụng ngay sân nhà ở để tập kết, vì nếu thuê đất chỗ khác thì sẽ rất tốn kém, trong khi lợi nhuận không được bao nhiêu. Qua các đợt thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng thời gian qua, trên địa bàn thành phố Đông Hà chưa có cơ sở thu mua phế liệu nào có thu mua vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh, hầu hết các cơ sở đều trang bị đầy đủ bình phòng cháy chữa cháy đạt yêu cầu. Tuy nhiên, việc quản lý các điểm, cơ sở kinh doanh phế liệu cũng mới chỉ dừng lại ở việc cấp phép, kiểm tra định kỳ hàng năm về hồ sơ pháp lý liên quan đến hoạt động kinh doanh, về việc bố trí, tập kết phế liệu tại cơ sở và công tác bảo vệ môi trường, phòng chống cháy nổ. Thành phố hiện chưa có điều kiện bố trí được quỹ đất để tiếp nhận, di dời ra khỏi khu dân cư cho loại hình kinh doanh này, đặc biệt là các cơ sở có khối lượng tập kết phế liệu lớn nằm trong khu vực đông dân cư nên việc ảnh hưởng đến môi trường, mỹ quan đô thị là khó tránh khỏi. Còn tại huyện miền núi Hướng Hóa hiện có hơn 10 cơ sở chuyên thu mua phế liệu hoạt động với hình thức kinh doanh chủ yếu là thu mua, phân loại (không tái chế tại cơ sở) và bán cho các cơ sở sản xuất, chế biến trong và ngoài tỉnh. Trong số đó có 5 cơ sở có đề án bảo vệ môi trường đơn giản, 2 cơ sở có hồ sơ về cam kết bảo vệ môi trường. Ngoài việc thu mua các phế liệu thông thường như sắt mảnh, sắt vụn, lon bia, vỏ chai nhựa…thì tại một số cơ sở, vật liệu nổ sót lại sau chiến tranh được thu mua với số lượng khá lớn. Điều đáng lo ngại là dù kinh doanh mặt hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro nhưng hầu hết các cơ sở thu mua phế liệu này đều nằm ở khu vực đông dân cư, vì vậy nếu xảy ra tình trạng cháy nổ thì hậu quả sẽ rất khó lường. Cũng như các địa phương khác, hiện tại huyện Hướng Hóa chưa có quy hoạch địa điểm di dời các cơ sở kinh doanh phế liệu vào khu vực tập trung để thuận tiện cho việc quản lý. Hiện chưa có số liệu thống kê đầy đủ số cơ sở kinh doanh phế liệu trên địa bàn toàn tỉnh, tuy nhiên trên thực tế các cơ sở kinh doanh tự phát ngành nghề này ngày càng nhiều và việc quản lý của các cơ quan chức năng vẫn còn thiếu chặt chẽ. Theo quy định trong quá trình thu mua phế liệu, nếu người dân phát hiện vật liệu nổ thì phải nộp cho cơ quan công an. Quy định là vậy, nhưng chủ yếu vẫn phụ thuộc vào ý thức của người dân, nếu người dân không tự giác giao nộp thì cơ quan chức năng cũng khó có thể kiểm soát hết. Để lập lại trật tự trên lĩnh vực này, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản đề nghị các địa phương báo cáo tình hình kinh doanh phế liệu trên địa bàn, tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát chặt chẽ thực hiện Luật Bảo vệ môi trường đối với các điểm thu mua phế liệu. Trong khi chưa có phương án quy hoạch điểm kinh doanh phế liệu xa khu dân cư thì các cơ quan chức năng ở các địa phương cần tiếp tục giám sát hoạt động cũng như đẩy mạnh công tác tuyên truyền tới các chủ cơ sở kinh doanh, nâng cao ý thức bảo đảm cảnh quan môi trường, phòng, chống cháy, nổ. Đối với các cơ sở kinh doanh chấp hành không tốt các quy định của pháp luật về môi trường, không có giấy phép kinh doanh hoặc kinh doanh không đúng ngành nghề, một mặt đơn vị chức năng cần tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức, đồng thời tăng cường công tác giám sát, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, thậm chí cưỡng chế chấm dứt hoạt động nếu không thực hiện các quy định của pháp luật. Bài, ảnh: THANH TRÚC