Nguy cơ ô nhiễm nguồn nước do thuốc bảo vệ thực vật ở vùng Lìa

(QT) - Trong những năm trở lại đây, nhu cầu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) của người dân ở các xã vùng Lìa (huyện Hướng Hóa) trong sản xuất nông nghiệp gia tăng nhanh chóng. Tuy nhiên, do phần đông người dân là đồng bào dân tộc thiểu số nên kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp còn hạn chế… vì thế tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm nguồn nước từ việc sử dụng các loại thuốc BVTV.

Sau khi bơm xong, nhiều người dân ở vùng Lìa thường vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV ngay tại nương rẫy khiến nguồn nước sinh hoạt có nguy cơ ô nhiễm

Đi dọc theo tuyến đường Lìa (đoạn qua các xã Thuận, Thanh, Xy, A Túc, A Xing, A Dơi, Ba Tầng…) dễ dàng nhìn thấy vỏ thuốc BVTV vứt bừa bãi trên nương rẫy nằm cạnh đường. Điều đáng lo ngại là bà con đồng bào dân tộc thiểu số hoàn toàn không biết cách xử lý chai, lọ, vỏ thuốc BVTV sao cho đúng cách. Phần lớn bà con sau khi sử dụng xong thì vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV bừa bãi tại ruộng hoặc vứt xuống khe, suối chảy ra con sông Sê Pôn. Nghiêm trọng hơn, nhiều người dân sau khi phun thuốc BVTV xong lại xuống khe, suối súc rửa bình bơm thuốc BVTV. Trong khi đó, chính các khe, suối là nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt hàng ngày cho người dân. Tình trạng này cho thấy bà con còn thiếu hiểu biết, ý thức về hậu quả độc hại nghiêm trọng của bao bì, chai, lọ, vỏ thuốc BVTV đối với môi trường cũng như sức khỏe của bản thân và cộng đồng.

Anh Hồ Văn Song ở bản 11, xã Thanh, huyện Hướng Hóa, cho biết cứ mỗi lần gia đình anh thu hoạch sắn xong, để làm sạch cỏ trên nương rẫy chuẩn bị cho mùa vụ trồng sắn mới, anh đều dùng thuốc diệt cỏ để làm sạch cỏ. Vỏ thuốc diệt cỏ, anh vứt luôn tại nương rẫy. Rồi nhiều loại cây trồng khác nếu bị sâu bệnh là anh đều phun thuốc trừ sâu. Phun xong thuốc thì mang bình đựng thuốc BVTV ra suối để rửa. Theo anh Song thì đa số người dân các bản ở vùng Lìa đều làm thế cả. Và đến tận bây giờ, anh vẫn không hề biết về tác hại của việc vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV tại nương rẫy cũng như rửa bình đựng thuốc BVTV ở khe suối sẽ gây ô nhiễm nguồn nước.

“Lâu nay, người dân bản 4 cũng như nhiều bản làng khác của xã Thuận khi sử dụng thuốc BVTV đều có thói quen vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV ngay tại nương rẫy của gia đình mình. Chính việc làm ấy đã gây nên nhiều hệ lụy như nhiều người mắc các loại bệnh tật liên quan đến việc sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm bởi các loại thuốc BVTV. Đơn cử như việc bị ngứa, nổi mụn…ở chân, tay mỗi khi đi làm ruộng, làm rẫy về là dấu hiệu rõ ràng về việc lạm dụng thuốc BVTV. Để giúp người dân nhận thức về tác hại của việc làm trên, từ năm 2016 đến nay, chính quyền xã Thuận đã tuyên truyền cho nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Kô trên địa bàn xã về những hệ lụy của thói quen vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV ngay tại nương rẫy. “Đến giờ thì miềng biết rằng, việc vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV ngay tại nương rẫy sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe cho con người (cụ thể là gia đình miềng, dân bản miềng). Bởi vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV ngay tại nương rẫy đến khi mưa, lũ thì chai, lọ, vỏ thuốc BVTV sẽ trôi xuống khe suối, nơi gia đình miềng cũng như dân bản thường lấy nước về sinh hoạt hàng ngày. Thuốc BVTV là những hợp chất hữu cơ độc hại, nguy hiểm, tồn tại lâu bền trong môi trường, khó phân hủy sinh học. Những hóa chất này nếu bị nhiễm vào nguồn nước sinh hoạt hoặc nhiễm trong không khí, thức ăn…là một trong những tác nhân gây ra nhiều loại bệnh hiểm nghèo…Nếu miềng và bà con dân bản cứ tiếp tục lạm dụng thuốc BVTV và sử dụng thuốc không đúng cách thì hậu quả sẽ khó lường”, anh Hồ Văn Hiến ở bản 4, xã Thuận, huyện Hướng Hóa, cho biết.

Ông Lê Quang Thuận, Phó Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa cho biết, hiện nay trên địa bàn huyện Hướng Hóa nói chung và vùng Lìa nói riêng, vẫn còn tình trạng bà con nông dân lạm dụng thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp (đặc biệt là thuốc diệt cỏ). Đây là vấn đề mà trong thời gian qua huyện Hướng Hóa rất quan tâm. Bởi bà con nông dân không phải sử dụng một lần (theo điều độ hướng dẫn) mà sử dụng nhiều lần. Các loại chai, lọ, vỏ thuốc BVTV khi sử dụng xong không xử lý triệt để sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường cũng như chất lượng sản phẩm nông sản sau thu hoạch.

Để giải quyết vấn đề này, trong thời gian qua UBND huyện Hướng Hóa đã chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện cũng như các cơ quan liên quan, UBND các xã, thị trấn (nhất là lực lượng khuyến nông, khuyến lâm ở địa bàn các xã) tập trung tuyên truyền, vận động bà con nông dân sử dụng thuốc BVTV có chừng mực, có giới hạn và không sử dụng bừa bãi; vận động, khuyến khích bà con nông dân sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ để vừa đảm bảo sức khỏe, vừa tăng giá trị sản phẩm nông sản.

Để thay đổi thói quen vứt chai, lọ, vỏ thuốc BVTV ngay tại nương rẫy gây nguy cơ ô nhiễm môi trường (nhất là ô nhiễm nguồn nước)… các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương trên địa bàn huyện Hướng Hóa cần chú trọng hướng dẫn theo kiểu “cầm tay chỉ việc” cho đồng bào sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng phương pháp). Khuyến cáo bà con không nên lạm dụng thuốc BVTV mà tích cực sử dụng biện pháp sinh học, vật lý, sử dụng thiên địch để phòng, trừ dịch hại, giảm sự lệ thuộc vào thuốc hóa học. Tăng cường các biện pháp tuyên truyền, hướng dẫn và đầu tư xây dựng các bể xử lý vỏ thuốc BVTV ở các ruộng, vườn, nương rẫy không chỉ để thu gom, xử lý vỏ thuốc BVTV mà qua đó tuyên truyền nâng cao ý thức cho người dân sử dụng đúng thuốc BVTV, xử lý vỏ thuốc để không chỉ bảo vệ tốt mùa màng mà còn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.

Sỹ Hoàng