Xây dựng nông thôn mới ở những xã khó khăn

(QT) - Sau hơn 5 năm triển khai thực hiện, nhiều địa phương trong tỉnh Quảng Trị đã có những bước tiến trên hành trình xây dựng nông thôn mới (NTM), bình quân mỗi xã đạt 12/19 tiêu chí xây dựng NTM. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn nhiều địa phương gặp khó khăn trong xây dựng NTM, số tiêu chí đạt được vẫn còn thấp hơn so với mức bình quân chung của tỉnh, đời sống nhân dân chưa được cải thiện rõ nét.

Lao động nông thôn rất cần được đào tạo nghề để nâng cao thu nhập

Đến thời điểm này, toàn tỉnh có 6 xã gồm Cam Tuyền (Cam Lộ), Hải An (Hải Lăng), Vĩnh Khê (Vĩnh Linh), Hải Thái (Gio Linh), Triệu Thượng (Triệu Phong), Húc (Hướng Hóa) có số tiêu chí đạt thấp. Trong đó, 2 xã Vĩnh Khê và Húc mới chỉ đạt 6/19 tiêu chí; xã Hải Thái đạt 8 tiêu chí; xã Hải An đạt 9 tiêu chí; xã Triệu Thượng đạt 11 tiêu chí và xã Cam Tuyền đạt 14 tiêu chí. Kết quả kiểm tra tổng thể tại các xã trên cho thấy các nhóm tiêu chí NTM mà các xã đạt được là không đồng đều. Trong khi nhóm tiêu chí về văn hóa, xã hội, môi trường và hệ thống chính trị các xã đều đạt, thì nhóm tiêu chí về hạ tầng kinh tế - xã hội còn đạt rất thấp. Bên cạnh đó, một số tiêu chí đã đạt chuẩn nhưng mức độ bền vững và sự hài lòng của người dân chưa cao. Đối với tiêu chí quy hoạch, công tác rà soát, điều chỉnh quy hoạch tại các xã trên vẫn chưa được chú trọng, nhiều địa phương còn nặng về quy hoạch xây dựng cơ bản mà chưa có các quy hoạch chi tiết, đặc biệt là quy hoạch chi tiết về phát triển sản xuất, việc tính toán huy động nguồn lực chưa phù hợp với thực tiễn. Để thực hiện các tiêu chí trong chương trình xây dựng NTM, các địa phương đã tích cực huy động các nguồn lực, kêu gọi sự tài trợ của các tổ chức, cá nhân, các doanh nghiệp sản xuất- kinh doanh trên địa bàn, tuy nhiên kết quả đạt được chưa cao. Nguồn lực chủ yếu các xã sử dụng để xây dựng NTM là từ nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước đầu tư trực tiếp cho chương trình xây dựng NTM và lồng ghép các chương trình, dự án. Trong khi đó, năm 2016, nguồn ngân sách hỗ trợ trực tiếp của chương trình xây dựng NTM cho các xã còn khá thấp, chỉ có 2 xã Húc và Hải An là xã đặc biệt khó khăn, bãi ngang ven biển nên được hỗ trợ 1,4 tỷ đồng để xây dựng NTM, các xã còn lại chỉ được hỗ trợ 350 triệu đồng/xã. Ngoài sự hỗ trợ của cấp trên, các địa phương đã tích cực huy động sự đóng góp của người dân, bao gồm: tiền mặt, ngày công, hiến đất, hiến tài sản đảm bảo theo quy định. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế- xã hội của các xã còn gặp nhiều khó khăn nên việc huy động còn hạn chế. Nhất là những xã miền núi, có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống thì việc huy động sự đóng góp của nhân dân càng khó khăn hơn. Người dân chủ yếu tham gia đóng góp xây dựng NTM bằng ngày công lao động, hiến đất, hiến tài sản. Để góp phần tiết kiệm chi phí và tạo điều kiện cho người dân tích cực tham gia xây dựng NTM, phát huy cao nhất vai trò chủ thể của cộng đồng dân cư trong xây dựng NTM, thời gian qua, các xã trên đã thực hiện áp dụng cơ chế đặc thù trong xây dựng NTM. Và kết quả cho thấy đã mang lại hiệu quả rất lớn, người dân đồng tình ủng hộ cao, cơ sở hạ tầng nông thôn đã có sự đổi thay đáng kể. Tuy vậy, quá trình thực hiện áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù xây dựng NTM tại một số địa phương còn bộc lộ một số khó khăn. Bên cạnh đó, trình độ của cán bộ và cộng đồng dân cư trong quản lý và thực hiện các công trình đầu tư đặc thù còn hạn chế, đặc biệt là công trình lớn như nhà văn hóa; khả năng thẩm định của cấp xã chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Để nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống cho người dân, các xã đã tiếp tục đẩy mạnh sản xuất theo quy hoạch, phân vùng tập trung, chuyên canh gắn với các cây trồng, vật nuôi chủ lực, có giá trị kinh tế cao... Tuy nhiên, mức thu nhập bình quân đầu người của các xã vẫn còn đạt thấp, trong đó thu nhập bình quân của xã Vĩnh Khê mới chỉ đạt 15 triệu đồng/ người/năm, Cam Tuyền 17 triệu đồng/ người/năm... Sự nghiệp giáo dục và đào tạo luôn được các xã quan tâm phát triển toàn diện, chất lượng dạy và học ngày càng được nâng cao; tiếp tục duy trì vững chắc kết quả phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Tuy nhiên, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy và học chưa đảm bảo tiêu chuẩn như tại các xã: Hải An, Vĩnh Khê, Hải Thái, Triệu Thượng và Húc đã ảnh hưởng lớn đến chất lượng giáo dục của địa phương. Theo lộ trình thì đến năm 2020, toàn tỉnh sẽ phấn đấu có từ 40-50% số xã đạt chuẩn NTM, mỗi năm phấn đấu có từ 8-10 xã đạt chuẩn NTM, số tiêu chí đạt bình quân 16,9 tiêu chí/xã. Trong lúc đó, đến thời điểm này, nhóm xã đạt tiêu chí thấp của tỉnh mới đạt bình quân 9 tiêu chí/ xã. Do vậy, để đạt mục tiêu toàn tỉnh đặt ra, các xã đạt tiêu chí thấp cần tập trung vào một số giải pháp mang tính đột phá, trước hết là địa phương cần tăng cường tập trung ưu tiên và thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền, giúp cho người dân nâng cao nhận thức, phát huy nội lực để xây dựng NTM, hạn chế tình trạng trông chờ, ỷ lại vào nguồn lực ngân sách nhà nước. Đồng thời cần lồng ghép triển khai chương trình xây dựng NTM với chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững có hiệu quả, gắn với đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng bền vững và nâng cao giá trị gia tăng. Ưu tiên bố trí kinh phí mở rộng đào tạo các nghề nông nghiệp cho lao động nông thôn, có chính sách, giải pháp chuyển đổi sản xuất và sinh kế cho người dân vùng biển. Tiếp tục kêu gọi sự đỡ đầu, hỗ trợ của các tổ chức chính phủ, phi chính phủ, các sở, ban, ngành đoàn thể, các doanh nghiệp cho các xã có số tiêu chí đạt thấp, đặc biệt là các xã khu vực miền núi. Xây dựng chính sách khen thưởng, trong đó khuyến khích các xã có tiêu chí đạt thấp tự nỗ lực vươn lên, ưu tiên khen thưởng cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong xây dựng NTM. Chỉ đạo đẩy mạnh áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù đối với các xã có tiêu chí đạt thấp, thực hiện có hiệu quả huy động nguồn lực cho xây dựng NTM nhưng không được huy động quá sức dân. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát thực hiện chương trình xây dựng NTM, BCĐ, Văn phòng điều phối xây dựng NTM tỉnh, các ngành liên quan cần định kỳ tổ chức kiểm tra các xã khó khăn để kịp thời tháo gỡ, hỗ trợ các địa phương trong xây dựng NTM. Bài, ảnh: THANH LÊ