Cải cách tư pháp, nhìn từ năng lực tranh tụng của kiểm sát viên

(QT) - Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Nghị quyết số 49-NQ/TƯ ngày 2/6/2005 của BCH Trung ương Đảng yêu cầu: “Nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan tư pháp, chất lượng tranh tụng tại tất cả các phiên tòa xét xử, coi đây là hoạt động đột phá của các cơ quan tư pháp…”. Vì vậy, nâng cao năng lực tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa xét xử là một trong những nội dung quan trọng trong cải cách tư pháp của ngành kiểm sát, từng bước đáp ứng yêu cầu xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ.

Lãnh đạo Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh phát biểu tại hội nghị giao ban khối Nội chính về các nội dung liên quan đến cải cách tư pháp - Ảnh: HNK

Những năm qua, Viện Kiểm sát (VKS) nhân dân tỉnh Quảng Trị quán triệt và thực hiện nghiêm túc chủ trương tăng cường công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra; nâng cao chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa, bảo đảm truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật theo yêu cầu Nghị quyết số 49-NQ/TƯ. Trong thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, VKS hai cấp đề cao trách nhiệm trong việc thực hiện các quyền năng pháp lý của VKS để bảo đảm việc truy cứu trách nhiệm hình sự được đúng người, đúng tội, không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội; kiểm soát chặt chẽ các hoạt động điều tra từ khi tiếp nhận thông tin về tội phạm, khi sự kiện phạm tội xảy ra cho đến khi cơ quan điều tra hoặc VKS ra quyết định xử lý vụ án, với phương châm ở đâu và khi nào có hoạt động điều tra thì ở đó có hoạt động kiểm sát điều tra. Từ 1/7/2005 đến 31/5/2015, toàn ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Trị thụ lý kiểm sát điều tra 2.180 vụ/3.063 bị can. Cơ quan điều tra đã giải quyết 2.089 vụ/2.925 bị can, trong đó kết thúc điều tra đề nghị truy tố 1.598 vụ/2.859 bị can; đình chỉ điều tra 31 vụ/39 bị can; tạm đình chỉ điều tra 460 vụ/27 bị can. Số vụ VKS phải xử lý là 1.606 vụ/2.870 bị can. VKS đã xử lý 1.596 vụ/2.854 bị can, trong đó truy tố 1.578 vụ/2.832 bị can; đình chỉ 15 vụ/17 bị can; tạm đình chỉ 3 vụ/5 bị can. Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự được VKS hai cấp đặc biệt chú trọng, nhất là chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa. Yêu cầu đặt ra đối với kiểm sát viên khi thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa là phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, chuẩn bị đầy đủ, có chất lượng đề cương xét hỏi, dự thảo luận tội, chủ động và tích cực tham gia tranh luận tại phiên tòa, góp phần bảo đảm việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Nhiều vụ án bị cáo không nhận tội, luật sư tìm mọi cách để bào chữa giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo, khi tranh luận kiểm sát viên đã nêu đầy đủ chứng cứ pháp lý thu thập được trong quá trình điều tra đấu tranh để buộc tội, căn cứ pháp lý rõ ràng để làm cơ sở cho hội đồng xét xử nhận định, quyết định việc truy tố của VKS là có căn cứ, luận tội của VKS là đúng pháp luật, đã bác bỏ lời chối tội của bị cáo và luận cứ bào chữa của luật sư. VKS hai cấp cũng đã phối hợp với Tòa án tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, từ đó nâng cao kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử của kiểm sát viên, từng bước đáp ứng yêu cầu công tác theo yêu cầu cải cách tư pháp. Kết quả kiểm sát xét xử, VKS hai cấp thụ lý kiểm sát xét xử sơ thẩm 1.601 vụ/2.865 bị cáo; Tòa án xét xử 1.551 vụ/2.752 bị cáo; đình chỉ 3 vụ/5 bị cáo. VKS tỉnh thụ lý kiểm sát xét xử phúc thẩm hình sự 257 vụ/311 bị cáo; Tòa án tỉnh xét xử 202 vụ/243 bị cao; đình chỉ 49 vụ/59 bị cáo. Thụ lý kiểm sát giải quyết giám đốc thẩm 5 vụ/8 bị cáo, Tòa án đã giải quyết xong. Từ năm 2014 đến nay, không có vụ án nào VKS truy tố mà Tòa án tuyên bị cáo không phạm tội, VKS nhân dân tỉnh Quảng Trị được Viện Kiểm sát tối cao tặng cờ thi đua. Thực hiện chủ trương xây dựng đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên trong sạch vững mạnh, lãnh đạo VKS nhân dân tỉnh đã quán triệt thực hiện tốt cuộc vận động xây dựng đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên “Vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm”; tổ chức thi tuyển kiểm sát viên giỏi; phối hợp với ngành Tòa án tăng cường tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, qua đó phát hiện những kiểm sát viên giỏi để bồi dưỡng và quy hoạch các chức vụ lãnh đạo quản lý. Mặc dù biên chế còn ít so nhu cầu các công tác, nhưng cán bộ, công chức trong toàn ngành kiểm sát tỉnh không ngừng nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ được giao. Để tiếp tục nâng cao năng lực tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa theo yêu cầu cải cách tư pháp, năm 2015 VKS nhân dân tỉnh đã tổ chức cuộc thi kỹ năng tranh tụng, đối đáp của kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự cho kiểm sát viên trong toàn ngành. Thông qua các cuộc thi kỹ năng tranh tụng và các chuyên đề nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa, hạn chế oan sai, góp phần nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất, tinh thần trách nhiệm của kiểm sát viên; đổi mới phương thức lãnh đạo, chế độ và chính sách cho đội ngũ kiểm sát viên nói chung và kiểm sát viên tham gia tranh tụng tại phiên tòa xét xử các vụ án hình sự nói riêng nhằm thực hiện có hiệu quả chiến lược cải cách tư pháp của ngành kiểm sát. THANH HẢI