"Đặt tên" cho nông sản

Không được mênh mông rộng lớn bằng các vùng nguyên liệu ở Tây Nguyên hay đồng bằng sông Hồng, sông Cửu Long, nhưng những đặc thù mà thiên nhiên ban tặng cho Quảng Trị đủ để gây dựng cho mảnh đất nhỏ bé này tiềm năng phát triển một nền nông nghiệp đa dạng. Ngay cả cái khắc nghiệt của khí hậu tưởng chừng như là yếu tố cản trở cho quá trình phát triển thì lại là điều kiện sàng lọc để làm nên những sản phẩm nông sản quý giá từ mảnh đất Quảng Trị này. Công nghiệp chế biến và vùng nguyên liệu luôn song hành

Thu hoạch hồ tiêu - Ảnh: Sĩ Sô

Nằm trọn vẹn trong vùng chuyển tiếp giữa 2 miền khí hậu mùa đông lạnh, khô ở phía Bắc và nóng ẩm quanh năm ở phía Nam, Quảng Trị có khí hậu khắc nghiệt biến động mạnh theo mùa nhưng lại được thừa hưởng một chế độ bức xạ dồi dào do độ cao mặt trời và độ dài ban ngày quyết định.

Đặc điểm thổ nhưỡng cũng khá đặc thù với sản phẩm phong hóa của quá trình phun trào tạo nên những vùng đất đỏ bazan đặc trưng. Sự đa dạng của địa hình cũng hình thành nên những tiểu vùng khí hậu... Tất cả những điều kiện tự nhiên ấy cùng với trình độ thâm canh của nông dân ngày một nâng cao đã hình thành cho Quảng Trị một nền nông nghiệp đa dạng và phong phú. Theo kết quả điều tra, đến nay toàn tỉnh đang canh tác trên tổng diện tích đất nông nghiệp là 71.969 ha. Tỉnh đã đạt được sản lượng lúa hơn 22 vạn tấn, ngô gần 1 vạn tấn, lạc khoảng 1 vạn tấn, sắn chừng 18 vạn tấn, cao su hơn 1,3 vạn tấn, cà phê 0,6 vạn tấn, hồ tiêu trên 1700 tấn.... Cùng với sự phát triển của nền nông nghiệp đa dạng, công nghiệp chế biến nông sản cũng đã hình thành và phát triển, góp phần đáng kể nâng cao chất lượng hàng hóa, tạo sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và thế giới. Công nghiệp chế biến phát triển một mặt góp phần giải quyết "đầu ra" cho sản phẩm nông nghiệp, làm tăng giá trị hàng hóa, tăng kim ngạch xuất khẩu, mặt khác, góp phần đắc lực vào việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người nông dân. Còn phát triển tốt vùng nguyên liệu đảm bảo cho công nghiệp chế biến tăng trưởng. Trên thực tế, ở Quảng Trị việc phát triển công nghiệp chế biến đã luôn song hành với phát triển vùng nguyên liệu. Vùng cao su 14.040 ha đáp ứng nguyên liệu tốt cho 3 nhà máy chế biến mủ cốm tổng công suất chế biến khoảng 13.000 tấn/năm. Sản phẩm cà phê chè Catimor Quảng Trị lên ngôi không chỉ nhờ thế mạnh cuả tiểu vùng khí hậu Bắc Hướng Hoá, kỹ năng canh tác tiên tiến của nông dân mà còn được kiến tạo nên bởi công nghệ chế biến hiện đại mà Công ty Hồ tiêu Tân Lâm tiếp nhận từ Công ty Kraft foods (Đức) qua dự án PPP. Công nghệ chế biến ướt nay càng được hoàn hảo hơn với 6 công ty ứng dụng đã tạo ra được sản phẩm cà phê bảo tồn được chất lượng tự nhiên, đảm bảo môi trường sạch. Cây lạc là cây truyền thống lâu đời đối với nông dân Quảng Trị và đã hình thành được các vùng chuyên canh nên các cơ sở chế biến rãi đều khắp các địa bàn trong tỉnh. Hiệu quả của cây sắn làm thay đổi cơ bản nhận thức của đồng bào về tập quán canh tác cũng làm cho đồng bào trở thành người sản xuất hàng hóa và cải thiện đáng kể đời sống nhờ nhiều năm là khách hàng của Nhà máy tinh bột sắn. Về sản xuất lúa gạo Quảng Trị đã vượt khá xa mục tiêu đảm bảo an ninh lương thực. Hạt gạo dẻo thơm Quảng Trị được đánh bóng qua chế biến đã trở thành hàng hóa được thị trường nhiều tỉnh, thành trong cả nước ưa chuộng. Đặc biệt, chính điều kiện khí hậu, thời tiết khắt nghiệt đã làm cho hạt tiêu Quảng Trị có hương vị cay nồng mà ít hồ tiêu ở nơi nào có được... Sự đầu tư công nghiệp chế biến đã đưa tỷ lệ nông sản hàng hóa qua chế biến của tỉnh ngày một tăng. Nếu như năm 1989, tỷ lệ giá trị hàng hoá nông sản qua chế biến chỉ chiếm 5% tổng giá trị hàng hoá nông sản của tỉnh thì năm 2007, tỷ lệ này nâng lên ở mức 35%. Về vấn đề này, đồng chí Nguyễn Văn Bài, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết: "Các cơ sở chế biến đều nằm ở vùng nguyên liệu tập trung, hàng năm tiêu thụ hầu hết sản phẩm nông lâm thuỷ sản của tỉnh, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, mở ra hướng làm giàu chính đáng cho nông dân" Xây dựng thương hiệu cho nông sản Quảng Trị

Sản phẩm mủ cao su -Ảnh: Hồ Cầu

Phơi cà phê trong nhà kín -Ảnh: H.V.A

Hiệu quả và giá trị kinh tế của nhiều mặt hàng nông sản đang mang lại những thuận lợi lớn cho việc mở rộng quy mô. Tuy nhiên, cùng với chất lượng, nông sản Quảng Trị muốn có chỗ đứng vững chắc trên thị trường thế giới thì phải có thương hiệu uy tín. Bởi việc xây dựng thương hiệu không chỉ làm tăng giá trị nông sản từ tay người nông dân qua nhà tinh chế cho ra sản phẩm đến tay người tiêu dùng lên hàng chục lần mà còn gắn kết trách nhiệm của từng khâu sản xuất ra sản phẩm. Hơn nữa, trong sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường, việc tạo ra thương hiệu uy tín và đăng ký thương hiệu là điều tối quan trọng để tránh sự gian lận. Để làm được việc này, không chỉ một mình doanh nghiệp mà còn có các cấp, các ngành quản lý vào cuộc và được bảo hộ bởi pháp lý. Ý thức được tầm quan trọng đó, năm 2007, Sở Khoa học và Công nghệ đã xây dựng dự án “Xác lập quyền đối với chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm tiêu hạt của tỉnh Quảng Trị” để đăng ký thực hiện theo Chương trình Hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ của doanh nghiệp. Việc xây dựng thành công chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm tiêu Quảng Trị đã góp phần khẳng định chất lượng nông sản của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Trong năm 2008, Sở Khoa học và Công nghệ thiết lập hồ sơ đăng ký xác lập chỉ dẫn địa lý "Khe Sanh-Hướng Hoá" cho sản phẩm cà phê chè catimor vùng Hướng Hoá và xác lập nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm rượu Kim Long. Hiện nay cà phê chè Hướng Hóa đã được Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn đăng ký tên gọi xuất xứ cùng với 7 loại nông sản khác trong cả nước. Ngoài ra, ở cấp độ thấp hơn các doanh nghiệp cũng đăng ký thương hiệu cho sản phẩm của mình như thương hiệu tinh bột sắn "Sepol 5 lá" của Công ty TNHH 1 thành viên thương mại Quảng Trị đã tăng sức cạnh tranh đáng kể sản phẩm của mình trên thị trường Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc và một số các nước Châu Á khác. Bảo hộ chỉ dẫn địa lý và tên gọi xuất xứ sản phẩm nông sản đang được xem là một hướng đi có hiệu quả nhằm bảo vệ tên tuổi và nâng cao giá trị sản phẩm và thu hút được sự quan tâm đặc biệt của thị trường. Sản phẩm được đăng ký thương hiệu như là một sự đảm bảo và là một công cụ quảng bá hữu hiệu. Hướng tới Sàn giao dịch nông sản Để vun đắp cho ước muốn xây dựng thành công một sàn giao dịch nông sản tại Quảng Trị, Giám đốc công ty TNHH 1 thành viên thương mại Quảng Trị, Hồ Đại Nam cứ lặn lội, bôn ba khắp nơi và dành nhiều thời gian nghiên cứu kỹ thuật trồng trọt các loài cây phù hợp với điều kiện đất đai và khí hậu của tỉnh. Anh cho rằng: "Từ thành công trong chế biến và phát triển vùng nguyên liệu sắn, cà phê, tiêu, cao su và một số cây trồng khác, tỉnh cần thiết có một sàn giao dịch nông sản để tăng giá trị hàng hóa. Quảng Trị còn nhiều đất và có thể phát triển được nhiều loại cây khác thành hàng hóa như cây ngô". Việc xây dựng một sàn giao dịch nông sản ở Quảng Trị trong tương lai gần có lẽ là không khó. Bởi ngoài hệ thống cơ sở vật chất thì nhiều yếu tố khác đã được đảm bảo như chất lượng nông sản đã được khẳng định và con người quản lý và điều hành cũng đã thể hiện năng lực tốt. Vì thế cùng với sự đầu tư phát triển sản xuất thì việc đăng ký thương hiệu và xây dựng sàn giao dịch nông sản là những việc làm cần xúc tiến nhanh chóng, vì qua đó sẽ càng làm tăng thêm giá trị nông sản và nhiều tác động tích cực về mặt xã hội. Điều này càng có ý nghĩa hơn trong hoàn cảnh của nền kinh tế hội nhập quốc tế. Hà Vân An