Coi trọng quy hoạch vùng nguyên liệu để đảm bảo cân đối giữa sản xuất và tiêu thụ nông sản

(QT) - Khi cây sắn ở vùng Lìa (Hướng Hóa, Quảng Trị) suốt mấy tháng qua không có nơi tiêu thụ, người trồng sắn đang “dở khóc dở cười” trước hàng trăm héc ta sắn đã qua kỳ thu hoạch rộ bốn năm tháng đang chờ ngày thối rễ thì câu chuyện về quy hoạch vùng nguyên liệu một lần nữa được đặt ra riết ráo và nghiêm túc. Bởi trên thực tế ở Quảng Trị, tình trạng dư thừa nguyên liệu không chỉ xảy ra đối với cây sắn mà kể cả gỗ rừng trồng và cao su. Thực trạng này đòi hỏi ngành nông nghiệp tỉnh cần chú trọng đến công tác quy hoạch để người dân ổn định sản xuất, nâng cao giá trị sản xuất và giúp ngành nông nghiệp phát triển một cách bền vững.

Thu họach sắn ở Hướng Hóa.

Trước nhu cầu tiêu thụ sản phẩm từ cây sắn tăng cao, trong những năm trở lại đây diện tích trồng sắn trên địa bàn tỉnh tăng nhanh. Tính đến năm 2011 diện tích trồng sắn đạt 11.000 ha (gấp 3 lần so với năm 2000). Giá sắn củ tươi có thời điểm gần 3.000 đồng/kg, cho thu nhập bình quân 40-50 triệu đồng/ha. Đây là nguồn thu nhập đáng kể, giúp nhiều hộ gia đình xóa đói nghèo, vươn lên làm giàu từ cây sắn, nhất là đối với đồng bào dân tộc thiểu số ở 2 huyện miền núi Hướng Hóa và Đakrông. Kể từ khi mô hình liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân của Công ty TNHH MTV thương mại Quảng Trị triển khai đã góp phần tăng diện tích và sản lượng sắn ở vùng Lìa. Năm 2004 toàn vùng có 300 ha sắn, đến năm 2011 đã tăng lên 4.200 ha; sản lượng thu được năm 2003 là 10 tấn/ ha đến năm 2011 là 25 tấn/ha. Mỗi năm người dân vùng Lìa đã thu về trên 150 tỷ đồng từ cây sắn, việc trồng sắn ở vùng Lìa đã thu hút khoảng 20.000 lao động. Tuy nhiên từ cuối năm 2011 đến 5 tháng đầu năm 2012, cây sắn ở vùng Lìa đang lâm vào cảnh khủng hoảng thừa. Bên cạnh giá sắn liên tục rớt từ 3000 đồng/ kg xuống còn 1200 đồng/kg thì hiện nay ở vùng Lìa có gần 500 ha sắn chưa thu hoạch. Ông Hồ Văn Toàn, Chủ tịch UBND xã A Dơi cho biết hiện nay ở địa phương có gần 200 ha sắn không có nơi tiêu thụ. Cây sắn đã qua thời kỳ thu hoạch hơn 5 tháng mà người dân vẫn không thu hoạch, bởi mùa vụ bây giờ đã chậm trễ, nếu nhổ cây sắn thì chẳng biết bán cho ai lại tốn kém chi phí, trong khi đó lịch thời vụ canh tác các loại cây trồng khác đã trễ nên người dân đành bỏ mặc cây sắn… Lâu nay người dân trồng sắn vùng Lìa đã có sự liên kết với nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa trong việc bao tiêu sản phẩm và hỗ trợ kỹ thuật thâm canh. Tuy nhiên hiện nay công suất của nhà máy đang hạn chế nên không thể tiêu thụ hết sản phẩm cho nông dân. Theo Giám đốc Công ty TNHH MTV thương mại Quảng Trị Hồ Xuân Hiếu thì hiện nay công suất của nhà máy chế biến tinh bột sắn Hướng Hóa là 600 tấn sắn củ tươi/ngày. Từ đầu năm 2012 đến nay nhà máy đã thu mua của nông dân vùng Lìa khoảng 100.000 tấn sắn, chiếm gần 80% diện tích sắn của nông dân. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng do sản lượng sắn ở vùng Lìa năm nay tăng đột biến nên nhà máy không thể tiêu thụ hết. Với trách nhiệm là đầu mối bao tiêu sản phẩm, nhà máy cam kết sẽ thu mua hết sản phẩm cho nông dân. Tình trạng dư thừa nguyên liệu sắn ở vùng Lìa đang đặt ra bài học kinh nghiệm từ công tác quy hoạch. Việc mở rộng diện tích trồng sắn một cách ồ ạt, thiếu quy hoạch, thiếu các biện pháp đầu tư thâm canh theo hướng phát triển nông nghiệp bền vững đã để lại hậu quả đáng lo ngại. Bên cạnh dư thừa nguyên liệu thì nhiều diện tích luân canh cây sắn đã bạc màu, khả năng sinh trưởng của cây sắn trên các vùng đất này rất hạn chế. Điều dễ dàng nhìn thấy được là diện tích mỗi năm tăng lên bình quân 500 ha nhưng sản lượng sắn nâng lên hàng năm không đáng kể, nguyên nhân chủ yếu là năng suất đã giảm nhiều so với trước. Theo ông Hồ Lua, một điển hình trồng sắn giỏi, thành viên CLB 100 triệu đồng/năm ở xã A Dơi cho biết, trước đây khi mới trồng, đất vừa khai hoang còn nhiều dinh dưỡng, mỗi héc ta sắn cho thu hoạch trên 35-40 tấn củ thì bây giờ năng suất chỉ còn một nửa, thậm chí những vùng đất dốc chỉ còn khoảng trên 10 tấn. Không chỉ giảm mạnh về năng suất mà trên cây sắn ở vùng Lìa bắt đầu xuất hiện một số bệnh, ảnh hưởng rất lớn đến năng suất và sản lượng, làm người trồng sắn hết sức lo lắng. Tìm hiểu nguyên nhân vì sao nguồn nguyên liệu sắn ở vùng Lìa đang dư thừa nhưng Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa vẫn thu mua nguyên liệu ở các địa phương khác, chúng tôi được biết cách đây 3 năm vùng Lìa chỉ đáp ứng khoảng 50% nguyên liệu nên nhà máy buộc phải tìm kiếm nguyên liệu ở các địa phương khác. Bây giờ diện tích sắn tăng đột biến nên sinh ra tình trạng dư thừa. Hiện nay nhà máy đã vận hành hết công suất nhưng vẫn không tiêu thụ hết sắn cho dân. Người dân ở vùng Lìa đang bức xúc vì sắn trồng ra không có nơi để bán, giá sắn lại xuống quá thấp. Một lần nữa chủ trương liên kết giữa doanh nghiệp với nhà nông lại trở nên bức thiết để tìm ra những giải pháp tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Nhưng vấn đề quan trọng và có tính lâu dài chính là công tác quy hoạch. Quy hoạch phải đi trước một bước, phải xây dựng được những vùng sản xuất ổn định, có sự cân đối giữa sản xuất và tiêu thụ mới giúp người dân an tâm sản xuất và nâng cao giá trị sản xuất, hướng đến xây dựng một nền nông nghiệp phát triển toàn diện và bền vững. Bài, ảnh: TÂN NGUYÊN