Hiệu quả từ các mô hình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn

(QT) - Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn hiện đang trở thành nhu cầu quan trọng, cấp bách và là thách thức lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người, nhất là phụ nữ và trẻ em. Vì vậy, để mang tính bền vững, huyện Hải Lăng (Quảng Trị) đã có các biện pháp can thiệp một cách tổng thể, lồng ghép…, đặc biệt là trao quyền cho cộng đồng làm chủ nên bước đầu đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Học sinh Trường Tiểu học Hải Xuân, Hải Lăng đang thảo luận về nước sạch, vệ sinh môi trường

Từ nhiều tháng nay, mỗi lần đi chợ mua thực phẩm cho bữa cơm gia đình, chị Trương Thị Nguyệt, thành viên CLB hạn chế sử dụng túi ni lông xã Hải Trường không sử dụng túi ni lông để đựng đồ như mọi khi, thay vào đó chị sử dụng giỏ nhựa, hộp nhựa tái chế hoặc lá để đựng thực phẩm như thịt, cá, rau, củ… Điều này hoàn toàn khác với trước đây, mỗi lần đi chợ, chị và bà con thường dùng túi ni lông để đựng thực phẩm cho tiện, rồi tùy tiện vứt bỏ khắp nơi rất mất vệ sinh. Từ khi tham gia vào CLB hạn chế sử dụng túi ni lông xã Hải Trường, chị Nguyệt đã thấy rõ những tác hại do mình gây ra với môi trường, đồng thời tích cực góp phần tuyên truyền, vận động bà con nhằm thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông để bảo vệ nguồn nước, vệ sinh môi trường. “Đến nay không chỉ chị em trong câu lạc bộ mà hầu hết bà con đã nhận thức được những nguy hại từ việc sử dụng túi ni lông, qua đó vừa tiết kiệm, vừa góp phần làm cho môi trường sạch sẽ, gọn gàng và bảo vệ chính sức khỏe của mình cũng như người thân, cộng đồng”, chị Trương Thị Nguyệt chia sẻ. Thời gian qua, cùng với sự quan tâm của chính quyền các cấp, sự hỗ trợ của tổ chức xã hội trong việc xây dựng công trình chứa nước, bể lọc nước, hệ thống nước sạch ở trường học, trạm y tế cũng như việc ra đời các câu lạc bộ phụ nữ hạn chế sử dụng túi ni lông, đội thu gom rác thải…, bước đầu vấn đề nước sạch, vệ sinh môi trường trên địa bàn huyện Hải Lăng đã có những thay đổi đáng ghi nhận. Hải Quy là xã thường xuyên bị ngập lụt trong mưa bão và từng là một trong những địa phương nhức nhối về ô nhiễm môi trường do nhận thức của người dân còn hạn chế, không có điểm thu gom rác tập trung nên người dân vô tư ném tất cả rác thải xuống sông, ven đường, hay đi tiểu tiện bừa bãi… gây ô nhiễm nguồn nước và môi trường sống, đây chính là mầm mống gây ra nhiều bệnh dịch nguy hiểm cho sức khỏe. Tuy nhiên, nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động và sự hỗ trợ của các cơ quan, ban, ngành, tổ chức xã hội nên đến nay trên địa bàn xã có trên 85% hộ gia đình có hố xí tự hoại, 2 trạm nước sạch và 3 trường học được cung cấp nước sạch bảo đảm chất lượng… Đặc biệt, với sự tham gia hưởng ứng nhiệt tình của các hội, đoàn thể nên xuất hiện ngày càng nhiều mô hình mới có quy mô lớn, mang tính bền vững, trong đó phải kể đến mô hình tổ thu gom rác của Hội Phụ nữ xã. Tính đến nay, hội đã có 7 tổ thu gom rác thải và hoạt động trên khắp địa bàn xã, công việc của họ là dọn vệ sinh đường làng ngõ xóm, thu gom vỏ bao, chai lọ thuốc bảo vệ thực vật trên đồng ruộng…, đồng thời tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo vệ nước sạch và vệ sinh môi trường. Trao đổi với chúng tôi, chị Thái Thị Loan, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Hải Quy cho biết: “Thời gian đầu mới hoạt động, chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn do thói quen từ lâu của bà con, tuy nhiên nhờ sự nhiệt tình của chị em tổ thu gom rác thải trong việc tuyên truyền, vận động nhằm đảm bảo môi trường, tránh gây ô nhiễm để giữ gìn bệnh tật cho mọi người, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ, nên đến nay hầu hết người dân trên địa bàn đã có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường”. Có thể thấy, vấn đề nước sạch và vệ sinh môi trường là một thách thức lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân, bảo vệ nước sạch và vệ sinh môi trường là khống chế được 80% bệnh tật, nhất là các bệnh liên quan đến đường ruột, bệnh về mắt, nhiễm khuẩn, phụ khoa… Tuy nhiên, để mang tính bền vững, bên cạnh đẩy mạnh công tác truyền thông, giúp người dân thay đổi hành vi vệ sinh cá nhân, bảo vệ, sử dụng nguồn nước sạch và vệ sinh môi trường; duy tu, bảo dưỡng các công trình nước sạch, thường xuyên kiểm tra, giám sát để đánh giá chất lượng nguồn nước; huy động người dân tổng vệ sinh thu gom rác thải ở gia đình, khu dân cư… thì nhiều trường học trên địa bàn đã đưa nội dung nước sạch, vệ sinh môi trường vào các buổi học ngoại khóa. Theo đó, với phương pháp tạo điều kiện giúp trẻ tham gia thảo luận, tìm và quyết định chọn lựa hành vi nước sạch vệ sinh phù hợp, đồng thời định hướng trẻ tham gia thúc đẩy các hoạt động cải thiện điều kiện tiếp cận nước sạch vệ sinh tại nhà trường và gia đình trẻ. “Đây chính là phương pháp rất tích cực, đơn giản và dễ hiểu, giúp cho học sinh phát triển được kỹ năng giao tiếp hàng ngày. Từ những hoạt động vừa học, vừa vui chơi như thế này, chúng tôi đã giúp cho học sinh khắc sâu thêm kiến thức, từ đó các em nhanh chóng thay đổi hành vi vệ sinh hàng ngày của mình. Đặc biệt, thông qua sự thay đổi của các em đã có tác động lớn đến gia đình, cộng đồng nơi các em sinh sống”, cô giáo Nguyễn Thị Liễu, Trường Tiểu học Hải Xuân, Hải Lăng cho biết. Với việc trao quyền do cộng đồng làm chủ và ngày càng xuất hiện các mô hình hướng tới bảo vệ nguồn nước sạch, vệ sinh môi trường, hi vọng thời gian tới vấn đề nước sạch và vệ sinh môi trường trên địa bàn huyện Hải Lăng sẽ được cải thiện hơn nữa, góp phần quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe người dân, nhất là phụ nữ và trẻ em ngày một tốt hơn. Bài, ảnh: NGUYỄN HOÀI NAM