Độc đáo Lễ hội chợ Đình Bích La

(QT) - Trong toàn bộ di sản văn hóa của làng Bích La (Triệu Đông, Triệu Phong, Quảng Trị) thì đình làng và hệ thống miếu thờ có giá trị nổi bật nhất. Trong khuôn viên của ngôi đình, mặt trước là một hồ nước rộng, giữa hồ có một cù lao nhỏ nổi lên soi bóng xuống mặt nước. Cạnh hồ về phía phải là hai ngôi miếu thờ hai vị nữ thần là Bà Thủy và Bà Hỏa. Khu vực chính của đình làng ở phía sau gồm toà đại đình và một cụm miếu thờ các vị thần. Từ ngôi đình làng và hệ thống miếu thờ này đã ra đời lễ hội Chợ Đình Bích La được tổ chức vào dịp tết cổ truyền của dân tộc.

Lễ hội chợ Đình Bích La

Tương truyền nơi hồ nước trước đình làng Bích La xưa có một con rùa vàng sinh sống. Mỗi năm, vào ngày mùng 3 tết âm lịch, dân làng Bích La lại tề tựu về đình làng để thắp hương, tri ân những bậc tiền bối, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, đời sống an lạc. Cứ mỗi lần như vậy, rùa vàng lại nổi lên mặt nước như để chứng giám cho những lời nguyện cầu tốt đẹp ấy. Rồi năm đó, khi hương nến đã được thắp lên mà rùa vàng vẫn không xuất hiện. Nhiều vị chức sắc trong làng cho đó là điềm chẳng lành. Quả nhiên, năm đó người dân Bích La “trồng đậu đậu úa, trồng lúa lúa khô, trồng ngô thì ngô khô quắt lại”, đời sống cơ cực trăm bề… Từ năm sau, dân làng Bích La bàn bạc nhau, sau khi thắp hương cúng bái ở đình làng vào rạng sáng mùng ba tết, họ tập trung thật đông bên hồ tại đình. Người đốt đuốc, người khua chiêng múa trống, người hò hét để gọi cho bằng được “ngài rùa thần” nổi lên, ban phát “phúc, lộc, thọ” cho dân làng. Chợ Đình Bích La ra đời từ đó. Đêm mồng 2 rạng sáng mồng 3 Tết Nguyên Đán, dân làng Bích La và du khách thập phương lại hội tụ về đình làng thắp hương khấn lễ đầu năm và trẩy hội. Ngay từ khi gà cất tiếng gáy đầu tiên đón chào ngày mới, các vị cao niên trong làng tiến hành nghi lễ dâng hương tạ ơn các bậc tiền nhân tại đình làng. Như thường lệ, lễ vật cúng tế gồm hương, hoa quả, trầm, trà, cau, trầu, rượu. Đặc biệt, có một con rùa được chế tác giống như rùa thật, đặt nằm chìm sâu dưới lòng hồ đình làng để làm lễ cầu thần Kim Quy. Tham gia nghi lễ cầu thần, ngoài chủ lễ, còn có một đội hò bá trạo, hai đội lân. Sau khi chủ lễ khấn xong, họ vừa hò, vừa tiến về hồ trước đình làng trong tiếng chiêng, mõ, kèn cùng với tiếng trống dồn dập. Khi tiếng hò kết thúc cũng là lúc trống, chiêng, kèn dồn dập náo nhiệt. Đó chính là khoảnh khắc linh thiêng và được chờ đợi nhất khi “Rùa vàng hiển linh” phù hộ cho dân làng và báo hiệu một năm mới có nhiều may mắn. Lúc này, tại chợ đình, dân làng và khách thập phương nô nức đến dâng hương, viếng rùa thần để tận mắt chứng kiến giờ phút đón thần Kim Quy lên với làng. Những năm gần đây, phần hội này vừa mang đậm bản sắc văn hoá truyền thống vừa được bổ sung thêm nhiều nội dung mới phù hợp với đời sống văn hóa đương đại như hội thi làng vui chơi, làng ca hát... với những điệu hò đối đáp, các làn điệu dân ca, ca ngợi Đảng quang vinh, Bác Hồ kính yêu, mùa xuân và quê hương đất nước… Trải qua hàng trăm năm, lễ hội truyền thống chợ Đình Bích La vẫn giữ nguyên nét văn hóa độc đáo của một vùng quê, chỉ diễn ra một lần trong năm. Người dân làng Bích La và một số làng xung quanh mang đến chợ Đình những sản vật nông nghiệp được làm ra từ đồng ruộng. Nét độc đáo ở phiên chợ Đình xưa là người bán không bao giờ nói thách và người mua cũng không bao giờ trả giá, bởi lẽ người bán cốt để cầu “may”, người mua cốt để mua “lộc” đầu năm. Dù trải qua thời gian và sự tàn phá của các cuộc chiến tranh khốc liệt nhưng người dân Triệu Phong vẫn lưu giữ giá trị văn hóa độc đáo, trong đó có lễ hội chợ Đình Bích La. Ngày nay, lễ hội chợ Đình Bích La không chỉ là lễ hội riêng của dân làng Bích La và tỉnh Quảng Trị mà đã trở thành lễ hội của vùng Bình - Trị - Thiên. Đây là một lễ hội văn hóa dân gian truyền thống mang đậm bản sắc một ngôi làng cổ dân tộc Việt. Bài, ảnh: LÊ CẢNH THU