Giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục Quảng Trị

(QT) - Vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, hơn 20 năm sau ngày lập lại tỉnh, giáo dục Quảng Trị đã phát triển vượt bậc cả về quy mô và loại hình trường, lớp. Số lượng học sinh đến trường ngày càng nhiều và chất lượng ngày càng cao. Bên cạnh thành tựu lớn, vẫn còn những bất cập và cần có những giải pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng giáo dục. Những thành tựu của giáo dục Quảng Trị sau hơn 20 năm lập lại tỉnh Từ xuất phát điểm một tỉnh chỉ có 3 ngôi trường cao tầng ngày đầu tái lập tỉnh; quy mô, mạng lưới trường, lớp học không đáp ứng được nhu cầu học tập của con em; đội ngũ cán bộ, giáo viên (CB,GV) vừa thiếu lại vừa yếu, đến nay, mạng lưới trường lớp được quy hoạch phát triển khá hợp lý, đầy đủ các ngành học, bậc học. Đến năm 2010, toàn tỉnh Quảng Trị có 157 trường Mầm non, 162 trường Tiểu học, 111 trường THCS, 17 trường PTCS, 32 trường THPT, 10 trung tâm GDTX, 9 trung tâm KTTH-HN, 1 trung tâm CNTT-NN, 1 trường CĐSP, 4 trường TCCN và Phân hiệu Đại học Huế, 130 trung tâm học tập cộng đồng ở xã, phường, thị trấn. Mạng lưới trường Tiểu học, THCS có ở xã, phường; THPT với bình quân 4 trường/huyện, đáp ứng nhu cầu học tập của con em từ miền núi đến đồng bằng. Tỉ lệ trường cao tầng, kiên cố toàn tỉnh đạt trên 75%. Tỉ lệ trường đạt chuẩn Quốc gia khá cao, đến năm 2010: Mầm non có 41 trường (35%), Tiểu học 122 trường (75%), THCS 39 trường (30%) và THPT 3 trường (10%). Hệ thống thư viện, phòng thí nghiệm được đầu tư theo hướng chuẩn hóa, 100% trường THPT, THCS, trung tâm GDTX có phòng máy vi tính; các trường Tiểu học, Mầm non trang bị máy tính phục vụ dạy học và quản lý.

Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, nơi đào tạo nguồn nhân lực cho Quảng Trị. Ảnh: M.H

Năm học 2010-2011, toàn tỉnh có 25.306 trẻ mẫu giáo, Mầm non, 56.426 học sinh tiểu học, 46.960 học sinh THCS và 34.264 học sinh THPT. Nếu tính cả sinh viên ĐH, CĐ, trung cấp thì cứ 3 người dân có 1 người đi học. Đội ngũ CB, GV không ngừng được bổ sung cả về số lượng và chất lượng, nếu ngày đầu lập lại tỉnh có 5.374 người thì đến năm 2010, toàn ngành có gần 12.777 người (tăng hơn 7.000 người). Về chất lượng, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn cao, Mầm non đạt chuẩn 97,7%, trên chuẩn 44,6%; Tiểu học đạt chuẩn 97,76%, trên chuẩn 56,8%; THCS đạt chuẩn 97,76%, trên chuẩn 49,8%; THPT đạt chuẩn 99,8%, trên chuẩn 4,52%. Toàn ngành có 2 tiến sĩ, 114 thạc sĩ. 100% cán bộ quản lý đạt chuẩn và trên chuẩn. Từ những phong trào thi đua “Dạy tốt- học tốt”, xây dựng nhà trường “Dân chủ - Kỷ cương–Tình thương-Trách nhiệm”, “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương về đạo đức, tự học và sáng tạo” đã xuất hiện nhiều nhà giáo tiêu biểu, trong đó được Nhà nước phong tặng 1 nhà giáo AHLĐ, 1 NGND và 39 NGƯT. Bên cạnh đó, nhiều giải pháp nâng cao chất lượng đã được ngành triển khai, nhờ đó mà chất lượng giáo dục từng bước được nâng lên. Năm 2007, 2008, trong khi nhiều tỉnh do tác động của cuộc vận động “hai không”, tỷ lệ tốt nghiệp từ 99% (năm 2006) rơi xuống dưới 50%, thì Quảng Trị có tỷ lệ tốt nghiệp (đợt 1) đạt từ 72-76%. Năm 2009, tỷ lệ này 82,7% và năm 2010 đạt 96%. Năm 2011 đạt 94,28%, trong đó có bốn trường tỷ lệ tốt nghiệp đạt 100% là: THPT chuyên Lê Quý Đôn, THPT thị xã Quảng Trị, THPT Vĩnh Linh và Trường PTDTNT Quảng Trị. Số học sinh đạt giải quốc gia lớp 12 từ năm 2001-2010 là 269 em. Nhiều học sinh đạt giải trong các kỳ thi giải Toán qua mạng internet, Olympic Toán tuổi thơ, điền kinh khu vực và quốc tế… Nhiều học sinh đạt thành tích xuất sắc. Quảng Trị xếp thứ 27/63 tỉnh trong kỳ thi tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2010. Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn và THPT thị xã Quảng Trị lọt vào top 200 trường THPT chất lượng cao toàn quốc. Một trong những thành công lớn GD&ĐT tỉnh đạt được, đó là xây dựng được phong trào xã hội học tập, đặc biệt là đối với giáo dục vùng khó. Công tác phổ cập giáo dục Tiểu học-chống mù chữ của tỉnh hoàn thành năm 1996. Đến 12/2005, Quảng Trị hoàn thành phổ cập giáo dục THCS và tháng 10/2006 hoàn tất công tác phổ cập giáo dục Tiểu học đúng độ tuổi, góp phần nâng cao mặt bằng dân trí, tạo tiền đề cho phổ cập giáo dục Trung học. Hàng trăm trung tâm học tập cộng đồng đi vào hoạt động, đáp ứng nhu cầu tập huấn, phổ biến kỹ thuật, pháp luật cho người dân. Về ứng dụng CNTT trong dạy học và quản lý, ngày từ năm 1991, Sở GD&ĐT Quảng Trị đã có bước đột phá bằng quyết định thành lập Trung tâm tin học, đặt viên gạch đầu tiên cho CNTT của tỉnh. Trung tâm đã có những đóng góp cho ngành và cho tỉnh trong việc xây dựng phần mềm quản lý thi, quản lý hồ sơ liệt sĩ, bồi dưỡng tin học cho nhân dân, bồi dưỡng học sinh giỏi tin học... Quảng Trị là một trong những tỉnh đầu tiên của cả nước xây dựng giải pháp tổng thể về quản lý trường học (QLTH), triển khai mô hình Trường học điện tử, đến nay đã có gần 70 trường THCS, THPT áp dụng QLTH trực tuyến, 4 huyện áp dụng quản lý phổ cập trực tuyến. Các phần mềm do Sở tự xây dựng mang lại hiệu quả cao cho công tác quản lý, đồng thời tiết kiệm ngân sách hàng tỷ đồng. Sở GD&ĐT phối hợp với Viettel hoàn thành kết nối Mạng giáo dục (2010). Đến nay toàn ngành có trên 5.000 máy tính, hàng trăm máy chiếu và thiết bị dạy học hiện đại. Những bất cập của giáo dục Quảng Trị hiện nay Chất lượng giáo dục chưa đồng đều giữa các vùng, miền. Năm 2007, toàn tỉnh có 15.139 học sinh tốt nghiệp THCS, sau 3 năm (2010) có 9.434 học sinh tốt nghiệp THPT (62.32%). Trong đó, Đông Hà 70,94%, thị xã Quảng Trị 72,84%, Cam Lộ 63,97%, Triệu Phong 63,58%, Hải Lăng 61,58%, Gio Linh 58,12%, Hướng Hóa 55,73%, Đakrông 41,17%. Năm 2010 có 3.395 học sinh thi ĐH, CĐ đạt tổng điểm từ 12 điểm trở lên (22,43% so với học sinh TNTHCS), trong đó Đông Hà 32,29%, thị xã Quảng Trị 30,89%, Triệu Phong 23,65%, Cam Lộ 21,22%, Vĩnh Linh 19,56%, Gio Linh 19,56%, Hướng Hóa 14,29%, Đakrông 5,4%. Thành phố Đông Hà, thị xã Quảng Trị, Hải Lăng, Triệu Phong, Cam Lộ chất lượng khá cao, Vĩnh Linh, Gio Linh, Hướng Hóa, Đakrông còn thấp, đặc biệt là huyện miền núi Đakrông. Ngoài ra, chất lượng môn ngoại ngữ của học sinh Quảng Trị còn thấp, thể hiện ở các khía cạnh sau: Thứ nhất, Quảng Trị chỉ học 1 ngoại ngữ (tiếng Anh), trong khi đó nhiều tỉnh, thành phố học từ 2 đến 3 ngoại ngữ. Thứ hai, điểm thi môn tiếng Anh thấp hơn các môn trong 6 môn thi tốt nghiệp. Thứ ba, tỷ lệ học sinh dự thi khối D trong kỳ thi tuyển sinh ĐH, CĐ thấp. Năm 2009, Quảng Trị có 8% học sinh dự thi khối D, trong khi đó Thừa Thiên Huế 17%, Bà Rịa Vũng Tàu 21%, thành phố Hồ Chí Minh 23%. Phong trào học ngoại ngữ của xã hội lắng xuống. Một thực tế hiện nay không riêng gì Quảng Trị, đó là học sinh có sự phân hóa mạnh. Bên cạnh một số học sinh khá, giỏi, thì một bộ phận không nhỏ học sinh yếu, kém. Sở đã chỉ đạo các trường tăng cường phụ đạo học sinh yếu, kém, tuy nhiên vẫn chưa có giải pháp mạnh. Tỷ lệ tốt nghiệp THPT, đỗ ĐH, CĐ khá cao, song chưa tạo nên sức bật lớn. Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông Thứ nhất , cần chú trọng đầu tư cho các trung tâm GDTX, các trường công lập tự chủ cả về cơ sở vật chất và đội ngũ, bởi những cơ sở giáo dục này chủ yếu thu hút các học sinh yếu, kém. Để hạn chế tình trạng bỏ học, cần giảm sự đóng góp của học sinh. Triển khai học 2 buổi/ngày đối với trường THCS, THPT theo chủ trương của Bộ, nhằm tăng cường bồi dưỡng kiến thức cho học sinh yếu. Tỉnh tạo điều kiện cho trường tư thục hoạt động để thu hút đối tượng học sinh yếu, kém, học sinh cá biệt vào học như mô hình các trường tư thục thành phố Hồ Chí Minh. Thứ hai , về dạy và học ngoại ngữ, Sở GD&ĐT cần phối hợp với Hội đồng Anh khảo sát trình độ của giáo viên ngoại ngữ, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng nâng cao trình độ cho họ, phối hợp với trường ĐH, viện nghiên cứu để khảo sát thực trạng dạy và học ngoại ngữ hiện nay, xây dựng lộ trình dạy ngoại ngữ đối với học sinh Tiểu học đến 2020. Các trường THPT cần tổ chức các CLB tiếng Anh để giao lưu với học sinh các trường xung quanh. Tỉnh cần xây dựng quỹ để hỗ trợ học sinh ra nước ngoài giao lưu với học sinh nước bạn, mời học sinh nước ngoài về giao lưu với học sinh chúng ta. Ngoại ngữ chính là tiền đề cho hội nhập và phát triển, vì vậy không chỉ chú trọng đến việc học ngoại ngữ ở trường học mà cần tạo ra phong trào học ngoại ngữ trong xã hội. Sở cho phép mở ra nhiều trung tâm ngoại ngữ chất lượng cao, chấm dứt tình trạng không học mà chỉ dự thi lấy chứng chỉ. Thứ ba , tỉnh cần xây dựng đề án phổ cập giáo dục Trung học theo hướng chính quyền và đoàn thể các cấp tham gia nhiều hơn vào công tác phổ cập như huy động học sinh ra lớp, tham gia vào công tác điều tra, thống kê phổ cập... Thứ tư , tăng cường công tác kiểm định, đánh giá chất lượng giáo dục, tạo ra một phong trào sâu rộng về nhận thức, hành động về chất lượng giáo dục ở trong ngành cũng như toàn xã hội, tăng cường công tác kiểm định chất lượng giáo dục, “dạy thật - học thật - kỹ năng thật và thi thật”. Cần có một cái nhìn hệ thống từ Tiểu học lên THPT. Giáo dục Tiểu học là nền móng, phải hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp của học sinh ngay từ bậc Tiểu học, chú trọng đến sức khỏe, năng khiếu, tình yêu gia đình, bạn bè, thầy cô, đặt những nền tảng căn bản cho trẻ về đọc, viết, tính toán và tìm hiểu môi trường xung quanh. Ở cấp THCS, giúp học sinh phát triển những phẩm chất có được từ Tiểu học, làm việc và học tập có phương pháp, có suy luận, biết suy nghĩ độc lập, tránh xu hướng bộc phát, lệch lạc, vì lứa tuổi 11-14 là giai đoạn tâm, sinh lý thay đổi lớn. Ở cấp THPT, không còn nhiều thời gian để chú trọng vào nhân cách, phương pháp mà chủ yếu tập trung học tập, rèn luyện với cường độ và yêu cầu cao. Sau hơn hai mươi năm tái lập, Quảng Trị đã có nhiều thành tựu về phát triển KT-XH, và trong hành trình đi lên, nhân dân Quảng Trị luôn tự hào về sự phát triển của ngành GD&ĐT. Đội ngũ thầy, cô giáo chính là những người thắp sáng ngọn lửa quật cường, truyền thống hiếu học của người dân Quảng Trị. Với sự quan tâm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, chúng ta tin tưởng ngành GD&ĐT tỉnh Quảng Trị sẽ đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp CNH, HĐH, đưa Quảng Trị trở thành một tỉnh văn minh, giàu mạnh. Ths HỒ SỸ ANH