Phát triển cây mướp đắng theo hướng an toàn

(QT) - “Không chỉ nâng cao giá trị sản xuất cho người trồng mướp đắng mà mục tiêu của chúng tôi khi xây dựng mô hình này là còn hướng đến trồng mướp đắng theo hướng an toàn, tiến đến tiêu chuẩn VietGAP”, đó là khẳng định của thạc sĩ Võ Thị Tuyết Trinh, Trạm trưởng Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (TT&BVTV) huyện Gio Linh khi cùng chúng tôi đi thăm mô hình trồng mướp đắng trong nhà lưới chắn côn trùng được triển khai tại HTX Lại An, xã Gio Mỹ, huyện Gio Linh.

Kiểm tra sinh trưởng của cây mướp đắng trồng trong nhà lưới

Chúng tôi có dịp đến thăm vườn trồng mướp đắng của gia đình ông Phan Văn Gia với diện tích 4 sào, trong đó có 2 sào trồng trong nhà lưới. Trao đổi với chúng tôi, ông Gia cho biết gia đình ông có kinh nghiệm trồng mướp đắng hơn 10 năm nhưng đây là năm đầu tiên ông áp dụng mô hình trồng mướp đắng trong nhà lưới nhằm hạn chế sâu bệnh, tăng năng suất. Sau thời gian trồng thử nghiệm dự kiến năng suất tăng gấp gần 1,5 lần so với trồng theo cách truyền thống trước đây. Đặc biệt là trồng theo mô hình này sản phẩm làm ra đảm bảo sạch, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nên an toàn cho người sản xuất cũng như người tiêu dùng. “Bình quân 1 sào trồng mướp đắng trừ chi phí thì cũng thu lãi được từ 13 - 15 triệu đồng. Tuy nhiên do trồng ngoài trời nên những năm trở lại đây khi gặp thời tiết lạnh là cây ngừng sinh trưởng, lá vàng và rụng dần. Thời điểm ra hoa, đậu quả thì thường bị các loại sâu bệnh phá hoại như ruồi đục trái, sâu đục quả, bọ rùa ăn lá… làm mất năng suất, giảm phẩm chất quả. Nhưng năm nay mặc dù thời tiết có nhiều thời điểm xuống ngưỡng rét đậm, rét hại nhưng trong nhà lưới ấm hơn ngoài trời nên cây mướp đắng vẫn sinh trưởng bình thường, đặc biệt là không bị các loại côn trùng như sâu đục quả, ruồi đục trái, bọ rùa ăn lá… phá hoại. Đến thời điểm chuẩn bị thu hoạch nhưng tôi vẫn chưa sử dụng bất kỳ một loại thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) nào. Đây là yếu tố quan trọng để hướng đến trồng mướp đắng theo tiêu chuẩn VietGap mà HTX đã định hướng cho người dân”, ông Gia cho hay.

Còn ông Nguyễn Văn Thiệt cũng ở tại HTX Lại An thì chia sẻ, đây là vụ đầu tiên gia đình ông áp dụng mô hình trồng mưới đắng trong nhà lưới nhưng ông hết sức bất ngờ với sự sinh trưởng của cây. Trong 3 sào trồng mướp đắng, gia đình ông sử dụng 1,5 sào để trồng trong nhà lưới. Những năm trước, mỗi khi cây mướp đắng ra quả là bị côn trùng, ong, sâu bệnh tấn công dẫn đến hư hại cây trồng. Nhưng hiện tại, vườn cây trong nhà lưới của gia đình ông đang lên xanh tốt, không dùng thuốc BVTV nhưng mướp đắng không bị sâu bệnh, không mất công làm cỏ. Ông Thiệt cho biết: “Thời điểm này hầu hết các vườn trồng mướp đắng ngoài trời của người dân trong HTX đều bị ảnh hưởng do bệnh sương mai làm cây bị vàng rụi nhưng với vườn mướp đắng trong nhà lưới cây vẫn phát triển xanh tốt, ra hoa đậu quả bình thường”.

Ông Nguyễn Văn Đắc, Giám đốc HTX Lại An cho biết, HTX có khoảng 30 ha trồng rau và cây gia vị như cây mướp đắng, bí xanh, bầu, ớt... trong đó diện tích trồng cây mướp đắng hơn 15 ha với gần 100 hộ tham gia trồng, năng suất bình quân 1 tấn/sào, trừ chi phí cho lãi từ 10 - 15 triệu đồng. Sản phẩm mướp đắng Lại An đã tạo được thương hiệu trên thị trường trong và ngoài tỉnh. Tuy nhiên do sản xuất theo kiểu truyền thống nên cây mướp đắng bị ảnh hưởng do thời tiết và côn trùng phá hoại làm giảm năng suất cũng như chất lượng. Từ khi được sự hỗ trợ của Trạm TT&BVTV và Phòng Nông nghiệp huyện Gio Linh, HTX đã vận động xã viên triển khai mô hình trồng mướp đắng trong nhà lưới với tổng diện tích 2 ha. Hệ thống nhà lưới được đầu tư làm khá đơn giản nhưng chắc chắn với trụ bê tông, khung sắt, giăng dây thép và phủ lưới chắn côn trùng. Vốn đầu tư nhà lưới mỗi sào khoảng 17 - 20 triệu đồng. Đồng thời, nông dân cũng tiến hành phủ bạt nilon nhằm chống xói mòn đất và hạn chế sự xâm lấn của cỏ dại. Lắp đặt hệ thống tưới phun mưa, khi cần chỉ việc đóng van nước là xong.

Theo ông Đắc, kinh phí đầu tư để thực hiện theo mô hình này với người nông dân là hơi cao. Tuy nhiên, hiệu quả đạt được là thỏa đáng với công sức và tiền bạc mà người dân đã đầu tư. Cụ thể, lợi ích của hệ thống nhà lưới là giữ ấm mùa đông, làm mát mùa hè, che chắn các loại sương muối, mưa đá có hại cho cây trồng, ngăn cản các loại côn trùng không vào nhà lưới đục quả, đục thân. Một khi hạn chế được sự xâm nhập của các loại côn trùng này thì cũng hạn chế được việc sử dụng thuốc BVTV. Vì vậy sản phẩm làm ra mang tính an toàn cao. “Nhận thấy hiệu quả mang lại từ mô hình trồng mướp đắng trong nhà lưới nên bên cạnh những hộ được hỗ trợ, đến nay đã có thêm 10 hộ tự phát triển thêm”, ông Đắc cho hay.

Thạc sĩ Võ Thị Tuyết Trinh, Trạm trưởng Trạm TT&BVTV cho biết, bên cạnh việc hỗ trợ nhà lưới, bạt nilon thì trong quá trình sản xuất đều có sự hướng dẫn, giám sát của cán bộ kỹ thuật từ khâu ngâm hạt giống, gieo trồng cho tới việc xới đất, phơi và xử lý đất bằng thuốc trừ côn trùng 15 - 20 ngày trước khi trồng, vun luống cao 20 - 40 cm; cách đặt dây, cắt ngọn, bón phân, cắm giàn sao cho đúng kỹ thuật; dùng nguồn nước sạch để tưới, tuyệt đối không sử dụng nước thải chưa qua xử lý. Đối với phân chuồng ngoài phương pháp truyền thống là ủ thành đống đến khi hoai mục mà lâu nay nông dân thường làm, cán bộ kỹ thuật còn hướng dẫn nông dân sử dụng chế phẩm sinh học như Tricoderma để ủ hoai. Cách làm này ngoài việc cung cấp phân bón an toàn còn bổ sung thêm một số chủng loại vi sinh vật có lợi trong việc cải tạo đất, hạn chế các vi sinh vật, nấm hại gây hại trên cây trồng. Đây cũng là biện pháp tận dụng các phế phẩm nông nghiệp để sản xuất phân bón. Đối với thuốc BVTV, nông dân được hướng dẫn cách chọn các loại thuốc BVTV có nguồn gốc sinh học, thuốc được chế từ thảo mộc và tuân thủ đúng thời gian cách ly. Sử dụng thêm các loại phân bón qua lá để tăng cường sức sinh trưởng của cây trong lúc ra hoa đậu trái.

Theo chị Trinh, mô hình trồng mướp đắng trong nhà lưới chắn côn trùng phù hợp với chủ trương khuyến khích xây dựng các mô hình nông nghiệp công nghệ cao của tỉnh. Việc xây dựng các mô hình theo kiểu này sẽ làm tăng năng suất, tăng thu nhập cho người dân và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, mô hình này vẫn còn xuất hiện một số hạn chế như do sử dụng hệ thống nhà lưới, nhiệt độ bên trong nhà cao hơn bên ngoài nên vào mùa hè cần tăng cường tưới phun mưa để giảm nhiệt độ. Bên cạnh đó, sử dụng nhà lưới còn hạn chế rất nhiều quá trình thụ phấn tự nhiên do các loại ong không thể ra vào nhà lưới. Cách khắc phục chính là cần nuôi thêm ong để thả vào trong giai đoạn mướp đắng ra hoa. “Trong thời gian tới Trạm TT&BVTV huyện sẽ đề xuất với UBND huyện, Chi cục TT&BVTV tỉnh để nhân rộng mô hình này ra các địa phương khác, trên các loại cây trồng khác. Đây chính là hướng mở cho nhiều nông dân vì tiết kiệm được chi phí sản xuất, thân thiện với môi trường, an toàn cho sức khỏe của người sản xuất. Quan trọng hơn là cho ra sản phẩm an toàn nên dễ tiêu thụ, được giá, từ đó nâng cao thu nhập cho người dân. Đây cũng chính là cơ sở để hình thành các vùng trồng rau quả an toàn đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường tiêu dùng trong và ngoài huyện”, chị Trinh cho biết.

Lê An