Chữ tín giữa biển khơi

(QT) - Để mua được những mẻ cá, mực, tôm…mới đánh bắt được, những người làm nghề thu mua thủy, hải sản trên biển của thị trấn Cửa Việt, xã Gio Việt (huyện Gio Linh) phải quần thảo khắp các ngư trường. Hàng chục tấn thủy, hải sản được những người thu mua của ngư dân định giá ngay trên biển rồi chở vào bờ mà không cần trả tiền ngay. Người mua và người bán tin tưởng nhau bằng chữ tín giữa biển khơi…

Anh Phan Văn Thắng ở khu phố 2 (thị trấn Cửa Việt, Gio Linh) trở về sau chuyến ra khơi thu mua thủy hải sản

Chỉ đến khi đợt áp thấp nhiệt đới hoạt động mạnh trên biển khiến biển động dữ dội, tôi mới gặp được anh Phan Văn Thắng ở khu phố 2, thị trấn Cửa Việt, Gio Linh. Anh Thắng cho biết, mấy hôm trước tranh thủ trời yên, biển lặng, tàu anh mang đá lạnh cùng một số nhu yếu phẩm ra khơi cung cấp cho ngư dân, rồi thu mua cá cơm, nục… về để vợ anh hấp sấy bán cho thương lái. Về mùa này thường xuyên có bão, áp thấp nhiệt đới hoành hành trên biển nên không chỉ ngư dân mà nhưng người làm nghề thu mua thủy, hải sản trên biển như anh cũng phải tranh thủ thời tiết thuận lợi ra khơi hành nghề. Với ngư dân, muốn ra biển làm nghề phải mua sắm ngư lưới cụ rồi làm việc cật lực mới có thu nhập. Còn làm nghề như anh Thắng thì chỉ dong tàu theo các tàu, thuyền của ngư dân để thu mua cá, mực đánh bắt được. Muốn đóng mới một chiếc tàu có thể chở được từ 15 - 20 tấn cá, mực các loại, người làm nghề thu mua phải đầu tư từ 600 - 900 triệu đồng. Hiện tại, thị trấn Cửa Việt, xã Gio Việt có khoảng 10 - 12 tàu thu mua thủy hải sản trên biển.

Tôi gặp anh Võ Ngọc Hạnh ở thôn Xuân Lộc, xã Gio Việt, Gio Linh trên bến cá xã Gio Việt sau chuyến ra khơi. Biết tôi có ý định tìm hiểu về nghề mà anh đang làm, anh Hạnh bộc bạch, sở dĩ có nghề thu mua thủy, hải sản trên biển là bởi sức chứa của nhiều tàu, thuyền đánh bắt thủy, hải sản có hạn. Mỗi lần ra biển, đa số tàu, thuyền đều mang theo thực phẩm, nhiên liệu, đá lạnh…đủ dùng trong khoảng 10 - 15 ngày. Trong khoảng thời gian ấy, các tàu, thuyền nếu “trúng đậm” cá, mực, đạt sức chứa tối đa của tàu, thuyền…và ngư dân lại tiếp tục phát hiện luồng cá mới thì tàu không kham nổi. Lúc này ngư dân cần đến “đội quân” thu mua thủy, hải sản trên biển “giải phóng” sức chứa của tàu, thuyền; mua thêm nhiên liệu, thực phẩm để ở lại tiếp tục bám biển.

Muốn gắn bó lâu dài với nghề thu mua thủy, hải sản trên biển thì phải có mối quan hệ mật thiết với các chủ tàu, thuyền đánh bắt thủy, hải sản để khi chủ tàu, thuyền đến đánh bắt ở ngư trường nào đó, nếu họ “trúng” những mẻ cá, mực lớn thì sẽ chủ động gọi điện thoại, Icom thông báo tọa độ, ngư trường để những người làm nghề thu mua thủy hải sản cho tàu đến tận nơi thu mua rồi mang vào bờ bán lại, người bán cũng không tốn chi phí nhiên liệu vào bờ. Những thứ như thức ăn, nước uống rồi đá lạnh để ướp cá, mực hoặc các linh kiện, phụ tùng máy móc trên tàu, thuyền bị hỏng hóc chỉ cần có yêu cầu là những người làm nghề thu mua thủy, hải sản đều chở ra phục vụ tận ngư trường mà họ đang đánh bắt.

Để tôi hình dung công việc cụ thể của những người làm nghề thu mua thủy, hải sản trên biển, anh Thắng cho biết: “Sau khi chất đầy nhiên liệu, thực phẩm, đá lạnh, cứ khoảng 4 - 5 giờ chiều là tàu của gia đình tôi bắt đầu ra khơi. Ngư trường quen thuộc là xung quanh đảo Cồn Cỏ. Mất khoảng 3 - 4 giờ đồng hồ, tàu bắt đầu ra đến ngư trường. Lúc ấy, từ chủ tàu cho đến thuyền viên đều tập trung vào máy Icom, điện thoại…để có tàu, thuyền nào thông báo vị trí bán cá, mực hoặc cần nhiên liệu, thực phẩm, đá lạnh… là lập tức dong tàu đến ngay. Nếu thu mua thủy, hải sản trên bờ phải “tiền trao, cháo múc”, trên biển thì ngược lại. Bởi biển rộng bao la với bao bất trắc, hiểm nguy nên những người thu mua thủy, hải sản trên biển không tiện mang theo nhiều tiền mặt. Tàu thu mua cặp vào tàu ngư dân, cá, mực… thống nhất giá cả rồi nhanh chóng sang mạn. Nếu thủy, hải sản có giá là 10 - 20 triệu đồng, những người thu mua chỉ trả tượng trưng khoảng 1 - 2 triệu. Số tiền còn lại sẽ được thanh toán hết khi tàu ngư dân cập bến.

Nói về những khó khăn khi làm nghề thu mua thủy, hải sản trên biển, anh Nguyễn Khai ở khu phố 1, thị trấn Cửa Việt nhẫm tính: “Mỗi chuyến ra biển rồi vào bờ với chiếc tàu có công suất 340 CV như tàu của gia đình tôi phải mất khoảng 3 ngày, nên tiền mua dầu, thức ăn hết khoảng trên dưới 10 triệu đồng. Chi phí chừng đó tiền thì phải mua được khoảng 7 - 9 tấn cá, mực các loại mới mong có chút lãi để chia cho anh em trên tàu. Hiện tại, công việc thu mua thủy, hải sản của các chủ tàu trên biển để kiếm lãi ngày càng khó khăn vì dù đang đánh bắt trên biển nhưng qua hệ thống Icom, điện thoại, các chủ tàu vẫn có thể nắm được giá cả thị trường của các loại cá, mực. Việc các chủ tàu chịu bớt một vài giá so với giá bán trên bờ để những người thu mua thủy, hải sản trên biển có lãi cũng là vì tàu chúng tôi cung cấp những nhu yếu phẩm cần thiết cho chuyến biển dài ngày của họ thì họ mới bán. Những người làm nghề thu mua thủy, hải sản trên biển phải biết chấp nhận những rủi ro, ví như nhiều hôm chủ tàu gọi điện thoại, Icom thông báo nhưng khi tàu anh em tôi đến ngư trường họ đang đánh bắt, hai bên không thỏa thuận được với nhau về giá cả và chủ tàu không chịu bán là anh em tôi xem như mất không tiền dầu. Rồi có hôm chỉ thu mua không đủ số lượng cá, mực phải ở lại dài ngày trên biển chờ mua đủ số lượng, khi vào đến bờ thấy cá, mực không còn tươi hoặc gặp hôm trời mưa, các chủ lò sấy hấp bớt giá, hạ giá là những người thu mua thủy hải sản bị lỗ nặng… Gần đây, nhiều chủ tàu thu mua thủy, hải sản đã mở thêm lò hấp sấy nên thu mua số lượng nhiều hay ít đều tập trung hấp sấy rồi xuất thẳng cho thương lái chứ không qua khâu trung gian. Có làm như vậy, anh em thu mua thủy, hải sản mới sống được với nghề”.

Khi những chiếc tàu đánh bắt xa bờ, trung bờ của xã Gio Việt, thị trấn Cửa Việt ra đến ngư trường buông lưới thì trên bờ, người làm nghề thu mua thủy hải sản cũng bắt đầu chuẩn bị cho chuyến ra khơi. Và họ chính là “cầu nối”, là “hậu cần” vững chắc giữa đất liền với biển khơi để những chủ tàu đánh bắt xa bờ, trung bờ yên tâm bám biển dài ngày. Và lâu nay, giữa những người thu mua thủy, hải sản trên biển với ngư dân đánh bắt thủy, hải sản luôn gắn bó với nhau bởi chữ tín rất đáng trân trọng.

Sỹ Hoàng