Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone - Hành trình còn đơn độc!

(QT) - Điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuộc phiện bằng thuốc Methadone được xem là biện pháp can thiệp hiệu quả nhất nhằm giúp người nghiện ma túy giảm sử dụng ma túy, tiến tới cai nghiện thành công. Tuy nhiên, hành trình giúp người nghiện ma túy từ bỏ ma túy, tiến tới tái hòa nhập gia đình, cộng đồng vẫn còn đơn độc. Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh rằng, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone có thể giúp người nghiện giảm việc sử dụng ma túy, từ đó giảm các hành vi gây hại liên quan đến việc sử dụng ma túy, giúp người nghiện tiết kiệm chi phí, đồng thời có thể cai nghiện thành công và tiến tới hòa nhập với cộng đồng. Chính vì vậy, việc điều trị bằng Methadone tại Việt Nam được triển khai từ năm 2008. Tại Quảng Trị, từ tháng 2/2012, chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone được triển khai và đến tháng 9/2013, cơ sở điều trị bằng thuốc Methadone tại thành phố Đông Hà chính thức đưa vào hoạt động tại Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh. Sau gần 2 năm đi vào hoạt động, việc điều trị cho những người nghiện ma túy bằng thuốc Methadone đạt được những kết quả tích cực.

Đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên, một giải pháp giúp người cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng (Ảnh chỉ mang tính minh họa)

Theo báo cáo của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh, từ khi đi vào hoạt động đến nay, trung tâm đã tiếp nhận và điều trị cho 143 bệnh nhân, trong đó có 141 bệnh nhân nam, 2 bệnh nhân nữ; độ tuổi từ 20-40 tuổi, 100% là người dân tộc Kinh. Số bệnh nhân theo từng địa bàn bao gồm, phường 1 có 50 bệnh nhân (có 15 bệnh nhân đã ra khỏi chương trình); phường 2 có 4 bệnh nhân; phường 3 có 6 bệnh nhân (có 1 bệnh nhân đã ra khỏi chương trình); phường 4 có 3 bệnh nhân; phường 5 có 59 bệnh nhân (có 10 bệnh nhân đã ra khỏi chương trình); phường Đông Lương có 6 bệnh nhân (có 2 bệnh nhân đã ra khỏi chương trình); phường Đông Lễ có 5 bệnh nhân (có 1 bệnh nhân ra đã khỏi chương trình); phường Đông Giang có 2 bệnh nhân (có 1 bệnh nhân đã ra khỏi chương trình); huyện Cam Lộ có 1 bệnh nhân; huyện Triệu Phong có 5 bệnh nhân (có 2 bệnh nhân đã ra khỏi chương trình); thị xã Quảng Trị có 2 bệnh nhân. Hiện số bệnh nhân đang điều trị là 110, trong đó số bệnh nhân hiện đang điều trị duy trì là 95 trường hợp; có 33 bệnh nhân ngừng điều trị do nhiều nguyên nhân khác nhau như bị bắt vì phạm tội buôn bán ma túy, trộm cắp tài sản, xâu ẩu, chuyển đi cai nghiện ở các trung tâm khác. Theo ông Nguyễn Tiến Nam, bác sĩ điều trị tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh, bước đầu điều trị cho người nghiện hêrôin bằng phương pháp uống thuốc Methadone đã mang lại kết quả ban đầu khá tích cực. Cụ thể, giảm đáng kể hành vi sử dụng ma túy trong nhóm bệnh nhân đang điều trị. Trước khi tham gia điều trị, 100% bệnh nhân nghiện hêrôin, sau 12 tháng điều trị tỷ lệ này giảm xuống còn 10%. Điểm đặc biệt đáng chú ý là trong nhóm bệnh nhân vẫn còn sử dụng hêrôin trong quá trình điều trị thì tần suất và số lượng sử dụng đã giảm rất nhiều so với trước điều trị như bệnh nhân chỉ còn sử dụng từ 1-2 lần/tháng so với trước điều trị là trung bình 60 lần/tháng. Cùng với việc dừng hoặc giảm mức độ sử dụng ma túy, các hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV trong nhóm bệnh nhân tham gia điều trị cải thiện đáng kể. Nếu trước điều trị, chiếm khoảng 5% bệnh nhân có sử dụng chung bơm kim tiêm, sau 12 tháng điều trị, tỷ lệ sử dụng bơm kim tiêm chung rất thấp, không đáng kể. Các biện pháp phòng tránh lây nhiễm qua đường tình dục được sử dụng 100%. Bên cạnh đó, các bệnh nhân sau khi điều trị đã có sự cải thiện về mặt sức khỏe; cụ thể, tỷ lệ bệnh nhân mắc các bệnh thông thường giảm từ khoảng 10% sau 3 tháng điều trị và còn 3,33% sau 12 tháng điều trị; bệnh nhân có triệu chứng của trầm cảm giảm từ 4,17% trước điều trị xuống còn 0,83% sau 12 tháng điều trị; nhiều bệnh nhân tăng từ 1-10 kg sau 12 tháng điều trị. Chương trình điều trị bằng Methadone cũng đem lại nhiều lợi ích về an ninh, xã hội như địa bàn nơi cư trú của bệnh nhân được thay đổi tích cực, nhất là về an ninh trật tự, giảm tỷ lệ vi phạm pháp luật trong số những người đang điều trị; mâu thuẫn giữa bệnh nhân và người thân trong gia đình, xã hội giảm mạnh. Mặt khác, việc điều trị bằng Methadone còn giảm chi phí kinh tế cho cá nhân, gia đình người bệnh và toàn xã hội. Bên cạnh những kết quả đạt được ban đầu thì theo bác sĩ Nguyễn Tiến Nam, hành trình điều trị Methadone cho người nghiện ma túy, ngành y tế vẫn còn đơn độc. Hiện nay, ngành y tế là đơn vị trực tiếp điều trị, giúp người nghiện ma túy cai nghiện thành công và làm lại cuộc đời nhưng sự phối hợp giữa ngành y tế với ngành chức năng trong việc hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho những người cai nghiện thành công chưa thực sự tích cực. Cụ thể, hiện chưa có bất cứ ngành, đoàn thể, doanh nghiệp nào phối hợp với Trung tâm điều trị trong việc nắm thông tin về người đang điều trị và điều trị thành công để hỗ trợ, tái hòa nhập cộng đồng; thông tin về người nghiện ma túy, người nghiện đang điều trị, người nghiện sau điều trị thành công ngành y tế chỉ đang nắm bắt thông qua cơ quan công an. Bên cạnh đó, gia đình của những người nghiện ma túy còn e ngại, không muốn công khai đưa con em mình đến điều trị vì sợ bị kỳ thị, ảnh hưởng đến công việc kinh doanh, uy tín trong xã hội. Điều này xuất phát từ công tác truyền thông chưa mạnh khiến lượng thông tin đến với người dân chỉ dừng lại ở mức cung cấp thông tin, chưa nâng cao kiến thức trong xã hội. Theo bác sĩ Nguyễn Tiến Nam, thực chất người nghiện ma túy là một bệnh nhân đang mắc một căn bệnh tổn thương về não do sử dụng các chất dạng thuốc phiện. Và nếu xem người nghiện ma túy là bệnh nhân thì cần có sự hỗ trợ từ phía cộng đồng, trong đó có cả việc điều trị của các cơ quan chuyên môn, sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng về đào tạo nghề, giải quyết việc làm, sự quan tâm giúp đỡ từ phía người thân trong gia đình, bạn bè, đặc biệt là chống kỳ thị trong xã hội. Hiện nay, nhận thức của xã hộ i về người nghiện ma túy còn nặng nề, kỳ thị và xa lánh, coi người nghiện như là một tệ nạn nguy hiểm của xã hội, thậm chí sự kỳ thị còn xuất hiện từ người thân trong chính gia đình người nghiện ma túy. Thực tế trên cũng xuất phát từ bản thân người nghiện ma túy phần đông đều có nhân thân không tốt, tuy nhiên vẫn có một số người nghiện ma túy có nhân thân tốt, chưa hề phạm pháp hình sự, có điều kiện hoàn cảnh gia đình gia giáo. Tuy nhiên, một thực tế là hầu hết những người nghiện ma túy khi đến điều trị cai nghiện bằng thuốc Methadone đều muốn làm lại cuộc đời nhưng chưa được xã hội thừa nhận. Nguyễn Văn Đ. 25 tuổi - một người nghiện ma túy đang cai nghiện bằng thuốc Methadone ở khu phố 1, phường 5, thành phố Đông Hà tâm sự mà mắt ngấn lệ: “Em cai nghiện ma túy bằng thuốc Methadone đã được gần 1 năm. Kể từ khi uống thuốc đến nay em không còn sử dụng ma túy và quyết tâm làm lại cuộc đời. Em xin vào làm công việc lái xe tại một doanh nghiệp kinh doanh vật liệu xây dựng. Mới làm việc được hơn 5 ngày, chủ doanh nghiệp biết em có tiền sử sử dụng ma túy đã cho em thôi việc. Sau đó em đi xin việc ở đâu họ cũng không nhận vào làm”. Đây là nguyên nhân chính khiếu hiệu quả điều trị cai nghiện không cao, tỷ lệ người đang điều trị vẫn còn sử dụng ma túy, tái nghiện vẫn còn. Để hành trình điều trị cai nghiện ma túy bằng Methadone đạt được hiệu quả xã hội nhất định, thiết nghĩ cần có sự cộng đồng trách nhiệm của toàn xã hội trong việc chung tay giúp đỡ người nghiện ma túy làm lại cuộc đời và hướng đến một xã hội sạch về ma túy. Bài, ảnh: LÊ MINH