Nâng cao vai trò đại biểu Hội đồng nhân dân

(QT) - Cuối tuần qua, kỳ họp thứ 3- HĐND tỉnh Quảng Trị khóa VI kết thúc đã đưa ra những quyết sách quan trọng nhằm tạo đà phát triển KT-XH của tỉnh trong năm 2012 và những năm tiếp theo. Nhiều vấn đề có tính thời sự được các đại biểu thảo luận, chất vấn sôi nổi đã tạo được sự quan tâm theo dõi, đồng tình của đông đảo cử tri trên toàn tỉnh. Một vấn đề được thể hiện trong báo cáo công tác năm 2011 của Thường trực HĐND tỉnh về hoạt động giám sát của HĐND tỉnh và vai trò của các đại biểu HĐND tỉnh đối với công tác tiếp xúc cử tri, giải quyết các kiến nghị của cử tri chưa thật sự đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ của HĐND tỉnh và của đại biểu dân cử.

Báo cáo khẳng định: “Sau bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND tỉnh các cấp, HĐND tỉnh khóa VI có 50 đại biểu và thành lập 10 tổ hoạt động. Nhìn chung các đại biểu đã tích cực tham gia hoạt động tiếp xúc cử tri, phản ánh nguyện vọng, kiến nghị của nhân dân đối với đảng và chính quyền các cấp, tham gia đầy đủ các kỳ họp, đóng góp nhiều ý kiến quan trọng trong thảo luận để thông qua các nghị quyết của HĐND tỉnh; nhiều đại biểu đã phát huy tốt vai trò của người đại biểu nhân dân trong việc chất vấn, trong các buổi thảo luận tổ và thảo luận tại hội trường… Tuy nhiên việc phối hợp tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu trước và sau kỳ họp chưa được quan tâm đúng mức, một số đại biểu không tham gia tiếp xúc cử tri, chưa trực tiếp giải quyết trở lại những vấn đề cử tri quan tâm từ các cuộc tiếp xúc cử tri, việc chuẩn bị tài liệu chưa sát với thực tế địa bàn tiếp xúc cử tri; đại biểu HĐND kiêm nhiệm nên chưa có thời gian tập trung vào việc tiếp dân, xem xét ý kiến, kiến nghị của cử tri; một số đại biểu còn chưa thẳng thắn, nể nang, ngại va chạm khi thực hiện quyền chất vấn…”. Từ những tồn tại nêu trên đòi hỏi từng đại biểu HĐND phải xây dựng cho mình một chương trình hành động cụ thể, đáp ứng được các yêu cầu từ thực tiễn cuộc sống gắn với thực tế công tác. Trước hết các đại biểu phải thực hiện trọn vẹn chức năng là đại diện cho mọi quyền lợi hợp pháp của nhân dân. Khi cử tri cầm lá phiếu bầu cho bất kỳ một đại biểu nào là có sự lựa chọn, cân nhắc, vì vậy người đại biểu phải luôn nỗ lực để không phụ lòng tin của cử tri. Người đại diện cho cử tri phải “hành động” theo ý nguyện của cử tri, “hành động” theo đúng tâm tư nguyện vọng lẫn những bức xúc kiến nghị của cử tri và bằng lương tâm, trách nhiệm của người đại biểu. Và như thế người đại biểu “hành động” thông qua các hoạt động tiếp xúc với cử tri, lắng nghe tâm tư, kiến nghị của cử tri để từ đó đề xuất các phương án giải quyết nếu vấn đề đó không thuộc chức năng, thẩm quyền giải quyết của mình; thông qua việc chất vấn cơ quan hành pháp đối với các vấn đề cử tri kiến nghị. Và điều quan trọng là phải có sự phản hồi trở lại với cử tri về những vấn đề mà họ quan tâm. Khi nhắc đến hoạt động tiếp xúc cử tri, lâu nay thường tổ chức tại các hội trường. Theo chúng tôi cần phải đổi mới cách tiếp xúc cử tri như hiện tại. Mới đây, hình ảnh Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng trở về Can Lộc (Hà Tĩnh), trực tiếp tiếp xúc với cử tri tại nơi sinh sống và làm việc đã tạo được thiện cảm với mọi người. Qua hình ảnh này, chúng ta có thể học theo, làm theo cách tiếp xúc cử tri của Chủ tịch Quốc hội, tức là không tổ chức trịnh trọng tại hội trường mà về tận cơ sở. Khi đó đại biểu mới tiếp cận sát với cuộc sống của người dân, tiếp nhận một cách chuẩn xác hơn về các thông tin mà người dân kiến nghị. Để nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND thiết nghĩ cần phải tổ chức các đợt tiếp xúc cử tri hay giám sát chéo theo từng lĩnh vực, nhiệm vụ công tác. Có thể đại biểu khối kinh tế tham gia tiếp xúc cử tri, giám sát đến lĩnh vực văn hoá, y tế, giáo dục và ngược lại. Làm như vậy, chắc rằng những đề đạt, kiến nghị về phương án giải quyết sẽ được khách quan hơn, tránh tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”; hay đại biểu là giám đốc một doanh nghiệp tổ chức tiếp xúc cử tri tại các địa phương để nắm bắt các nhu cầu về lao động, việc làm, đào tạo nghề; đại biểu đang công tác ở lĩnh vực công đoàn trực tiếp giám sát tại các doanh nghiệp để nắm bắt việc sử dụng lao động, chi trả lương và các chế độ khác nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động… Trở lại vấn đề giám sát và chất vấn của đại biểu HĐND, thực tế thời gian qua do nhiều lý do khách quan nên vai trò giám sát của đại biểu cũng như cơ quan HĐND tỉnh còn nhiều hạn chế. Ví dụ năm 2011, Thường trực HĐND chỉ tổ chức 2 đợt giám sát bằng văn bản về tình hình thực hiện đền bù và giải phóng mặt bằng đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng năm 2010-2011 và giám sát về quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. Về cơ bản các chuyên đề đã tập trung giải quyết các vấn đề mang tính thời sự, bức xúc nhất hiện nay liên quan đến quyền lợi và đất đai sản xuất của người dân. Kết quả giám sát đã tạo được những chuyển biến đáng kể trong công tác chỉ đạo, điều hành của các sở, ngành, đơn vị liên quan, chính quyền các cấp và nâng cao nhận thức của người dân về các chủ trương, chính sách của nhà nước. Vậy nhưng theo chúng tôi việc giám sát bằng văn bản vẫn nặng về hình thức mà thiếu tính thực tiễn, thực tế. Những nội dung giám sát đã được cơ quan “bị giám sát” trả lời bằng văn bản phần nào thiếu đi tính khách quan, minh bạch về các nội dung, vấn đề mà rất cần có sự “soi chiếu” với thực tế, với những tồn tại, vướng mắc nảy sinh cần được sự chung tay góp sức của nhiều ban, ngành chứ không riêng một mình cơ quan “bị giám sát” giải quyết được. Mặt khác những nội dung trả lời mới chỉ là thông tin “một chiều” nên rất cần sự phản biện trở lại.

Cần phải hiểu rằng, sự phản biện chính là trách nhiệm của mỗi đại biểu HĐND, đại diện cho cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương kiểm tra, uốn nắn quá trình thực thi các chủ trương, chính sách của các cơ quan hành chính. Có như vậy, đại biểu HĐND mới đóng góp tích cực và hiệu quả vào các vấn đề nóng bỏng của đời sống xã hội, nhận lãnh trách nhiệm lớn trước cử tri, thực hiện trách nhiệm trước cử tri, xứng đáng là người đại diện cho mọi quyền lợi của cử tri trong thể chế nhà nước của dân, do dân và vì dân. TÂN NGUYÊN