Trao đổi một số vấn đề về xây dựng nông thôn mới

(QT) - Nông nghiệp, nông dân, nông thôn đóng vai trò to lớn trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Qua các giai đoạn cách mạng, nông dân luôn là lực lượng hùng hậu nhất đi theo Đảng, vượt qua muôn vàn gian khổ, góp phần làm nên những trang sử vẻ vang của dân tộc.

Để tạo diện mạo mới cho nông thôn đạt kết quả cao nhất, UBND tỉnh đã quyết định chọn 8 xã: Vĩnh Lâm (Vĩnh Linh), Gio Phong (Gio Linh), Triệu Trạch (Triệu Phong), Hải Thượng (Hải Lăng), Cam Thủy (Cam Lộ), Mò Ó (Đakrông), xã Thuận (Hướng Hóa), xã Hải Lệ (thị xã Quảng Trị) làm điểm của tỉnh, ngoài ra các huyện chọn thêm 19 xã để xây dựng điểm xây dựng nông thôn mới cấp huyện, từ đó nhân rộng các mô hình đến các xã cùng tham khảo để thực hiện, phấn đấu đến năm 2015 có 20% (24 xã), năm 2020 có 50% xã đạt chuẩn nông thôn mới.

Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nông dân là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước ta. Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã ban hành Nghị quyết về nông nghiệp, nông dân, nông thôn với mục tiêu: “Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch. Xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường”. Thực hiện chủ trương trên ngày 16 tháng 4 năm 2009 Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 491/QĐ-TTg về ban hành Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới gồm 19 tiêu chí với 39 chỉ tiêu cụ thể trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, kết cấu hạ tầng, môi trường và an ninh chính trị, trật tự an toàn nông thôn. Sau gần 2 năm thực hiện Nghị quyết 26 và Chương trình hành động số 72/2008 của Tỉnh ủy về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đến nay diện mạo các xã điểm xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh đã có nhiều khởi sắc. Theo kết quả điều tra hiện trạng nông thôn Quảng Trị năm 2010, khi bắt đầu thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, trong số 117 xã thực hiện có 7 xã đạt từ 10- 12 tiêu chí, chiếm 6%, có 42 xã đạt 5-9 tiêu chí, chiếm 35,8%, có 68 xã đạt dưới 5 tiêu chí, chiếm 58,2%, bình quân đạt 24,4%. Kết quả này cho thấy điểm xuất phát về xây dựng nông thôn mới của các xã ở tỉnh ta là rất thấp, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Từ thực tế đó, để triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, ở cấp tỉnh đã hoàn thành việc thành lập Ban chỉ đạo và Văn phòng điều phối, ở cấp huyện thành lập Ban Chỉ đạo và tổ giúp việc, thành lập Ban Quản lý cấp xã và Ban Phát triển thôn. Bên cạnh đó, để tạo diện mạo mới cho nông thôn đạt kết quả cao nhất, UBND tỉnh đã quyết định chọn 8 xã: Vĩnh Lâm (Vĩnh Linh), Gio Phong (Gio Linh), Triệu Trạch (Triệu Phong), Hải Thượng (Hải Lăng), Cam Thủy (Cam Lộ), Mò Ó (Đakrông), xã Thuận (Hướng Hóa), xã Hải Lệ (thị xã Quảng Trị) làm điểm của tỉnh, ngoài ra các huyện chọn thêm 19 xã để xây dựng điểm xây dựng nông thôn mới cấp huyện, từ đó nhân rộng các mô hình đến các xã cùng tham khảo để thực hiện, phấn đấu đến năm 2015 có 20% (24 xã), năm 2020 có 50% xã đạt chuẩn nông thôn mới. Tỉnh cũng tích cực chỉ đạo công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới cấp xã, phấn đấu hoàn thành trong năm 2012 để làm căn cứ xây dựng các đề án, kế hoạch xây dựng nông thôn mới. Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng trong năm 2011- 2012 ngân sách nhà nước đã đầu tư cho chương trình xây dựng nông thôn mới hơn 63,3 tỷ đồng (chưa kể ngân sách các huyện, xã, sự đóng góp của các doanh nghiệp và của bà con nông dân), cho nên chỉ trong thời gian ngắn, Chương trình xây dựng nông thôn mới đã đi vào cuộc sống, thu hút cả hệ thống chính trị vào cuộc, được bà con nông dân đồng tình hưởng ứng cao, trở thành phong trào chung tay xây dựng nông thôn mới của toàn xã hội. Kết quả sau gần 2 năm triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh, đến nay giá trị sản xuất nông nghiệp của tỉnh liên tục tăng bình quân 3,5%/năm; sản lượng cây lương thực có hạt đạt trên 22 vạn tấn/ năm; lâm, thủy sản đạt trên 22 triệu USD, độ che phủ của rừng đạt 46,7%, sản lượng thủy sản nuôi trồng và khai thác đạt gần 25.000 tấn/năm…Hệ thống thủy lợi được đầu tư nâng cấp và xây dựng mới đồng bộ bảo đảm tưới tiêu cho gần 40.000 ha lúa, ngăn mặn và chống lũ tiểu mãn đạt hơn 10.000/13.000 ha, tiêu úng 5.000/7.000 ha, cải tạo vùng cát ven biển 7.000/22.500 ha… Giao thông nông thôn cũng được đầu tư đúng mức, đến nay 100% xã có đường ô tô đến trung tâm, 35% tổng số chiều dài giao thông nông thôn được kiên cố hóa; hơn 79% số hộ nông thôn dùng nước hợp vệ sinh, 57,2% số hộ nông thôn có nhà vệ sinh sạch, 46,8% số hộ nông dân có chuồng chăn nuôi hợp vệ sinh. 100% xã và trên 99% số hộ sử dụng điện lưới quốc gia. 100% số xã có trường THCS kiên cố, trong đó có nhiều trường được cao tầng. 100% số xã, trong đó 76% số xã có trạm y tế đạt chuẩn quốc gia. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện vẫn còn một số khó khăn, hạn chế. Đó là, nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân chưa đầy đủ và không đồng nhất, đang nảy sinh hai khuynh hướng: Một là, coi chương trình mục tiêu xây dựng nông thôn mới như là một dự án đầu tư, nên có tư tưởng ỷ lại, trông chờ sự đầu tư của nhà nước và từ trên xuống. Hai là, có tư tưởng nóng vội, chạy theo phong trào, chạy theo thành tích; công tác xây dựng quy hoạch cấp xã còn chậm và lúng túng, nội dung quy hoạch một số nơi chưa cụ thể, thiếu sâu sát thực tế, còn nặng về quy hoạch xây dựng cơ bản, phát triển cơ sở hạ tầng để thu hút đầu tư, trong khi quy hoạch phát triển sản xuất là vấn đề hàng đầu, cốt lõi nhất lại xem nhẹ; việc lồng ghép, huy động các nguồn lực vào công cuộc xây dựng nông thôn mới gặp nhiều khó khăn, lúng túng, nhất là phần đóng góp của nhân dân và doanh nghiệp; một số chỉ tiêu theo quy định không thực tế, thiếu tính khả thi như xây dựng chợ nông thôn, thu nhập bình quân đầu người/năm bằng 1,4 lần bình quân chung của tỉnh, cơ cấu lao động trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp dưới 35%, tỷ lệ hộ nghèo dưới 5%. Bên cạnh đó công tác lãnh đạo, chỉ đạo mới chỉ chú ý tập trung các xã điểm, chưa coi trọng đúng mức chỉ đạo diện ở tất cả 117 xã trên toàn tỉnh. Để khắc phục những tồn tại, đồng thời triển khai thực hiện hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh, trong thời gian tới thiết nghĩ các cơ quan, đơn vị cần nâng cao hơn nữa tính hiệu quả và thiết thực của công tác tuyên truyền để cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân nhận thức đúng về Chương trình Mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Vì thực tế đây là chương trình khung, lồng ghép nhiều chương trình chứ không phải là một dự án đầu tư. Trong chương trình này, người dân là chủ thể, mọi việc dân phải biết, phải bàn, phải chủ động làm và mọi thành quả dân được hưởng thụ. Bên cạnh đó, các cơ quan trong hệ thống chính trị có trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ, tổ chức vận động và luôn đồng hành cùng người dân trong quá trình thực hiện. Trong mối quan hệ mật thiết giữa nông nghiệp, nông dân và nông thôn, nông dân là chủ thể của quá trình phát triển, xây dựng nông thôn mới gắn với xây dựng các cơ sở công nghiệp, dịch vụ và phát triển đô thị theo quy hoạch là căn bản. Phát triển toàn diện, hiện đại hóa nông nghiệp là then chốt. Mặt khác, phải giải quyết tốt mối quan hệ giữa việc đảm bảo tiến độ quy hoạch với chất lượng quy hoạch, giữa việc chỉ đạo điểm và chỉ đạo diện để tiến hành đồng bộ trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Trong quá trình triển khai, cần lựa chọn những tiêu chí vừa hợp với địa phương, hướng ưu tiên của nhà nước như tiêu chí quy hoạch, sản xuất, giáo dục, y tế, nước sạch, điện. Xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể để huy động, thu hút tối đa các nguồn lực đầu tư vào xây dựng nông thôn mới, đặc biệt là nguồn lực của nhân dân và của doanh nghiệp. Trong xây dựng nông thôn mới theo 19 tiêu chí thì không phải việc gì cũng cần tiền và việc gì cũng đòi hỏi nhà nước phải đầu tư. Việc gì dân làm được thì nên để dân làm, việc gì dân chưa biết thì hướng dẫn cho dân biết. Do vậy, cần có cơ chế, cách thức lồng ghép có hiệu quả các chương trình, dự án khác vào chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới. Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng lâu dài của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta, là chiến lược phát triển kinh tế, xã hội đất nước. Chương trình xây dựng nông thôn mới đáp ứng được mong ước của nhân dân và thỏa mãn các yêu cầu, mục tiêu, chiến lược xây dựng nước ta cơ bản thành nước công nghiệp vào năm 2020. Vì vậy, không nóng vội, không chờ đợi, hãy tin tưởng và cùng nhau chung sức xây dựng nông thôn mới thì nhất định sẽ thành công. HOÀNG ĐỨC CƯỜNG (Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH&HĐND tỉnh)