Mở rộng quan hệ hợp tác về khoa học và công nghệ góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Trị

(QT) - Trong những năm qua, Quảng Trị đã tăng cường mở rộng quan hệ hợp tác khoa học và công nghệ (KH&CN) với bên ngoài nhằm thu hút các nguồn lực trong nước và quốc tế để phát triển KH&CN, học hỏi những kinh nghiệm có ích và từng bước mở rộng sự tham gia của KH&CN Quảng Trị vào giải quyết các vấn đề chung. Tranh thủ sự giúp đỡ của các Bộ, ngành, sự hợp tác với các cơ quan khoa học Trung ương để nâng cao năng lực KH&CN của địa phương. Tỉnh đã thiết lập được mối quan hệ hợp tác nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ với hơn 30 Viện, Trung tâm KH&CN, trường đại học trong cả nước để triển khai thực hiện nhiều nhiệm vụ KH&CN. Thực tế cho thấy đây là một trong những hình thức chuyển giao tiến bộ KH&CN hiệu quả và là động lực thúc đẩy KH&CN địa phương phát triển. Một số cơ quan KH&CN Trung ương, các trường đại học, các Viện nghiên cứu và các tỉnh bạn đã có quan hệ hợp tác về KH&CN với Quảng Trị như: Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Viện Quy hoạch và Thiết kế nông nghiệp, Viện Nông hóa Thổ nhưỡng, Đại học Huế, Sở KH&CN thành phố Hồ Chí Minh... Đặc biệt, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam (Viện Địa lý, Viện Địa chất, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Viện Tài nguyên, môi trường và phát triển bền vững tại thành phố Huế,...) đã tham gia và có nhiều đóng góp, kết quả nghiên cứu quan trọng cho sự phát triển KH&CN, kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Trị, được lãnh đạo tỉnh và nhân dân địa phương đánh giá cao, như đề tài “Luận cứ khoa học về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và môi trường cho việc xây dựng Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị”. Kết quả của đề tài đã cung cấp luận cứ khoa học cho việc xây dựng Khu kinh tế Đông Nam tỉnh Quảng Trị; luận cứ khoa học về ảnh hưởng của việc xây dựng Khu kinh tế Đông Nam tỉnh Quảng Trị đến môi trường tự nhiên và kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Trị. Đề tài “Điều tra đánh giá tiềm năng tự nhiên và một số vấn đề kinh tế - xã hội vùng cát nội đồng, vùng cát ven biển phục vụ quy hoạch phát triển bền vững Khu kinh tế Đông Nam tỉnh Quảng Trị” đã xây dựng cơ sở khoa học cho việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và một số vấn đề kinh tế - xã hội vùng cát nội đồng, vùng cát ven biển, phục vụ quy hoạch phát triển bền vững Khu kinh tế Đông Nam tỉnh Quảng Trị...

Lễ ký kết hợp tác về khoa học và công nghệ giữa Sở Khoa học và Công nghệ và Phân hiệu Trường Đại học Kasetsart tỉnh Chalermphrakiat Sakon Nakhon Vương quốc Thái Lan- Ảnh: TL

Để phát huy và sử dụng có hiệu quả nguồn lực KH&CN của Viện Hàn lâm KH&CN và tỉnh Quảng Trị vào việc giải quyết các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển KH&CN và kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Trị, UBND tỉnh Quảng Trị và Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đã ký kết Văn bản thoả thuận hợp tác trong lĩnh vực KH&CN với mục tiêu phát huy và sử dụng có hiệu quả nguồn lực KH&CN của Viện Hàn lâm KH&CN và tỉnh Quảng Trị vào việc giải quyết các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển KH&CN và kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Trị. Khuyến khích và tạo điều kiện để các nhà khoa học thuộc Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam tham gia nghiên cứu giải quyết các nhiệm vụ KH&CN cho tỉnh Quảng Trị. Triển khai ứng dụng các thành tựu KH&CN, các phát minh, sáng chế vào việc nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hiện đại hóa sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường. Tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để hỗ trợ, khuyến khích các tổ chức KH&CN, các doanh nghiệp của tỉnh tiếp nhận chuyển giao và áp dụng các kết quả nghiên cứu KH&CN mới của Viện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Mở rộng quan hệ quốc tế về KH&CN được đẩy mạnh với những hoạt động tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ nước ngoài, tổ chức tham quan, khảo sát và trao đổi kinh nghiệm ở nước ngoài. Tỉnh đã tham gia các hoạt động về hợp tác quốc tế do Bộ KH&CN điều phối, tham gia các diễn đàn Khoa học, Công nghệ và Môi trường các nước ASEAN. Đồng thời cũng chủ động tổ chức nhiều đoàn cán bộ của các ngành, các huyện, thị xã trong tỉnh đi tham quan, khảo sát và học tập về KH&CN ở các nước Trung Quốc, Thái Lan, Đức, Hà Lan… Những kết quả thu được từ các chuyến đi tham quan, khảo sát không chỉ nâng cao nhận thức mà còn tiếp nhận nhiều tiến bộ công nghệ về vận dụng vào hoạt động sản xuất, kinh doanh ở Quảng Trị. Sở KH&CN đã kết hợp với tổ chức phát triển Hà Lan - SNV thực hiện chương trình năng lượng mới (biogas, năng lượng gió, năng lượng mặt trời, thuỷ điện nhỏ) nhằm góp phần xử lý môi trường trong chăn nuôi, cung cấp chất đốt, cung cấp nguồn điện thắp sáng cho đồng bào ít người ở vùng sâu vùng xa, nâng cao trình độ dân trí, cải thiện điều kiện sinh hoạt cho đồng bào Vân Kiều, Pa Kô ở Quảng Trị. Hợp tác với Tổ chức phòng tránh thiên tai Châu Á trong việc xây dựng và nâng cao năng lực phòng tránh thiên tai cho các địa phương trong tỉnh. Đặc biệt Quảng Trị đã xúc tiến liên kết chặt chẽ với tỉnh Savannakhet và Salavan của CHDCND Lào về những vấn đề KH&CN mà hai bên cùng quan tâm, điển hình như: Điều tra cơ bản điều kiện tự nhiên phục vụ phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường khu vực biên giới quốc gia thuộc địa phận hai tỉnh; chuyển giao công nghệ sản xuất một số giống cây trồng vật nuôi phục vụ cho các dự án hợp tác phát triển kinh tế giữa hai tỉnh. Nổi bật trong công tác hợp tác quốc tế về KH&CN là việc triển khai tốt các dự án hợp tác quốc tế thuộc nhiệm vụ trong Nghị định thư giữa hai nước Lào và Việt Nam do Sở KH&CN Quảng Trị phối hợp Sở KH&CN Savannakhet và Viện Địa lý triển khai như: Dự án “Điều tra, đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên - tài nguyên thiên nhiên, xây dựng luận cứ khoa học cho việc hợp tác phát triển kinh tế - bảo vệ môi trường trên khu vực biên giới quốc gia chung thuộc địa phận tỉnh Quảng Trị và Savannakhet có các cửa khẩu phụ Cheng - Tà Rùng”, Dự án Đánh giá tổng hợp hiện trạng tự nhiên, kinh tế-xã hội, xây dựng luận cứ khoa học phát triển các vùng kinh tế động lực của Quảng Trị và Savannakhet trên tuyến Hành lang kinh tế Đông - Tây. Các dự án đã xây dựng được các bản đồ về đường Hành lang kinh tế Đông Tây, đới ảnh hưởng, địa hình, hiện trạng sử dụng đất... Từ đó đưa ra các luận cứ khoa học cho việc định hướng phát triển các vùng kinh tế động lực của 2 tỉnh Quảng Trị và Savannakhet - Lào trên Hành lang kinh tế Đông Tây. Kết quả của các dự án được các bạn Lào đánh giá cao, tạo tiền đề và định hướng cho hoạt động hợp tác quốc tế về KH&CN nhằm phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường khu vực biên giới Quảng Trị và Savannakhet trong các giai đoạn tiếp theo. Sở KH&CN Quảng Trị đã phối hợp với Sở KH&CN Salavan triển khai thực hiện đề tài “Đánh giá tổng hợp hiện trạng tự nhiên, kinh tế - xã hội, xây dựng luận cứ khoa học cho việc hợp tác phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường tại Cửa khẩu quốc gia La Lay - Ra Hang”. Trên cơ sở kết quả thực hiện đề tài, để cung cấp đầy đủ hơn các luận cứ khoa học cho lãnh đạo hai tỉnh hoạch định các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường của tỉnh Salavan; cung cấp thông tin cho các ngành, các cấp triển khai các dự án đầu tư theo mục tiêu đề ra, từng bước góp phần xoá đói giảm nghèo cho nhân dân tỉnh Salavan, Sở KH&CN tỉnh Quảng Trị đã phối hợp với Sở KH&CN tỉnh Salavan xây dựng nhiệm vụ “Điều tra, đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, môi trường và xây dựng CSDL cho phát triển bền vững tỉnh Salavan nước CHDCND Lào”. Bộ KH&CN đã ban hành Quyết định số 966/QĐ-BKHCN ngày 18/5/2012 phê duyệt nhiệm vụ điều tra, đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, môi trường, kinh tế - xã hội và xây dựng CSDL KH&CN phục vụ phát triển bền vững tỉnh Salavan, nước CHDCND Lào thuộc Nghị định thư với nước CHDCND Lào, thực hiện từ năm 2013. Ngoài tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các dự án, đề tài nói trên, trong những năm qua, Sở KH&CN Quảng Trị đã giúp Sở KH&CN các tỉnh bạn đào tạo tiếng Việt, nghiệp vụ đo lường, tin học, sản xuất và nuôi trồng nấm, trang bị các chuẩn, thiết bị đo lường . Từ năm 2010, Sở KH&CN đã mở rộng quan hệ hợp tác về KH&CN với Thái Lan. Sở KH&CN đã tổ chức đoàn cán bộ KH&CN khảo sát, nghiên cứu về ứng dụng tiến bộ KH&CN và công nghệ sinh học tại Phân hiệu Trường Đại học Kasetsart tỉnh Chalermphrakiat Sakon Nakhon Vương quốc Thái Lan. Qua khảo sát, Sở KH&CN đánh giá Trường Đại học Kasetsart là một trong những trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học về nông nghiệp hàng đầu của Thái Lan, đặc biệt trường đã có nhiều mô hình ứng dụng thành quả nghiên cứu khoa học vào thực tế sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao. Phân hiệu Trường Đại học Kasetsart tỉnh Chalermphrakiat Sakon Nakhon là nơi sẽ giúp cho tỉnh Quảng Trị trong việc ứng dụng tiến bộ KH&CN và công nghệ sinh học, đặc biệt là các tiến bộ KH&CN cụ thể, thiết thực, có thể ứng dụng và nhân rộng trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, KH&CN Quảng Trị và Phân hiệu Trường Đại học Kasetsart tại tỉnh Chalermphrakiat Sakon Nakhon đã ký Văn bản thoả thuận hợp tác ngày 25/8/2011 tại thành phố Đông Hà. Năm 2012, Sở KH&CN đã cử 4 cán bộ đi đào tạo về công nghệ sinh học tại Phân hiệu Trường Đại học Kasetsart. Các tiến bộ KH&CN được bạn chuyển giao đã được áp dụng và nhân rộng trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua. Phân hiệu Trường Đại học Kasetsart cũng sẽ hỗ trợ chuyển giao các kết quả nghiên cứu KH&CN, các công nghệ mới cho tỉnh Quảng Trị. Trong đó ưu tiên các lĩnh vực: Công nghệ sinh học, công nghệ sau thu hoạch; Nông nghiệp, Năng lượng mới, Tài nguyên và môi trường… Để phát huy hiệu quả của hoạt động hợp tác về KH&CN với bên ngoài, đối với Quảng Trị trong thời gian tới, theo chúng tôi cần đạt được các mục tiêu: Thứ nhất, xây dựng các chương trình hợp tác KH&CN với các cơ quan KH&CN Trung ương và các tỉnh, thành phố trong nước nhằm phối hợp giải quyết các vấn đề chung và phát huy lợi thế của mỗi bên. Thứ hai, mở rộng quan hệ hợp tác về KH&CN với các tỉnh biên giới giáp Quảng Trị của CHDCND Lào và các tỉnh vùng Đông - Bắc Thái Lan để giải quyết những vấn chung của hai bên, đặc biệt trong việc đào tạo nguồn nhân lực KH&CN và ứng dụng các tiến bộ KH&CN. Định hướng hoạt động hợp tác về KH&CN với bên ngoài trong thời gian tới cần tập vào những nội dung chủ yếu sau đây: Thứ nhất, tham gia tích cực vào các nhiệm vụ KH&CN của quốc gia, tạo điều kiện thu hút các hoạt động KH&CN của các cơ quan Trung ương về địa bàn Quảng Trị. Thứ hai, tăng cường liên kết với cơ quan KH&CN Trung ương, các trường đại học, các Viện nghiên cứu và các địa phương khác trong hoạt động KH&CN thông qua chương trình liên kết về nghiên cứu, phối hợp tổ chức Hội chợ Công nghệ và Thiết bị, hợp tác nghiên cứu ứng dụng KH&CN, nhất là lĩnh vực công nghệ sinh học, nông nghiệp; hợp tác đào tạo nguồn nhân lực KH&CN... Thứ ba, đề xuất sáng kiến hình thành các chương trình liên kết KH&CN theo Hành lang kinh tế Đông - Tây. Chủ động và tích cực tham gia vào xây dựng thể chế liên kết KH&CN trong vùng. Thứ tư, bên cạnh mở rộng các quan hệ KH&CN cấp tỉnh như ký kết giữa Sở KH&CN Quảng Trị với các Sở KH&CN của các tỉnh khác, khuyến khích các ngành, địa phương trong tỉnh chủ động mở rộng các mối quan hệ với bên ngoài bằng nhiều phương thức, sáng kiến khác nhau... Thứ năm, Sở KH&CN làm đầu mối duy trì và đẩy mạnh hợp tác, liên kết với các tổ chức KH&CN bên ngoài; xây dựng kế hoạch và tổ chức đánh giá tình hình thực hiện hàng năm. Thứ sáu, mở rộng hợp tác với bên ngoài của KH&CN hướng vào phục vụ và khai thác các quan hệ kinh tế đối ngoại. Chú trọng các quan hệ hợp tác KH&CN với Lào và Thái Lan. Đối với hợp tác về KH&CN với hai tỉnh Savannakhet và Salavan, cần tập trung hợp tác điều tra, đánh giá tiềm năng về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường; hợp tác nghiên cứu khoa học phục vụ trực tiếp cho các liên kết kinh tế giữa Quảng Trị và các tỉnh của CHDCND Lào, phát huy tiềm năng, lợi thế Hành lang kinh tế Đông Tây đi qua Quảng Trị và Savannakhet; chuyển giao và hỗ trợ nâng cao tiềm lực KH&CN cho hai tỉnh của CHDCND Lào trong lĩnh vực tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, ứng dụng công nghệ sinh học trong phát triển nông - lâm nghiệp. Đối với hợp tác về KH&CN với Thái Lan cần tập trung hợp tác tổ chức chợ công nghệ và thiết bị; hợp tác nghiên cứu ứng dụng KH&CN, nhất là lĩnh vực công nghệ sinh học, nông nghiệp; hợp tác đào tạo nguồn nhân lực KH&CN. Có thể khẳng định, hoạt động hợp tác về KH&CN với bên ngoài trong những năm qua đã được tăng cường. Thông qua việc mở rộng quan hệ hợp tác KH&CN với bên ngoài, chúng tôi hy vọng sẽ tranh thủ và thu hút được các nguồn lực trong nước và quốc tế để phát triển KH&CN Quảng Trị, học hỏi những kinh nghiệm có ích và từng bước mở rộng sự tham gia của KH&CN Quảng Trị vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. TRẦN THIỀM (Phó Giám đốc Sở KH&CN Quảng Trị)