Nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống sốt rét trên tuyến biên giới

(QT) - Sốt rét là một bệnh truyền nhiễm có tính chất lưu hành địa phương. Bệnh do ký sinh trùng sốt rét gây nên, lây qua đường máu, chủ yếu do muỗi Anophelles truyền bệnh. Ở Việt Nam, chương trình thanh toán sốt rét ở miền Bắc đã được triển khai từ năm 1958 nhưng cuối những năm 70, 80 do thiếu nguồn lực và nhiều nguyên nhân khác nên bệnh sốt rét đã quay trở lại và ngày càng nghiêm trọng. Năm 1991, theo ghi nhận chưa đầy đủ thì cả nước có 144 vụ dịch, 1 triệu người mắc sốt rét, trong đó có 4.646 người chết vì sốt rét. Cũng từ năm này Việt Nam chuyển sang chiến lược phòng chống sốt rét (PCSR) do Tổ chức Y tế thế giới đề xướng với 3 mục tiêu: Giảm mắc, giảm tử vong do sốt rét và giảm tác hại do sốt rét gây ra.

Tuy nhiên, để tiếp tục nâng cao hơn nữa công tác phòng, chống sốt rét trên tuyến biên giới, trong thời gian tới 2 tỉnh Quảng Trị và Savanakhet cần tiếp tục giao ban trao đổi thông tin và đặc biệt là có những biện pháp, hành động cụ thể để phối hợp phòng, chống dịch bệnh nhằm chăm sóc tốt hơn nữa sức khoẻ nhân dân của cả 2 bên, nhất là đồng bào dân tộc nghèo vốn gặp nhiều khó khăn của vùng biên giới, góp phần ổn định xã hội, an ninh chính trị và phát triển kinh tế vùng biên giới.

Đánh giá kết quả phòng chống sốt rét 5 năm (2006 - 2010) ở tỉnh Quảng Trị cho thấy bệnh nhân sốt rét giảm 51,92% (1.327 bệnh nhân/2.760 bệnh nhân năm 2006); chết do sốt rét giữ ở mức 1 trường hợp, không có dịch sốt rét xảy ra. Tuy bệnh sốt rét đã giảm nhưng nguy cơ quay trở lại còn rất lớn. Đặc biệt, huyện Hướng Hóa là huyện trọng điểm sốt rét, toàn bộ 22 xã đều nằm trong vùng sốt rét lưu hành nặng, đặc biệt là 7 xã biên giới vùng Lìa giáp với tỉnh Savanakhet của nước bạn Lào. Bệnh nhân sốt rét của huyện luôn luôn chiếm hơn 1/2 bệnh nhân sốt rét toàn tỉnh, trong đó sốt rét do giao lưu biên giới chiếm tỉ lệ cao. Trước thực trạng đó, năm 2009 - 2010, Sở Y tế, Trung tâm Y tế dự phòng, Trung tâm phòng chống sốt rét 2 tỉnh sau nhiều cuộc họp với sự tham gia và hỗ trợ kinh phí của Uỷ ban Y tế Hà Lan-Việt Nam đã đi đến thống nhất nội dung, kế hoạch và phương pháp phối hợp điều tra sốt rét tại 15 bản ở Lào, 22 bản (thuộc các xã Thanh, Xy, Thuận của huyện Hướng Hóa) ở Quảng Trị giáp biên giới có nhiều bệnh nhân sốt rét. Điều tra cũng được tiến hành với sự phối hợp của Quân y bộ đội biên phòng và cán bộ y tế ở Quảng Trị. Kết quả điều tra cho thấy, ở Quảng Trị tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét là 1,81% (tiến hành đầy đủ các biện pháp phòng, chống sốt rét), ở Savanakhet tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét là 5,2% (chỉ cấp màn phòng, chống sốt rét), cá biệt có thôn tỷ lệ này lên đến 24%. Trung tâm Y tế dự phòng Quảng Trị đã điều tra muỗi sốt rét và soi lam máu giúp tỉnh bạn. Ngoài ra, điều tra muỗi sốt rét ở Quảng Trị cho thấy mật độ vào nhà đốt người thấp trong khi tại Savanakhet mật độ muỗi vào nhà đốt người rất cao. Điều tra muỗi là một công việc vất vả và phức tạp, phải tiến hành suốt đêm. Trong đó có một phương pháp là cán bộ điều tra côn trùng phải ngồi làm mồi cho muỗi đốt để bắt, trong số 3 cán bộ điều tra côn trùng có 1 cán bộ là nữ. Mỗi tỉnh phải điều tra 3 điểm trong suốt 12 ngày liền. Kết quả điều tra xã hội học cũng cho thấy người dân Lào tại các bản dọc biên giới khi bị sốt hoặc đau ốm do nhiều loại bệnh thường sang Việt Nam (Quảng Trị) để điều trị vì ở bên bạn không có trạm y tế ở xã. Riêng năm 2010 đã có nhiều bệnh nhân các loại, trong đó có 276 bệnh nhân sốt rét, sang các cơ sở y tế ở Hướng Hoá để điều trị, đó là chưa tính đến hàng trăm bệnh nhân khác được quân y bộ đội biên phòng cấp cứu và chữa trị. Các cơ sở và cán bộ y tế của chúng ta đã tận tình chữa trị cho những bệnh nhân của tỉnh bạn. Sau khi có kết quả điều tra, Sở Y tế 2 tỉnh Quảng Trị và Savanakhet đã mở hội nghị báo cáo kết quả vào cuối tháng 12/2010 tại thị trấn Lao Bảo. Hội nghị đã thống nhất những nội dung, kết luận và kiến nghị chung, đồng thời đề ra những giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa công tác phòng, chống sốt rét trên tuyến biên giới 2 tỉnh Quảng Trị và Savanakhet. Sau hội nghị, tỉnh Quảng Trị đã cử 5 cán bộ y tế và quân y sang hướng dẫn và giúp bạn phun hóa chất phòng, chống sốt rét cho 11 bản sát biên giới với Quảng Trị với 390 hộ gia đình, bảo vệ an toàn cho hơn 2.000 người dân Lào. Đây là một trong những hoạt động có ý nghĩa thiết thực trong công tác phối hợp phòng chống dịch, phòng chống sốt rét qua biên giới với phương châm “giúp bạn là giúp mình”, thể hiện tình đoàn kết hữu nghị giữa 2 tỉnh Quảng Trị - Savanakhet nói riêng, 2 nước Việt Nam - Lào nói chung. Tuy nhiên, để tiếp tục nâng cao hơn nữa công tác phòng, chống sốt rét trên tuyến biên giới, trong thời gian tới 2 tỉnh Quảng Trị và Savanakhet cần tiếp tục giao ban trao đổi thông tin và đặc biệt là có những biện pháp, hành động cụ thể để phối hợp phòng, chống dịch bệnh nhằm chăm sóc tốt hơn nữa sức khoẻ nhân dân của cả 2 bên, nhất là đồng bào dân tộc nghèo vốn gặp nhiều khó khăn của vùng biên giới, góp phần ổn định xã hội, an ninh chính trị và phát triển kinh tế vùng biên giới. HOÀNG HÀ