Thủ tục Hải quan điện tử: Tạo thuận lợi cho hoạt động xuất, nhập khẩu của doanh nghiệp

* Đồng chí LÊ VĂN TỚI, Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Trị trả lời phỏng vấn - Thưa đồng chí! Từ 1/1/2013, tất cả các đơn vị hải quan trên cả nước bắt đầu triển khai thực hiện đồng loạt thủ tục hải quan điện tử theo Nghị định 87/2012/NĐ-CP ngày 23/10/2012 của Chính phủ và Thông tư 196/2012/TT-BTC ngày 15/11/2012 của Bộ Tài chính quy định thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thương mại. Đề nghị đồng chí cho biết lợi ích của việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử và công tác triển khai thực hiện quy định về thủ tục hải quan điện tử trên địa bàn tỉnh Quảng Trị?

- Việc triển khai thủ tục hải quan điện tử (TTHQĐT) góp phần thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan theo Đề án 30 và Nghị quyết 11 của Chính phủ, đồng thời làm tiền đề quan trọng cho việc thực hiện Hệ thống thông quan tự động Việt Nam (VNACCS/VCIS) và Chiến lược cải cách, hiện đại hóa ngành Hải quan đến năm 2020. TTHQĐT là phương pháp quản lý hải quan hiện đại, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp do tiết kiệm được khoảng 30% thời gian thông quan, tiết kiệm nhân lực, chi phí quản lý, tài chính... TTHQĐT sẽ tự động hóa thêm 3 khâu là kiểm tra, đăng ký tờ khai và phân luồng tờ khai. Theo quy định tại điểm b, khoản 1, Điều 4 của Nghị định 87, người khai hải quan điện tử được quyền khai hải quan 24 giờ trong ngày và 7 ngày trong tuần, thay vì trong giờ hành chính đối với thủ tục hải quan thủ công. Đối với tỉnh Quảng Trị, các địa điểm làm thủ tục hải quan là ở cửa khẩu cách xa trung tâm (Lao Bảo, La Lay, Cửa Việt, Khu thương mại Lao Bảo) và số lượng tờ khai làm thủ tục xuất nhập khẩu (XNK) qua các cửa khẩu rất lớn (bình quân trên 30.000 tờ khai/năm), có những doanh nghiệp hầu như ngày nào cũng có mở tờ khai XNK hàng hóa. Do đó, việc thực hiện TTHQĐT sẽ giảm nhiều thời gian, chi phí cho doanh nghiệp. Để chuẩn bị cho việc triển khai TTHQĐT, thời gian qua, Cục Hải quan Quảng Trị đã triển khai đồng bộ các biện pháp nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin (trang bị máy chủ, nâng cấp đường truyền…); cài đặt vận hành thử hệ thống hải quan điện tử; cử nhiều lượt CBCC đi tập huấn ở Tổng cục Hải quan; tổ chức tập huấn cho doanh nghiệp và CBCC ở các cửa khẩu; cài đặt phần mềm khai báo miễn phí cho doanh nghiệp. Theo lộ trình, trước mắt, đơn vị triển khai thực hiện thí điểm TTHQĐT tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo đối với một số doanh nghiệp đủ điều kiện. Dự kiến trong quý 2/2013, Cục Hải quan Quảng Trị sẽ triển khai thủ tục hải quan điện tử tại Chi cục Hải quan Khu thương mại Lao Bảo. Sau đó, sẽ tiến hành đồng loạt, bắt buộc đối với tất cả các doanh nghiệp làm thủ tục XNK qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. - Như đồng chí vừa cho biết, việc triển khai chính thức thủ tục hải quan điện tử sẽ theo lộ trình, vậy cộng đồng doanh nghiệp cần phải làm gì để được hưởng những lợi ích hải quan điện tử mang lại? - Thủ tục hải quan điện tử là phương pháp quản lý tất yếu của hải quan hiện đại, do đó các doanh nghiệp cần quan tâm nghiên cứu, đầu tư xây dựng hệ thống máy móc, thiết bị công nghệ thông tin (CNTT) phục vụ khai báo điện tử; quan tâm tuyển dụng đội ngũ nhân viên làm thủ tục hải quan có đủ trình độ, năng lực; phối hợp tốt cùng với cơ quan hải quan để tiến hành thuận lợi, thông suốt thủ tục hải quan hiện đại này.

Chi cục HQCK Lao Bảo tập huấn TTHQĐT cho các doanh nghiệp trên địa bàn - Ảnh: T.H

- Để TTHQĐT thực hiện theo đúng nghĩa tự động hóa, giảm tối đa sự can thiệp trực tiếp của công chức hải quan vào quy trình thủ tục, cải cách thủ tục hành chính, giảm thời gian thông quan đối với mỗi lô hàng… thì cần thiết phải làm gì, thưa đồng chí? - Để TTHQĐT thực hiện đúng nghĩa tự động hóa, giảm tối đa sự can thiệp trực tiếp của công chức hải quan vào quy trình thủ tục, cải cách thủ tục hành chính thì cần thiết phải xây dựng thủ tục hải quan theo hướng tự động hóa các khâu tiếp nhận, kiểm tra, đăng ký tờ khai và phân luồng tờ khai trên cơ sở thiết lập các tiêu chí rủi ro. Thời gian qua, ngành Hải quan đã đẩy mạnh xây dựng hạ tầng CNTT, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quản lý rủi ro, nâng cao năng lực nghiệp vụ và khả năng làm chủ CNTT của đội ngũ CBCC; chấn chỉnh và thực hiện nghiêm kỷ cương kỷ luật hành chính nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan hiện đại, giảm thiểu sự can thiệp trực tiếp vào quy trình thủ tục. Bên cạnh đó, các ngành chức năng tại cửa khẩu (Biên phòng, Kiểm dịch…) cũng cần thực hiện công tác cải cách hành chính một cách đồng bộ, nâng cao năng lực, phẩm chất đội ngũ CBCC, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa công tác quản lý của thời kỳ hội nhập. - Triển khai thực hiện TTHQĐT, ngành hải quan đứng trước thách thức cùng lúc thực hiện tốt hơn hai nhiệm vụ: Tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp và chống thất thu ngân sách nhà nước. Theo đồng chí, làm thế nào để giải quyết tốt các thách thức đó? - Mục tiêu, phương châm của quản lý hải quan hiện đại là tạo thuận lợi cho hoạt động XNK nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả quản lý. Do đó, khi thực hiện TTHQĐT, ngành Hải quan phải triển khai đồng bộ các biện pháp mang tính kỹ thuật trong các khâu trước, trong và sau thông quan, thông qua công tác quản lý rủi ro (về ý thức chấp hành pháp luật hải quan của doanh nghiệp, về mặt hàng XNK nhạy cảm, về tuyến đường nhạy cảm…). Từ đó, tìm ra các đối tượng trọng điểm có khả năng vi phạm và tập trung nguồn nhân lực để quản lý. Ngoài ra, trong quá trình thông quan, thông qua việc xử lý dữ liệu điện tử tiến tới kiểm soát khi các lô hàng chưa cập cảng (e-manifest) hoặc chưa nhập khẩu. Cùng với đó, các đơn vị hải quan thường xuyên nâng cao năng lực của cán bộ công chức thông qua đào tạo, tập huấn về trình độ nghiệp vụ, nhận thức chính trị. Cơ quan Hải quan chủ động phối hợp với các cơ quan thực thi, bảo vệ pháp luật như: Công an, Bộ đội Biên phòng, Quản lý thị trường… để trao đổi thông tin, phát hiện, xử lý các lô hàng vi phạm, ngăn ngừa các hành vi vi phạm có thể xảy ra. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức thông qua các phương tiện truyền thông để tuyên truyền, phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật; quy trình, quy chế, thủ tục, chế tài xử phạt… về lĩnh vực hải quan đến với công chúng, doanh nghiệp, người khai hải quan, góp phần hạn chế gian lận thương mại. - Một vấn đề rất được quan tâm trong thực hiện TTHQĐT là hạ tầng công nghệ thông tin đảm bảo cho hệ thống được vận hành ổn định, thông suốt. Đồng chí đánh giá như thế nào về hạ tầng công nghệ thông tin, kỹ năng khai báo của người khai hải quan ở Quảng Trị so với yêu cầu cải cách hiện đại hóa TTHQĐT? - Trong những năm qua, viễn thông Việt Nam đạt tốc độ phát triển rất nhanh và có thể bắt kịp với tốc độ phát triển của các nước tiên tiến. Tuy nhiên, việc đầu tư cho hạ tầng CNTT đối với các cửa khẩu biên giới xa xôi gặp nhiều khó khăn. Với quyết tâm thực hiện TTHQĐT, nhiều năm qua, ngành Hải quan đã tiến hành nâng cấp hạ tầng mạng ở tất cả các đơn vị hải quan cửa khẩu và có đường truyền dự phòng. Trong quá trình thiết kế hệ thống đều tính tới khả năng đường truyền gặp sự cố. Trong giai đoạn này, khi triển khai chính thức TTHQĐT, ngành Hải quan đã thiết kế hệ thống theo hướng tiếp nhận và xử lý dữ liệu khai báo được tập trung ở cấp Cục Hải quan, tức là vừa tạo sự hài hòa ở khâu xử lý, vừa đảm bảo khả năng của hạ tầng mạng. Bên cạnh đó, duy trì ở cấp chi cục và cấp cục các đường dây nóng để hỗ trợ việc tiếp nhận các thông tin vướng mắc về hạ tầng đường truyền… Đối với các doanh nghiệp trên địa bàn Quảng Trị hiện nay, thời gian qua, một số doanh nghiệp đã có sự quan tâm tìm hiểu về TTHQĐT, quan tâm đầu tư về CNTT, trang bị hệ thống máy móc, thiết bị phục vụ TTHQĐT; quan tâm đầu tư cho con người... Tuy nhiên, nhìn chung các doanh nghiệp trên địa bàn năng lực khai báo hải quan điện tử vẫn còn yếu, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu đặt ra. Thậm chí nhiều doanh nghiệp vẫn chưa chuẩn bị cho việc thực hiện TTHQĐT; một số vẫn còn tư tưởng muốn làm thủ tục hải quan theo phương pháp thủ công, chậm thay đổi tư duy. Đây sẽ là vấn đề hết sức khó khăn khi ngành Hải quan thực hiện đồng bộ phương pháp quản lý hải quan hiện đại theo lộ trình bắt buộc kể từ năm 2013. -Xin cảm ơn đồng chí! THANH HẢI (thực hiện)