Chia sẻ kết quả phân tích thương mại biên giới các mặt hàng nông sản tỉnh Quảng Trị

(QT) - Hôm qua 23/12/2015, UBND tỉnh phối hợp với Viện Mêkông tổ chức hội thảo chia sẻ kết quả phân tích thương mại biên giới các mặt hàng nông sản tỉnh Quảng Trị. Đồng chí Nguyễn Hữu Dũng, UVTVTU, Phó Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì hội thảo. Tham dự có Tiến sĩ Watcharas Leelawath, Giám đốc Viện Mêkông cùng các lãnh đạo, chuyên gia của Viện; đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành liên quan; các thành viên của dự án "Nâng cao năng lực hướng tới phát triển toàn diện và bình đẳng tiểu vùng sông Mêkông" tỉnh Quảng Trị và nhóm nghiên cứu.

Toàn cảnh hội thảo chia sẻ kết quả phân tích thương mại biên giới các mặt hàng nông sản tỉnh Quảng Trị

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hữu Dũng cho biết: Dự án "Nâng cao năng lực hướng tới phát triển toàn diện và bình đẳng tiểu vùng sông Mêkông" (RLEC - EWEC) đã triển khai trên địa bàn tỉnh Quảng Trị từ tháng 3/2014. Thời gian qua, các cơ quan chức năng của tỉnh đã tích cực hướng dẫn, hỗ trợ việc triển khai hoạt động của dự án trên địa bàn, đặc biệt là hoạt động nghiên cứu, phân tích thương mại biên giới các sản phẩm nông nghiệp của tỉnh. Đến nay hầu hết các hoạt động dự án bước đầu đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, chính quyền địa phương và đối tượng hưởng lợi đánh giá cao. Trong khuôn khổ dự án, Viện Mêkông thực hiện Chương trình phân tích thương mại biên giới các mặt hàng nông sản tại tỉnh Quảng Trị từ tháng 4 - 9/2015. Mục tiêu chính của hoạt động này là đánh giá thực trạng thương mại biên giới của các mặt hàng nông sản trên địa bàn Quảng Trị, các chính sách liên quan, điểm mạnh và điểm yếu, cơ hội và thách thức, đưa ra các đề xuất về kỹ thuật và chính sách nhằm thúc đẩy thuận lợi hóa thương mại biên giới các mặt hàng nông sản hướng tới cải thiện sinh kế, việc làm cho nông dân và các doanh nghiệp tại địa phương. Hội thảo nhằm chia sẻ kết quả phân tích, đưa ra một số đề xuất, xin ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà nghiên cứu và các bên liên quan. Do đó, đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị, các thành viên tham dự nghiên cứu và đóng góp ý kiến nhằm hoàn thiện Báo cáo để đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của các hoạt động thương mại biên giới, nhất là đối với nông sản Quảng Trị. Với phương pháp tiếp cận cùng tham gia, đánh giá thị trường, tiếp cận chuỗi giá trị và thu thập dữ liệu, nhóm nghiên cứu đã báo cáo về đánh giá thực trạng thương mại biên giới của các mặt hàng nông sản tại tỉnh Quảng Trị. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng nông sản tăng gấp đôi từ 19,1 triệu USD (2010) lên 38 triệu USD (2014) và kế hoạch 40 triệu USD năm 2015 nhưng tỷ trọng lại giảm nhanh từ 30,18% (2010) xuống 18,49% (2015). Tại cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, phần lớn nông sản xuất nhập khẩu dọc theo biên giới là thông qua đường tiểu ngạch. Một số mặt hàng nông sản xuất khẩu chính bao gồm: tỏi, lạc, lợn sữa, hải sản khô; tuy nhiên, tình hình xuất khẩu các nông sản này qua các nước dọc theo Hành lang kinh tế Đông - Tây đang có xu hướng giảm và khó khăn. Việc xuất nhập khẩu theo đường tiểu ngạch đa phần các hợp đồng thuê đất không đảm bảo về tính pháp lý, không có sự cho phép của các cấp chính quyền; nông dân gặp khó khăn trong việc đi lại và phải đóng nhiều khoản lộ phí; vấn đề thủ tục, thông quan tại cửa khẩu cũng đang khó khăn về thời gian thông quan và vận chuyển; các vướng mắc về chính sách thuế quan đối với hàng hóa đưa vào Khu KT - TM đặc biệt Lao Bảo; với quy định "hàng hóa chịu thuế ngay khi nhập khẩu từ nước ngoài", cư dân trong khu kinh tế không còn được mua hàng miễn thuế có xuất xứ nước ngoài; cơ chế chính sách ở phía Lào không có sự minh bạch, đồng bộ, quy mô tiêu thụ của thị trường Lào cũng là một hạn chế... Tại Cửa khẩu quốc tế La Lay, hạn chế về hệ thống cơ sở hạ tầng, mật độ dân cư, mức thu phí sử dụng các công trình kết cấu hạ tầng tại cửa khẩu khá cao, chưa mang tính ưu đãi; các cặp cửa khẩu phụ chưa được khai thác cũng chưa có hoạt động giao thương tại đây... đang gây khó khăn cho việc thúc đẩy hoạt động thương mại biên giới. Báo cáo của nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra các yếu tố thúc đẩy thương mại biên giới tại tỉnh Quảng Trị, đó là các chính sách thuế quan: Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN toàn diện ATIGA, Hiệp định Thương mại Việt - Lào; chính sách phi thuế quan; chính sách hỗ trợ thương mại biên giới. Đồng thời chỉ ra các thách thức về thương mại biên giới các mặt hàng nông sản: năng lực sản xuất yếu và khả năng cạnh tranh thấp; tình trạng dao động giá lớn và thiếu ổn định của thị trường tiêu thụ; cơ sở hạ tầng tại khu vực biên giới kém phát triển; phần lớn nông sản đều được tiêu thụ dưới dạng nguyên liệu thô; thiếu cơ sở pháp lý cho việc thuê đất tại Lào, các quy định của phía Lào; thiếu thông tin thị trường, thiếu tính liên kết giữa các tác nhân và quản trị chuỗi kém, tồn tại nhiều trung gian. Theo đó, nhóm nghiên cứu đưa ra 6 nhóm giải pháp hỗ trợ phát triển, trong đó tập trung một số giải pháp: Hình thành các vùng sản xuất nguyên liệu xuyên biên giới để phục vụ xuất khẩu như cà phê, chuối, sắn; hình thành "vùng kinh tế biên giới tự do" giữa hai cổng B để gắn chặt hoạt động sản xuất các hàng hóa chủ lực với các nhà máy chế biến sâu; UBND tỉnh hỗ trợ tìm kiếm, kêu gọi nhà đầu tư; tăng cường sự liên kết giữa nông dân với các cơ sở chế biến cuối cùng, các nhà máy; sử dụng các tiến bộ kỹ thuật, giới thiệu các giống mới; tập trung nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu cho một số mặt hàng nông sản chủ lực của khu vực biên giới; tổ chức thu gom tập trung các nông sản sau thu hoạch; duy trì các chính sách ưu đãi về thuế nhập khẩu hàng hóa cho khu phi thuế quan. Tại hội thảo, các đại biểu tham dự đã có nhiều ý kiến trao đổi, thảo luận, tập trung vào các vấn đề quan trọng. Cụ thể: nghiên cứu thêm về mức độ xuất nhập khẩu các mặt hàng nông sản qua các cửa khẩu; mở rộng thành phần nhóm nghiên cứu (doanh nghiệp) để tăng thêm tính thực tiễn trong kết quả; tìm giải pháp điều hòa lợi ích các nhóm và giải quyết vướng mắc về thủ tục; xác định rõ những vấn đề, rào cản cần tháo gỡ để tạo sự thống nhất giữa Việt Nam và Lào, Quảng Trị và Savannakhet; trong quá trình nghiên cứu cần đánh giá thêm về hoạt động thương mại các mặt hàng nông sản ở các địa phương, tỉnh, thành lân cận để so sánh, đối chiếu, tìm vấn đề và giải pháp… Tiến sĩ Watcharas Leelawath, Giám đốc Viện Mêkông cho rằng: Kết quả nghiên cứu cùng với những trao đổi tại hội thảo để có báo cáo hoàn thiện, trên cơ sở đó Viện Mêkông và UBND tỉnh Quảng Trị sẽ thúc đẩy các đề xuất sớm được triển khai trong thực tế; đồng thời đưa ra các quyết định liên quan đến địa phương và đưa các nghiên cứu vào thực tiễn. Việc nghiên cứu thương mại biên giới các mặt hàng nông sản Quảng Trị tạo ra bức tranh tổng thể để tỉnh Quảng Trị có định hướng phù hợp trong thời gian tới. Đối với Dự án "Nâng cao năng lực hướng tới phát triển toàn diện và bình đẳng tiểu vùng sông Mêkông", mục tiêu xóa đói giảm nghèo trên địa bàn được triển khai, các hoạt động của dự án tập trung phát triển cây cà phê, giúp các tác nhân trong chuỗi giá trị có thể phát triển và nâng cao chất lượng sản phẩm. Bế mạc hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hữu Dũng nhấn mạnh: Hội thảo đã cung cấp nhiều thông tin, số liệu thiết thực, hữu ích. Thay mặt lãnh đạo UBND tỉnh, đồng chí biểu dương nỗ lực, cố gắng của nhóm nghiên cứu, nhất là việc đánh giá thực trạng, những lợi thế, thách thức và đề xuất các giải pháp thực tế. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cần đề cập sâu hơn về thị trường tiêu thụ, chất lượng sản phẩm để xác định sản phẩm chủ lực của Quảng Trị. Và vấn đề quan trọng là làm sao xây dựng được thương hiệu sản phẩm. Đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị: Viện Mêkông hỗ trợ, giúp đỡ 2 tỉnh Quảng Trị - Savannakhet đối thoại, tháo gỡ vướng mắc hiện nay. Nhóm nghiên cứu tiếp thu các ý kiến trao đổi, rà soát, bổ sung vào bản báo cáo. Đồng thời yêu cầu các Sở, ban, ngành tiếp tục nghiên cứu các giải pháp để thúc đẩy phát triển thương mại biên giới; Sở Công thương phối hợp với nhóm nghiên cứu hoàn chỉnh báo cáo tóm tắt, từ đó để có đề xuất, kiến nghị cụ thể. UBND tỉnh mong muốn thời gian tới Viện Mêkông tiếp tục hỗ trợ tỉnh thực hiện dự án này, đem lại hiệu quả thiết thực hơn nữa trên địa bàn tỉnh. Tin, ảnh: VÂN ANH