Cam Lộ, hành trình đạt chuẩn huyện nông thôn mới

(QT Xuân) - Theo lời giới thiệu của một người bạn, tôi đưa đoàn khách hơn 20 người từ Hà Nội vào một nhà hàng tương đối lớn ở huyện Cam Lộ để ăn trưa. Người Hà Nội nổi tiếng sành ăn và chu đáo là thế mà phải khen ngợi các món ăn đặc sản ở đây. Họ ngạc nhiên hơn khi biết toàn bộ nguyên liệu chế biến các món ăn này đều do các vùng sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Cam Lộ cung ứng. Tôi nhớ lại câu trả lời mộc mạc của Bí thư Huyện ủy Cam Lộ Đào Mạnh Hùng về đầu ra cho sản phẩm địa phương: Mục tiêu đặt ra là sản phẩm nông sản của huyện Cam Lộ luôn có mặt trên mỗi bàn ăn.

Kiểm tra chất lượng giống dứa trồng ở Cam Lộ​

Từ hình thành vùng sản xuất chuyên canh cây trồng...

Cách đây hơn 10 năm, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Cam Lộ đã nhận ra thế mạnh của địa phương và đề ra các nghị quyết tập trung vào việc cải tạo và phát triển chăn nuôi bò, phát triển cây cao su; nâng cao hiệu quả kinh tế vùng lạc; thí điểm mô hình phục hồi và phát triển vườn tiêu…Việc triển khai thực hiện các nghị quyết đã tạo ra nhiều chuyển biến tích cực trong phát triển nông nghiệp của địa phương. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện còn chậm so với mặt bằng chung của tỉnh. Quy mô sản xuất trên các lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ còn nhỏ, sản xuất chưa gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Cơ sở vật chất kỹ thuật, kết cấu hạ tầng đầu tư thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng nhu cầu mở rộng sản xuất và xây dựng cánh đồng lớn. Đời sống của đa số bộ phận dân cư nông thôn còn nhiều khó khăn...

Nhằm đưa nông nghiệp, nông thôn Cam Lộ phát triển nhanh, bền vững, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XV về chiến lược phát triển kinh tế và chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2015 - 2020 có tính đến năm 2025 xây dựng một nền nông nghiệp bền vững, đáp ứng yêu cầu tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Nghị quyết xác định các cây trồng, con nuôi có thế mạnh của huyện tham gia chiến lược phát triển chung của tỉnh như cao su, lạc, lúa, cây dược liệu, gỗ rừng trồng, tiêu Cùa, gà Cùa, lợn, bò... Huyện Cam Lộ đã ưu tiên phát triển các vùng chuyên canh cây lúa, lạc, hồ tiêu, cao su; vùng nuôi thuỷ sản tập trung; phát triển chăn nuôi quy mô lớn; sản xuất lâm nghiệp và các trang trại nông, lâm, thủy sản. Đồng thời đổi mới hình thức tổ chức sản xuất theo hướng liên kết HTX, tổ hợp tác, nhóm sở thích ... gắn với mô hình sản xuất theo chuỗi nhằm phát huy tối đa hiệu quả sử dụng, nâng cao sức cạnh tranh, giá trị gia tăng của sản phẩm và phát triển bền vững.

Bí thư Huyện ủy Đào Mạnh Hùng cho rằng công tác quy hoạch vùng sản xuất và đổi mới phương thức, tổ chức sản xuất là “xương sống” của lộ trình tiến tới huyện đạt chuẩn nông thôn mới. Đây cũng là nét mới của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XV về chiến lược phát triển kinh tế và chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2015 - 2020 có tính đến năm 2025. Bởi vì huyện Cam Lộ có 86% dân số ở vùng nông thôn, người dân thuần nông chịu thương, chịu khó. Địa hình với 3 tiểu vùng rõ rệt, tạo ra một vùng sinh thái đa dạng với nhiều tiềm năng để phát triển sản xuất nông - lâm nghiệp hàng hóa.

Vùng nguyên liệu cây dược liệu ở Cam Lộ​

Cụ thể hóa tinh thần nghị quyết, huyện Cam Lộ xây dựng đề án đánh giá các vùng đang sản xuất kém hiệu quả để chuyển đổi cơ cấu cây trồng, con nuôi có giá trị gia tăng cao hơn gắn với đầu tư cơ sở hạ tầng, cải thiện điều kiện sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời phát huy hiệu quả vùng quy hoạch, gắn quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp trong quy hoạch chung xây dựng nông thôn mới. Hình thành vành đai trang trại ngoài khu dân cư, phát triển chăn nuôi tập trung, trồng cây ăn quả, rau màu thực phẩm an toàn; quy hoạch vùng nguyên liệu sản xuất tập trung ổn định cho làng nghề nấu cao dược liệu Định Sơn và thương hiệu cao chè vằng; quy hoạch phát triển thêm một số cây cà gai leo, hà thủ ô, nghệ… theo hướng an toàn sinh học. Quy mô diện tích ít nhất 30 ha/xã; phát triển mới 100 - 120 trang trại, gia trại, nâng tổng số trang trại, gia trại lên 180 - 200 vào năm 2020; mỗi xã có ít nhất 1 mô hình HTX, tổ hợp tác kinh tế trang trại có hiệu quả.

...Đến tư duy đột phá trong lãnh đạo, chỉ đạo

Chúng tôi cảm nhận được rõ sự đổi mới tư duy đột phá trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo qua câu chuyện với Bí thư Huyện ủy Đào Mạnh Hùng. Người ta thường lấy sản lượng lúa năm nay so với cùng kỳ năm trước trên một đơn vị diện tích để làm thước đo giá trị kinh tế của sản phẩm. Như thế chưa chính xác, bởi có thể năng suất tăng hơn, sản lượng lúa tăng nhưng giá trị kinh tế lại giảm do các suất đầu tư tăng. Thế nên phải tăng năng suất cùng với giá trị sản phẩm, lấy giá trị cuối cùng của sản phẩm làm thước đo hiệu quả quá trình sản xuất. Đổi mới vừa phải tuân thủ nguyên tắc thị trường, vừa phải đảm bảo các mục tiêu cơ bản về lợi ích cho nông dân và người tiêu dùng gắn với bảo vệ môi trường. Thực hiện đổi mới từ phương thức sản xuất đến tập quán và nâng cao nhận thức của người nông dân.

Bí thư Huyện ủy Đào Mạnh Hùng bộc bạch: “Nếu trước đây thường tìm cán bộ giỏi xuống cơ sở tập huấn cho nông dân ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, thì thay vào đó, chúng tôi tìm một doanh nghiệp có tiềm lực về liên kết với nông dân. Thông qua doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, nhóm hộ tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị và lấy giá trị cuối cùng của sản phẩm làm thước đo hiệu quả quá trình sản xuất”. Trồng dứa theo dự án của Công ty cổ phần Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao là một ví dụ. Người dân được công ty tập huấn ngay trên cánh đồng từ khâu trồng dứa đến thu hoạch, bảo quản. Hiện nay quả dứa giá cao gấp 3 lần bình thường vẫn không có đủ để bán. Huyện Cam Lộ đang mở rộng chăn nuôi bò hộ gia đình theo mô hình liên kết với các doanh nghiệp thu mua chế biến. Từng bước phát triển chăn nuôi bò theo quy mô trang trại tập trung, hiện đại từ khâu giống, sản xuất, chế biến thức ăn, chăm sóc, giết mổ. Ứng dụng công nghệ cao vào phát triển chăn nuôi, kiểm soát và chăn nuôi an toàn dịch bệnh, xử lý chất thải trong chăn nuôi bằng sử dụng men vi sinh kết hợp với phụ phế phẩm nông nghiệp chế biến phân hữu cơ nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và cải thiện môi trường đất sản xuất. Với những mô hình liên kết này, chắc chắn sẽ tăng giá trị sản phẩm, hiệu quả sản xuất, thu nhập người dân nâng cao. Bí thư Huyện ủy Đào Mạnh Hùng cho rằng, nhà nước phải đồng hành với nông dân trên mỗi mô hình sản xuất, mỗi giá trị sản phẩm để gắn trách nhiệm với nhau. Mới rồi ở một mô hình thí điểm trồng nghệ của nông dân năng suất thấp do thiếu kinh nghiệm nên chưa sản xuất đúng quy trình. Tâm lý người dân đang nản thì huyện lập đoàn về kiểm tra, đánh giá rút kinh nghiệm và bao tiêu toàn bộ sản phẩm với giá cao hơn thị trường nên nông dân rất yên tâm, không có cảm giác bị bỏ rơi. Đồng hành phải là như thế.

Bên cạnh đó, bức tranh đô thị Cam Lộ rõ nét với các khu quy hoạch sản xuất nông nghiệp gắn liền với nhà máy chế biến tạo thành chuỗi giá trị sản phẩm chất lượng cao. Nhà máy chế biến tinh bột sắn An Thái có công suất chế biến tối đa 500 tấn sắn tươi/ngày (tương đương 120 tấn sản phẩm tinh bột sắn/ngày) đến nay đã nâng công suất lên 800 - 1.000 tấn sắn tươi/ngày trong đó tổng sản lượng trên địa bàn huyện khoảng gần 31.000 tấn sắn tươi/năm cung ứng khoảng 20% công suất nhà máy. Nhà máy chế biến mủ cao su Cam Lộ có công suất 5.000 tấn sản phẩm/năm tương đương trên 15.000 tấn mủ nước/năm; tổng sản lượng mủ nước của huyện gần 8.000 tấn/năm, cung ứng trên 50% công suất nhà máy. Nhà máy sơ chế tinh dầu lạc Từ Phong có công suất 1.500 tấn sản phẩm/năm tương đương gần 5.000 tấn lạc; tổng sản lượng lạc bình quân toàn huyện 1.300 - 1.500 tấn/năm, cung ứng gần 30% công suất. Làng nghề nấu cao Định Sơn chế biến với tổng sản lượng cao các loại trung bình đạt khoảng 135 tấn/năm (tương đương khoảng 1.350 tấn nguyên liệu tươi). Làng nghề truyền thống bún Cẩm Thạch chế biến gần 3.600 tấn lúa/năm. Nghề chế biến tinh bột nghệ tập trung chủ yếu ở vùng Cùa (gồm 2 xã Cam Chính và Cam Nghĩa), tiêu thụ bình quân trên 100 tấn nghệ tươi/năm. Bên cạnh đó nhiều nhà máy chế biến dược liệu sắp đi vào sản xuất.

Từ những nghị quyết sát đúng, nhạy bén, cách làm hay, đổi mới, hiệu quả của huyện Cam Lộ, những mảnh ghép quy hoạch vùng chuyên canh cây trồng đã góp phần rút ngắn chặng đường về đích huyện đạt chuẩn nông thôn mới.

Minh Tuấn