Đổi mới phương thức giáo dục, phát huy vai trò “người truyền lửa”

(QT) - Là “trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên”, trên mỗi hành trình vận động và phát triển, tổ chức Đoàn luôn đặt lên hàng đầu nhiệm vụ giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên. Thích ứng với những bước thay đổi, phát triển không ngừng của xã hội thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, các cấp bộ Đoàn tỉnh Quảng Trị đã và đang tích cực nghiên cứu, thử nghiệm nhiều mô hình hay, cách làm mới để đổi mới và nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục của Đoàn, từ đó khắc họa rõ nét hơn vai trò “người truyền lửa” lý tưởng cách mạng, lửa nhiệt huyết và khát vọng cống hiến cho tuổi trẻ.

Liên hoan các nhóm tuyên truyền ca khúc cách mạng tỉnh Quảng Trị lần thứ IV. Ảnh: Thùy An

Trong “mấy lời nhắn nhủ” trước lúc đi xa, chỉ chưa đầy 4 trang giấy và đề cập đến nhiều vấn đề hệ trọng của nước nhà, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ưu ái dành riêng những lời yêu thương nhất dành cho đoàn viên thanh niên và trong những lời ấy, điều Người quan tâm nhất là việc bồi dưỡng, giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” (Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh).

Lật dở những di sản lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, của Đảng và đến từng trang sử của Đoàn, dù ở bất cứ thời kỳ nào, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên luôn là vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng ảnh hưởng đến sự thành bại của cách mạng, là nhiệm vụ trọng yếu, cốt lõi của tổ chức Đoàn. Truyền thụ lý tưởng cách mạng cho thanh niên, kết tập họ dưới ngọn cờ lý tưởng của Đảng và hiệu triệu sức mạnh của thanh niên cống hiến vì Tổ quốc không chỉ là nhiệm vụ chính trị mà còn là mục đích tự thân của chính tổ chức Đoàn.

Trên tinh thần ấy, thời gian qua, các cấp bộ Đoàn trong tỉnh đã tích cực đổi mới, nâng cao chất lượng các loại hình, mô hình giáo dục truyền thống, nghiên cứu, thử nghiệm các mô hình, hình thức mới để tăng tính hấp dẫn, đề cao phương thức giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn, phát huy nhân tố tự giáo dục, rèn luyện của mỗi thanh niên trong môi trường do Đoàn tạo ra. Trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tuyên truyền nhiệm vụ chính trị, nhiều cách làm thiết thực để làm sinh động và tăng chiều sâu của các hoạt động giáo dục vốn được xem là khá “khô khan” đã được thể nghiệm và đem lại hiệu quả tích cực như: tổ chức thi tìm hiểu về nghị quyết đại hội Đảng, nghị quyết đại hội Đoàn các cấp theo hình thức gameshow Rung chuông vàng, thi trực tuyến; phát động đồng loạt cử tri trẻ mặc áo Thanh niên Việt Nam đi bầu cử và thay hình đại diện, chia sẻ hình ảnh tuyên truyền về cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 trên trang facebook cá nhân...

Công tác giáo dục truyền thống cũng đã ghi nhận nhiều mô hình, cách làm tuy không hoàn toàn mới nhưng được thiết kế và tổ chức một cách sáng tạo, nhạy bén và có chiều sâu nên tạo được hiệu ứng cảm xúc mạnh mẽ đối với tuổi trẻ và nhân dân, tiêu biểu như: Liên hoan các nhóm tuyên truyền ca khúc cách mạng; Tuần phim tuổi trẻ “Ký ức Điện Biên”; Lễ tuyên dương 85 đảng viên trẻ tiêu biểu và giao lưu, đối thoại “Đảng trong trái tim tuổi trẻ”; Hội trại “Thống nhất non sông”; Chương trình nghệ thuật “Hào khí cách mạng”; Chương trình nghệ thuật “Viết tiếp sử xanh”; phối hợp tổ chức Chương trình nghệ thuật “Bản hùng ca Trường Sơn”, “Tuổi trẻ Việt Nam câu chuyện hòa bình”...

Clip quay flycam 1.000 bạn trẻ hát quốc ca tại các di tích lịch sử do Huyện đoàn Vĩnh Linh, Huyện đoàn Gio Linh phối hợp với Yamaha Trung Tá thực hiện năm 2015. Ảnh:T.L

Nhiều hoạt động được duy trì thường xuyên, hiệu quả, hình thành nên những lễ hội tri ân của tuổi trẻ như Lễ thắp nến tri ân đồng loạt trên các Nghĩa trang liệt sĩ toàn tỉnh nhân Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Lễ thả đèn hoa đăng của tuổi trẻ Đông Hà trên sông Hiếu nhân ngày giải phóng Đông Hà, Lễ thả hoa đăng tri ân các chiến sĩ Thành Cổ hy sinh trên dòng Thạch Hãn vào ngày rằm hàng tháng của Thị đoàn Quảng Trị... Trên lĩnh vực giáo dục pháp luật, có thể kể đến khá nhiều mô hình hay, hiệu quả như sân chơi tuyên truyền phòng chống, ma túy thông qua các trò chơi tam sao thất bản do Chi đoàn cơ quan Tỉnh đoàn tổ chức tại xã Trung Sơn, Gio Linh; sân chơi tuyên truyền phòng, chống ma túy theo hình thức gameshow Rung chuông vàng của Thành đoàn Đông Hà; chương trình sinh hoạt kỹ năng Đêm yêu thương dành cho thanh thiếu niên chậm tiến của Huyện đoàn Hải Lăng...

Đặc biệt, Ban Thường vụ (BTV) Tỉnh đoàn đã xây dựng và nhân rộng khá thành công mô hình cảm hóa “4 cặp 1”: 1 cán bộ xã Đoàn, 1 cán bộ chi đoàn, mời 1 cán bộ Hội Cựu chiến binh và 1 cán bộ Công an giúp đỡ, cảm hóa 1 thanh thiếu niên chậm tiến. Thông qua mô hình này, trong nhiệm kỳ, các cấp bộ Đoàn đã đăng ký cảm hóa giúp đỡ 860 thanh thiếu niên chậm tiến, trong đó có 573 trường hợp tiến bộ.

Nhiệm kỳ 2012 – 2017, BTV Tỉnh đoàn cũng đã lựa chọn và nhân rộng nhiều mô hình ngày thanh niên hành động đồng loạt trong toàn Đoàn, thu hút đông đảo thanh niên tham gia như “Ngày hội thanh niên Việt Nam”, “Ngày đoàn viên”, “Ngày hội Tôi yêu Tổ quốc tôi”, “Tháng cao điểm phòng chống ma túy”... “Tuần lễ thanh niên làm theo lời Bác” tổ chức đồng loạt từ ngày 12 – 19/5 hàng năm cũng là một mô hình hoạt động đồng loạt được xây dựng mới trong nhiệm kỳ, tạo được hiệu ứng sâu rộng, trở thành ngày hội của tinh thần hành động, cống hiến và phấn đấu theo lời Bác dạy của tuổi trẻ với các hoạt động tiêu biểu như tuyên dương các tập thể, cá nhân thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác; tổ chức các chương trình chiếu phim tuyên truyền, hội thi tìm hiểu về tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; ra quân thực hiện các công trình, phần việc thanh niên làm theo lời Bác…

Thực tiễn sinh động cho thấy việc tổ chức các ngày thanh niên hành động, ngày hội thanh niên đồng loạt tại cấp cơ sở là một hình thức hoạt động phù hợp và có hiệu quả trong công tác giáo dục của Đoàn bởi được diễn ra trên quy mô rộng, tạo cơ hội tham gia trực tiếp của đông đảo đoàn viên thanh niên, tác động rộng rãi đến nhận thức của tuổi trẻ và toàn xã hội. Đặc biệt, các cấp bộ Đoàn đã chủ động, tích cực ứng dụng mạng xã hội và các phương tiện truyền thông hiện đại để đổi mới các hoạt động tuyên truyền, giáo dục của Đoàn. Bên cạnh hệ thống website, Đoàn Thanh niên tỉnh, 100% Đoàn cấp huyện và 117 cơ sở Đoàn đã xây dựng các trang facebook để kết nối thanh niên; đồng thời thành lập 18 trang facebook chuyên đề trực tiếp tham gia đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Các trang tin, mạng xã hội của các cấp bộ Đoàn đã tham gia tích cực vào công tác định hướng tư tưởng thanh thiếu niên, đấu tranh với các xu hướng lệch chuẩn và các âm mưu “diễn biến hòa bình” trong thế giới số. Nhiều sản phẩm tuyên truyền do tổ chức Đoàn xây dựng đã thu hút được sự quan tâm lớn của các bạn trẻ, tiêu biểu như bộ công cụ tuyên truyền về cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 – 2021; clip quay flycam 1.000 bạn trẻ hát quốc ca tại các di tích lịch sử do Huyện đoàn Vĩnh Linh, Huyện đoàn Gio Linh phối hợp với Yamaha Trung Tá thực hiện...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, phương thức giáo dục của Đoàn tuy đã có nhiều đổi mới song chưa đồng đều giữa các khu vực, địa bàn, trong các đối tượng thanh niên. Vai trò giáo dục, định hướng của Đoàn đối với thanh niên ngoài tổ chức chưa rõ nét. Công tác nắm bắt tư tưởng, dư luận xã hội trong thanh niên và định hướng, dẫn dắt thanh niên về xu hướng, trào lưu mới nhiều lúc, nhiều nơi chưa kịp thời. Hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật chưa cao. Một bộ phận thanh niên bị tác động bởi những vấn đề tiêu cực trong xã hội dẫn đến sự suy thoái về nhận thức chính trị và đạo đức, lối sống; tình trạng vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội trong thanh niên diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng gây nhiều bức xúc cho xã hội.

Trong giai đoạn hiện nay, ngoài việc phải sớm khắc phục những khuyết điểm, hạn chế nêu trên, công tác giáo dục của Đoàn còn đối mặt với nhiều thách thức từ bối cảnh xã hội. Đó là sự phát triển của công nghệ thông tin, mạng xã hội với nhiều tiện ích về đáp ứng nhu cầu thông tin, giải trí và những mặt trái của cơ chế thị trường, của quá trình hội nhập đang ngày càng tác động mạnh đến đời sống xã hội, đặc biệt là thanh niên. Việc vận động thuyết phục, tập hợp, giáo dục thanh niên ngày càng khó khăn hơn. Thanh niên ngày nay đối mặt với nhiều cám dỗ, nếu không có sự giúp đỡ, định hướng kịp thời sẽ dễ sa ngã, đi lệch hướng và bị những thế lực thù địch lợi dụng.

Chính vì vậy, để làm tốt công tác giáo dục thanh niên trong thời kỳ mới, tổ chức Đoàn cần phải vận động, tập hợp thanh niên qua những hoạt động gần gũi, thiết thực với thanh niên; đồng thời phải giúp đỡ thanh niên xây dựng bản lĩnh chính trị, bản lĩnh văn hóa vững vàng để có thể đứng vững và hội nhập thành công. Trong đó, cần nhạy bén nắm bắt cơ hội, thời điểm trong tổ chức các hoạt động tuyên truyền giáo dục; lựa chọn trúng những vấn đề thanh niên đang quan tâm, khát khao vươn tới; tìm tòi những cách thức thể hiện, truyền đạt trẻ trung, tươi mới, nhưng có chiều sâu cảm xúc; chú trọng các hoạt động đánh thức được những tình cảm thiêng liêng, những khát vọng cao đẹp luôn ẩn sâu trong tâm hồn mỗi bạn trẻ về lòng tự hào dân tộc, tình yêu quê hương đất nước, lòng biết ơn đối với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, nhu cầu trải nghiệm và tham gia các hoạt động xã hội, nhu cầu khẳng định bản thân, nhu cầu vươn tới sự hoàn thiện và mong muốn thể hiện bản lĩnh của thanh niên...

Đặc biệt, thanh niên phải được đặt ở vị trí trung tâm, là những người vừa tham gia thiết kế ý tưởng, vừa tổ chức thực hiện, vừa trực tiếp tham gia vào các hoạt động, từ đó phát huy khả năng sáng tạo của thanh niên, biến quá trình giáo dục thành “tự giáo dục”. Giá trị cốt lõi của mỗi hoạt động giáo dục là để tự thân người trẻ nhận ra được việc đó cần thiết cho sự trưởng thành của bản thân và sự phát triển của cộng đồng, của quê hương. Có như vậy, Đoàn mới thực sự vừa là người bạn đồng hành, vừa là người truyền lửa, là “trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên”.

Trần Thị Thu

Phó Bí thư Tỉnh đoàn