Chú trọng hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở

Trong xây dựng nông thôn mới (NTM), hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở (TCVHTTCS) đóng vai trò rất quan trọng. Bởi đây là địa điểm để người dân trên địa bàn tập trung tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, nhìn từ thực tế thì hệ thống TCVHTTCS trên địa bàn tỉnh còn bộc lộ nhiều hạn chế, cần sớm có những giải pháp để đầu tư hoàn thiện nhằm phục vụ tốt hơn cho nhu cầu của Nhân dân.

Nhà sinh hoạt cộng đồng thôn được xây dựng rộng rãi đáp ứng nhu cầu sinh hoạt chung của người dân - Ảnh: B.B

Là một trong những địa phương chú trọng đầu tư xây dựng TCVHTTCS, đến nay, toàn huyện Triệu Phong có 18/18 xã có trung tâm văn hóa, học tập công đồng, 17/18 xã có sân thể thao. Toàn huyện có 7 sân bóng đá 7 người và 11 người, 60 sân bóng chuyền đạt chuẩn, trong đó có sân tại xã Triệu Thuận được lắp đặt đèn chiếu sáng phục vụ việc tập luyện và thi đấu vào buổi tối cho người dân. Có 90% số làng, khu dân cư đã xây dựng nhà văn hóa thôn hoặc nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, có nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao phù hợp với quy mô dân số. Ngoài nguồn ngân sách của Nhà nước, các địa phương đã chủ động, linh hoạt huy động các nguồn lực, thực hiện tốt phương châm xã hội hóa thiết chế văn hóa để xây dựng các nhà văn hóa thôn, làng, khu dân cư, các di tích văn hóa, sân thể thao...

Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tính đến ngày 31/12/2021, toàn tỉnh có 95/125 xã, phường, thị trấn có trung tâm văn hóa - thể thao. Trong đó, có 82/95 trung tâm văn hóa - thể thao đạt chuẩn, tỉ lệ 86,3%. Có 13/95 trung tâm văn hóa - thể thao cấp xã chưa đạt chuẩn, cơ sở vật chất xuống cấp, hư hỏng, không đảm bảo diện tích, chỗ ngồi, thiếu trang thiết bị và các công trình phụ kèm theo. Ở cấp thôn, có 763/797 thôn, bản, khu phố có nhà văn hóa - khu thể thao, trong đó có 498/763 nhà văn hóa - khu thể thao đạt chuẩn, tỉ lệ 65,3%. Ngoài ra, còn 30 xã, phường, thị trấn chưa xây dựng trung tâm văn hóa - thể thao, 36 làng, bản, khu phố chưa có nhà văn hóa - khu thể thao.

Thực hiện Chỉ thị số 52-CT/TW ngày 9/1/2016 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, những năm qua, tỉnh đã có nhiều chính sách ưu đãi, khuyến khích, huy động nguồn lực xã hội để xây dựng các công trình phúc lợi xã hội, xây dựng các thiết chế phục vụ công nhân lao động. Ưu tiên bố trí quỹ đất để các doanh nghiệp xây dựng nhà ở, công trình phúc lợi, trường học, cơ sở khám, chữa bệnh, khu vui chơi, giải trí, nhà trẻ ... phục vụ đời sống người lao động trong các khu công nghiệp. Tại Khu công nghiệp Quán Ngang, năm 2017, Công ty Cổ phần gỗ MDF VRG Quảng Trị đã chủ động đầu tư xây dựng và hoàn thành đưa vào sử dụng công trình Nhà văn hóa công nhân với diện tích trên 400 m2 , đáp ứng nhu cầu hưởng thụ đời sống văn hóa, tinh thần cho công nhân lao động của công ty…

Bên cạnh những kết quả đạt được, hệ thống TCVHTTCS đang tồn tại không ít những hạn chế, bất cập. Đó là việc bố trí quỹ đất xây dựng TCVHTTCS ở nhiều địa phương, đơn vị còn gặp nhiều khó khăn, nhất là khu vực thành thị. Hầu hết TCVHTTCS được xây dựng từ giai đoạn 1995 - 2005, không đảm bảo theo quy chuẩn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trang thiết bị thiếu đồng bộ, chưa hoàn thiện các công trình phụ trợ kèm theo. Việc xây dựng cơ sở vật chất chưa đi đôi với xây dựng cơ chế bộ máy tổ chức, kinh phí hoạt động nên khi đưa vào sử dụng thiếu kinh phí, con người tổ chức, quản lý, từ đó mức độ khai thác, sử dụng thấp, chưa phát huy hết công năng, hiệu quả sử dụng. Nội dung, hình thức hoạt động văn hóa, thể thao ở cơ sở còn đơn điệu, chủ yếu tập trung vào các đợt cao điểm trong dịp lễ, tết... có kinh phí hỗ trợ. Để xây dựng các TCVHTTCS cần nguồn vốn lớn, trong khi việc huy động nguồn vốn xã hội hóa còn gặp nhiều khó khăn nên đa số các địa phương lồng ghép đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất văn hoá cho các xã trong kế hoạch về đích NTM hằng năm…

Để tiếp tục đầu tư hoàn thiện và sử dụng thiết chế văn hóa có hiệu quả, căn cứ quy hoạch tổng thể tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và quy hoạch tổng thể phát triển văn hóa, thể thao và du lịch của tỉnh, cần làm tốt công tác quy hoạch và hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao giai đoạn 2021 - 2025, nhất là cấp xã, thôn. Phấn đấu thực hiện mục tiêu đạt 100% các xã, phường, thị trấn có trung tâm văn hóa - thể thao, 100% làng, bản, khu phố có nhà văn hóa - khu thể thao, trong đó, có 90% đạt chuẩn theo quy định, đảm bảo nhu cầu sinh hoạt của Nhân dân.

Bên cạnh việc đầu tư về nguồn lực tài chính, cơ sở hạ tầng cho các địa phương đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, cần có những nghiên cứu, đánh giá khảo sát về nhu cầu, tâm lý của người dân trong xây dựng TCVHTTCS. Theo đó, phải phù hợp với địa bàn, phong tục tập quán, truyền thống văn hóa tộc người và đáp ứng nhu cầu, lợi ích của người dân, là những công trình kiên cố mang tính cộng đồng, chứa đựng những giá trị thẩm mỹ và khát vọng của Nhân dân, tránh đơn điệu hóa một mô hình.

Đồng thời, cần kiện toàn, bổ sung đội ngũ cán bộ quản lý TCVHTTCS để vận hành, khai thác có hiệu quả các thiết chế văn hoá. Tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động, phong trào xây dựng nhà văn hóa, làng văn hóa và các TCVHTTCS nhằm huy động sự tham gia, đóng góp của người dân, phát huy tính chủ động, tích cực của các chủ thể văn hóa trong xây dựng nội dung, chương trình hành động.

Bảo Bình