Từ cây dứa, nghĩ về tái cơ cấu nông nghiệp

(QT) - Mô hình liên kết trồng dứa nguyên liệu lần đầu tiên được triển khai với tổng diện tích khoảng 140 ha trên vùng gò đồi, vùng cát ở các huyện Cam Lộ, Vĩnh Linh, Gio Linh, Đakrông giữa Công ty cổ phần thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, Học viện Nông nghiệp Việt Nam với các hợp tác xã, tổ hợp tác đã mang lại nhiều kỳ vọng về một hướng đi mới, hiệu quả trong thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh Quảng Trị. Vậy nhưng, qua đợt thu hoạch đầu tiên, nhiều người trồng dứa đã thất vọng vì kết quả không như mong đợi.

Kế hoạch đặt ra là mỗi héc ta trồng giống dứa Queen mang lại 40 tấn sản phẩm nhưng ở một số vùng liên kết trồng thử nghiệm loại cây này thì năng suất bình quân chỉ đạt 20 tấn/ha, giá trị sản xuất đạt khoảng 70 triệu đồng/ha, trong khi chi phí bỏ ra lên tới hơn 100 triệu. Nguyên nhân mất sản lượng là do trong thời gian dứa ra hoa, đậu quả và phát triển gặp phải nắng nóng kéo dài nên quả không to, xốp, trọng lượng nhẹ. So sánh quả dứa được trồng theo mô hình liên kết này với dứa được trồng ở những nơi khác mới thấy rõ sự thua kém cả về kích thước, trọng lượng cũng như hình thức và đây cũng chính là câu trả lời cho câu hỏi vì sao nhiều nông dân tham gia dự án trồng dứa này thua lỗ nặng nề. Mô hình liên kết trồng dứa nguyên liệu thí điểm thành công hay thất bại còn phải chờ đánh giá khách quan, toàn diện của cơ quan chức năng nhưng có một điều chắc chắn là nhiều nông dân sẽ không tiếp tục tham gia trồng dứa.

Chưa bao giờ vấn đề tái cơ cấu nông nghiệp lại được đề cập nhiều ở tỉnh Quảng Trị như hiện nay. Nổi bật là từ Nghị quyết của Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2015 - 2020, ngày 20/4/2017 Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 04 - NQ/TU về đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp gắn với thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2017 - 2020, định hướng đến năm 2025; các cấp, các ngành ban hành nhiều cơ chế, chính sách, nguồn lực đầu tư để thực hiện cũng như thu hút khá nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác đầu tư vào lĩnh vực này bằng các mô hình sản xuất nông nghiệp mới, ứng dụng công nghệ cao. Kết quả cho thấy, bên cạnh nhiều mô hình mang lại hiệu quả về kinh tế, tạo ra sản phẩm sạch, an toàn, tiết kiệm tài nguyên đất đai, bảo vệ môi trường và làm thay đổi tư duy tổ chức sản xuất của người dân thì vẫn có không ít mô hình gặp trở ngại trong khâu sản xuất, năng suất và chất lượng sản phẩm thấp, tiêu thụ sản phẩm khó khăn dẫn đến thua lỗ. Tìm tòi hướng đi, cách làm mới như mô hình liên kết trồng dứa nguyên liệu thí điểm để thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp địa phương là đòi hỏi của thực tiễn, là công việc cần làm và thành công hay thất bại cũng là việc bình thường. Vấn đề là có quyết tâm thực hiện hay không, có cách thức tiếp cận thực tế và đúc rút kinh nghiệm như thế nào để tìm ra cách làm, giải pháp phù hợp.

Từ những vấn đề trên, có thể thấy rằng để tái cơ cấu nông nghiệp địa phương đạt kết quả tốt, cùng với thực hiện tốt các giải pháp khác cần ưu tiên phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của tỉnh; xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp chuẩn, mô hình điển hình cho từng vùng, từng địa phương; lựa chọn các sản phẩm có nhiều lợi thế để xây dựng thương hiệu, nhãn mác, đăng ký chất lượng cũng như phát triển các hình thức quảng bá, cung ứng sản phẩm ra thị trường. Tổng rà soát quỹ đất trên địa bàn tỉnh để làm cơ sở bổ sung, hoàn thiện quy hoạch từng cây trồng, vật nuôi chủ lực, vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa trên phạm vi cả tỉnh và từng địa phương. Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao bằng các chính sách như tạo quỹ đất sạch, hỗ trợ thuê đất, ưu đãi thuế, huy động các nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng phục vụ sản xuất. Tập trung đầu tư cho khoa học công nghệ để giải quyết một số hạn chế về giống, phòng chống sâu bệnh, kỹ thuật canh tác, thu hoạch, bảo quản để cải thiện năng suất, chất lượng và nâng cao giá trị kinh tế của một số sản phẩm chủ lực…Bên cạnh đó, ngành Nông nghiệp, chính quyền các địa phương cần có rà soát, đánh giá đầy đủ những hiệu quả, khó khăn và vướng mắc của các mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao để tìm ra giải pháp phù hợp hơn, tạo “cú hích” mới trong phát triển và nhân rộng những mô hình này, qua đó thực hiện tốt nhiệm vụ tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh.

Huy Nam