Tăng cường quản lý đất nghĩa trang, nghĩa địa ở thành phố Đông Hà

Nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý đất nghĩa trang, nghĩa địa, đồng thời đảm bảo sử dụng đất tiết kiệm, từng bước chỉnh trang đô thị, HĐND thành phố Đông Hà đã ban hành Nghị quyết số 21/2019/NQ-HĐND ngày 12/6/2019 về việc thông qua Đề án tăng cường công tác quản lý đất nghĩa trang, nghĩa địa trên địa bàn thành phố Đông Hà đến năm 2030.

Lăng mộ xen kẽ trong khu dân cư gây ô nhiễm môi trường sống và mất mỹ quan đô thị. Ảnh: TH

Thời gian qua, công tác quản lý và sử dụng đất nghĩa trang, nghĩa địa tại thành phố Đông Hà còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Một mặt, do yếu tố lịch sử để lại, mặt khác do quá trình quản lý thiếu chặt chẽ, ý thức một bộ phận người dân chưa cao nên xảy ra tình trạng tự phát trong việc chôn cất, cải táng, xây dựng lăng mộ. Tình trạng tạo mộ gió, mộ giả để khoanh chiếm, bao chiếm đất chưa sử dụng, đất rừng tại các khu đã có quy hoạch đang diễn ra ngày càng phức tạp; diện tích đất nghĩa địa, lăng mộ xen kẽ trong khu dân cư không phù hợp quy hoạch còn khá nhiều, gây ra sự lãng phí trong việc sử dụng đất, ô nhiễm môi trường sống và mất mỹ quan đô thị. Mặt khác, việc chôn cất mồ mã tùy tiện làm phá vỡ quy hoạch, ảnh hưởng đến môi trường và mỹ quan đô thị, các dự án đầu tư trên địa bàn thành phố khi triển khai gặp nhiều khó khăn, trở ngại trong quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng, là trở lực đối với công cuộc đô thị hóa, trong khi đó thành phố đang tập trung nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng, xây dựng thành phố trở thành đô thị loại II.

Hiện nay, tại thành phố Đông Hà, nghĩa trang nhân dân thành phố đã được quy hoạch tại Phường 4 và phường Đông Lương với tổng diện tích là 107,76 ha và đã đầu tư đưa vào sử dụng được 87,86 ha (trong đó: 62,86 ha đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước, 25 ha giao cho Công ty TNHH MTV Thép Đồng Tiến đầu tư xây dựng theo hình thức xã hội hóa), qua thời gian sử dụng đã phần nào đáp ứng được nhu cầu mai táng của người dân trên địa bàn. Cho đến nay UBND thành phố đã thực hiện việc cấp khoảng 43,5 ha đất để sử dụng để chôn cất, diện tích còn lại khoảng 22,7 ha chưa sử dụng. Tuy nhiên, có thể nhận thấy quy hoạch chi tiết xây dựng nghĩa trang chưa thực sự đồng bộ, khoa học cả về bố trí mặt bằng sử dụng đất và kiến trúc cảnh quan. Đặc biệt, nhiều nghĩa trang không khoanh định khu vực hung táng, cát táng riêng biệt, chưa quy định vị trí, hướng, khoảng cách giữa hai hàng mộ, ô mộ nên dẫn đến hiệu quả sử dụng đất không cao. Ngoài ra, việc đầu tư xây dựng chỉ mới tập trung đối với khu vực đất chôn cất và đường giao thông, các mục đích sử dụng đất khác như đất cây xanh, mặt nước, tường rào, hệ thống thoát nước, rác thải… chưa được quan tâm đúng mức để tạo cảnh quan và đảm bảo vệ sinh môi trường.

Đối với đất nghĩa địa, hiện nay trên địa bàn thành phố có 36 khu nghĩa địa tập trung với diện tích khoảng 191,45 ha đã được UBND thành phố cắm mốc ranh giới. Bên cạnh đó, còn có nhiều khu vực nghĩa địa có quy mô nhỏ, nằm rải rác trên địa bàn thành phố, xen kẽ trong các khu dân cư với diện tích khoảng 4 ha. Từ khi hình thành cho đến nay, các nghĩa địa được quản lý theo hình thức cộng đồng dân cư tự quản, dòng họ phân chia các chi, phái trực tiếp quản lý, có những khu vực được phân định bằng tường xây hoặc đường đi nội bộ. Diện tích thực hiện mai táng tùy theo điều kiện kinh tế của từng gia đình mà người dân xây dựng lăng mộ gia đình mình lớn hoặc nhỏ, diện tích trung bình khoảng 15 - 20m2 /mộ hung táng. Thế nhưng, hiện nay có một số khu vực nghĩa địa mặc dù không phù hợp với quy hoạch nhưng người dân địa phương vẫn thực hiện chôn cất, xây dựng lăng mộ tại các khu vực nghĩa địa này. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân còn mang nặng tư tưởng “luật không bằng lệ” nên hiện nay vẫn thực hiện chôn cất, xây dựng lăng mộ vi phạm về quy hoạch, thậm chí đã xuất hiện tình trạng xây mộ gió, mộ giả để trục lợi, lấy tiền bồi thường khi thực hiện các dự án đầu tư.

Với mục tiêu hoàn thành đầu tư cơ sở hạ tầng mở rộng diện tích đất nghĩa trang nhân dân thành phố hợp lý nhằm đáp ứng nhu cầu mai táng và thực hiện di dời các khu vực nghĩa địa đến năm 2030, thành phố Đông Hà đã đề ra lộ trình thực hiện việc bố trí sử dụng đất nghĩa trang, nghĩa địa và tổ chức quản lý chặt chẽ. Theo đó trong năm 2020 sẽ hoàn thành đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng mở rộng nghĩa trang nhân dân thành phố tại phường Đông Lương với quy mô 11,84 ha; từ năm 2021 - 2025 sẽ hoàn thành đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng mở rộng nghĩa trang nhân dân thành phố tại Phường 4 với diện tích khoảng 4 ha và đầu tư xây dựng các hạng mục đường bao, cây xanh ngăn cách ranh giới giữa các nghĩa địa để tăng cường công tác quản lý; giai đoạn từ năm 2026 - 2030 thực hiện đầu tư xây dựng mở rộng nghĩa trang nhân dân thành phố tại Phường 4 với diện tích khoảng 8 ha, đồng thời tổ chức thăm dò ý kiến, lập dự án nghiên cứu, quy hoạch xây dựng cơ sở hỏa táng trên địa bàn thành phố Đông Hà, tiến đến năm 2030 thực hiện xây dựng được nhà hỏa táng trên địa bàn thành phố đạt tiêu chuẩn phục vụ việc hỏa táng khi có người mất, đảm bảo vệ sinh môi trường.

Trên thực tế, việc quy hoạch lại nghĩa trang nhân dân trên địa bàn thành phố là rất cần thiết. Song cũng phải thừa nhận rằng, thực hiện được quy hoạch là một áp lực không nhỏ với chính quyền cơ sở. Bởi chưa nói đến kinh phí hỗ trợ, cái khó nhất là ý thức, tư tưởng, quan niệm của mỗi người. Quy hoạch đã có nhưng để thực hiện được theo quy hoạch là chuyện không hề dễ dàng. Trong thời gian tới, thành phố Đông Hà sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, vận động cán bộ và Nhân dân nhận thức đúng về tầm quan trọng của công tác quản lý, sử dụng đất nghĩa trang, nghĩa địa, giúp cho người dân có thể nắm bắt được các quy định của pháp luật về quản lý, chôn cất mồ mả trên địa bàn theo quy hoạch của thành phố. Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quản lý, sử dụng đất nghĩa trang, nghĩa địa; thực hiện việc công khai quy hoạch tại các khu đất nghĩa địa mà được quy hoạch cho các mục đích sử dụng đất khác; rà soát, thống kê số liệu hiện trạng mồ mả theo từng dòng họ tại các khu vực để đưa vào quản lý, kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm quy hoạch, chiếm dụng đất để làm mộ gió, mộ giả. Đặc biệt, thành phố sẽ tập trung chú trọng, ngày càng nâng cao vai trò quản lý của các cấp chính quyền, nhất là chính quyền cấp phường trong việc quản lý, sử dụng đất tại các nghĩa trang, nghĩa địa. Lồng ghép các quy định về hạn mức sử dụng đất mai táng, đất cải táng nghĩa trang vào quy ước gia đình văn hóa, khu phố văn hóa, hương ước của làng để vận động Nhân dân thực hiện mai táng theo quy định.

Thu Hạ