Tâm sự với các anh đêm đêm
(NNVN) - Đêm đêm cụ Đàm lại ra ngồi tâm sự với các anh hùng liệt sĩ, đa phần là liệt sĩ chưa xác định được danh tính, ở Nghĩa trang Hải Lăng, để các anh phần nào vơi đi nỗi hiu quạnh. Tính từ ngày cụ Đàm nằng nặc xin ra chăm sóc các anh đên giờ đã 18 năm ròng.....

Tâm sự với các anh đêm đêm

(NNVN) - Đêm đêm cụ Đàm lại ra ngồi tâm sự với các anh hùng liệt sĩ, đa phần là liệt sĩ chưa xác định được danh tính, ở Nghĩa trang Hải Lăng, để các anh phần nào vơi đi nỗi hiu quạnh. Tính từ ngày cụ Đàm nằng nặc xin ra chăm sóc các anh đên giờ đã 18 năm ròng.....

"Tìm được niềm vui"

Một buổi sáng năm 1991, nhiều cán bộ UBND huyện Hải Lăng bất chợt bối rối khi cụ Nguyễn Văn Đàm (sinh năm 1931, ở xã Hải Hoà, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị) nằng nặc gặp các lãnh đạo huyện để được phép trông nom Nghĩa trang liệt sĩ Hải Lăng. Tình huống bất ngờ, khiến lãnh đạo thấy khó xử, nhiều người khuyên cụ, công việc vất vả lắm, nhưng cụ vẫn nhất quyết "ra với các anh" nên đành chấp thuận.

Tham gia cách mạng từ năm 16 tuổi, cụ Đàm từ một cán bộ tuyên truyền lưu động của huyện, sau đó chuyển lên tỉnh. Năm 18 tuổi, cụ Đàm vinh dự được kết nạp vào Đảng rồi được cử làm Thường vụ tỉnh đoàn Hà Tĩnh, thời kỳ 1951 -1952. Năm 1953, cụ Đàm tập kết ra Bắc, đi học văn hoá và học ngành Lâm nghiệp. Năm 1956, cụ về làm ở Bộ Canh nông (này là Bộ NN - PTNT), nhưng chỉ sau đó một thời gian ngắn, cụ được điều động đi địa phương. Cụ Đàm từng là Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Tân Kỳ (Nghệ An). Năm 1975 hai miền đất nước thống nhất, huyện Hải Lăng, quê hương cụ, cử cán bộ ra Nghệ Tĩnh mời về phụ trách khối Nông lâm...

Năm 1989, sau khi nghỉ hưu, cứ tưởng cuộc đời đã trải qua hai cuộc chiến khốc liệt và bao năm làm cán bộ vất vả, cụ sẽ nghỉ ngơi, tĩnh dưỡng tuổi già, nhưng canh cánh về một trách nhiệm đối với những người đã khuất, khi những năm 1990 Nghĩa trang liệt sỹ huyện Hải Lăng không có người trông coi hương khói cho liệt sỹ, nên cụ Đàm liền trình bày nguyện vọng xin ra trông coi hương khói cho các phần mộ liệt sỹ của nghĩa trang. "Tôi thấy mình phải làm một cái gì đó cho những anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống", cụ Đàm tâm sự.

Khi cụ ra trông nom nghĩa trang, những bia mộ phần nhiều là liệt sỹ vô danh, cụ như tìm được niềm vui, sự an ủi cho riêng mình, cho những liệt sỹ. “Bây giờ có máy, có điện nên đỡ vất vả rồi, chứ ngày xưa mới ra đây làm, gặp nhiều khó khăn lắm. Toàn phải tưới nước cho cây bằng tay thôi. Nhưng tui vui lắm, thấy lòng mình nhẹ nhàng”. Rồi ông rủ bà ra đây trông nom, ở một mạch đến giờ đã 18 năm, chứ không chỉ làm tạm một năm như “cam kết” với huyện.

Tâm sự với các anh hằng đêm

Tảng sáng, tiếng gọi của một cụ ông hom hem, nhưng vẫn còn nghe thân mật: “Bà mần chi trong nớ rứa, răng mà ra đây giúp tui kéo cái vòi nước chút. Tui mà lại thì dậm hỏng mất mấy cây con vừa mới ươm đó. Vả lại bà dậy đi mà tập thể dục, buổi sáng tinh sương, không tập tành là uổng phí đấy bà à”.

"Tui cũng như bao người già, muốn được yên nghỉ để có điều kiện chăm sóc con cháu. Nhiều khi nhớ lũ chúng nó đến nao lòng, nghĩ mà đau lòng vì mình làm cha, làm ông mà tệ quá. Nhưng không thể bỏ bê công việc trông coi nghĩa trang này để tuỳ tiện về nhà được. Cũng may mà tụi con cháu nó hiểu nó thương nên thỉnh thoảng cũng ra đây hương khói”, ông Đàm tâm sự.

Đêm đêm trăng thanh, gió mát, cảnh đìu hiu yên vắng của đêm khuya, thi thoảng gió lại nhè nhẹ thổi về như nghe ai vuốt ve, tâm sự. Khi ấy cụ Đàm lại ra nghĩa trang ngồi tâm sự cùng các liệt sỹ vô danh như để an ủi phần nào nỗi cô đơn, cô quạnh của các anh. Nhiều người không hiểu còn đổ oan cho cụ là người điên bởi họ bảo "chỉ có người điên mới làm thế”. Cụ buồn nhưng không trách cứ: "Chắc là họ chưa hiểu mình, ừ mà mình làm công việc này đâu cần ai hiểu. Chỉ mong sao những linh hồn phiêu bạt được chia sẻ phần nào”.

Nghĩa trang liệt sỹ huyện Hải Lăng nằm trên một bãi cát trắng và thoải. Từ khi được quy tập mộ liệt sỹ đến nay, nghĩa trang đã có hơn 2000 ngôi mộ, trong đó có đến hơn 1.500 ngôi mộ chưa xác danh không hề biết được tên tuổi, nơi sinh.

“Các anh ra đi như một vết sao băng không để lại dấu vết gì ngoài những chiến công làm nên lịch sử. Vì vậy, mỗi chúng ta phải sống xứng đáng với những gì các anh đã cống hiến cho Tổ quốc", ông Đàm nói.

Ngày qua ngày, cụ Đàm với nghĩa trang giống như hình với bóng. Lúc thì vun cây cảnh, cây non, lúc thì tưới nước cho cây, lâu lâu lại đi nhặt cỏ cho từng ngôi mộ không tên. “Tội lắm cháu à. Nhiều liệt sỹ hy sinh khi tuổi đời chưa đến hai mươi, thậm chí còn chưa hề biết đến tình yêu đôi lứa". Bà Lâm, vợ cụ Đàm ngậm ngùi: “Từ ngày ra đây trông coi nghĩa trang ít khi thấy ông cười, phần vì toàn sống với cõi âm, phần khác phải chứng kiến bao cảnh thân nhân, con cháu liệt sỹ về đây kiếm tìm phần mộ cha anh, mộ chồng. Vì vậy, khi không tìm được họ đau đáu xót xa, thậm chí có người lang thang ở vài ba ngày trên khu mộ".

Cảm động là chuyện người con trai tên Hùng đã lang thang rất nhiều nơi ở Quảng Trị tìm cho được phần mộ cha mình. Nhưng đã lâu ngày mà anh tìm mãi không thấy, khi đến Nghĩa trang liệt sỹ huyện Hải Lăng cũng thế. Hùng rất buồn, vật vã khóc lóc. Thấy vậy, cụ Đàm động viên giải thích tường tận: “Cháu à, liệt sỹ cũng hy sinh cho Tổ quốc, đất nước, vì thế cho dù họ đang nằm yên nghỉ đâu thì cũng được xem như những người anh hùng. Tổ quốc biết ơn họ”.

Sau khi nghe lời tâm sự chân thành của cụ Đàm, anh Hùng về quê nhưng trong túi không có đồng nào nên vợ chồng cụ Đàm đã đùm cho anh Hùng một mo cơm để ăn dọc đường cho đỡ đói. Giờ đây, vợ chồng cụ Đàm đã bước sang cái tuổi xưa nay hiếm, nhưng vẫn có một tâm nguyện là được ở lại chăm sóc nghĩa trang liệt sỹ huyện, chăm sóc những phần mộ vô danh để các anh hùng liệt sĩ bớt hiu quạnh. Hoàng Anh