Ngủ biển

(QT) - Mỗi độ hè về, khi những cơn gió Lào mạnh cấp 6, cấp 7 mang theo hơi nóng ngột ngạt, oi nòng ràn rạt thổi vào từng ngõ ngách cuộc sống làng quê yên ả thì cũng là lúc, đêm đêm lũ trai trẻ làng biển bãi ngang í ới rủ nhau đi ngủ biển. Trong ký ức của những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở vùng biển, ngủ biển gắn liền với tuổi ấu thơ…

Mưu sinh sớm trên biển

Thời gian ngủ biển thường diễn ra từ tháng 5 đến tháng 7 hằng năm. Mùa hè, nhiệt độ lên cao, thời tiết oi nồng ngột ngại khó chịu. Chừng hơn mươi năm về trước, các thiết bị điện như máy quạt, điều hòa dường như vẫn là thứ xa xỉ với người dân nghèo miệt biển bãi ngang. Để giải nhiệt, các bà các mẹ thường phe phẩy chiếc quạt mo, quạt nan tạo gió cho đàn cháu nhỏ được yên giấc nồng. Những hôm như thế, đám trai làng lại hẹn hò, í ới nhau sau bữa cơm tối sẽ mang theo chiếu, gối đi ngủ biển. Giữa bãi cát mênh mông rộng dài tít tắp, chỉ việc chọn cho mình một nơi vừa ý rồi trải chiếu ra là thành một chiếc giường lý tưởng, vừa nằm vừa ngửa mặt lên trời ngắm trăng sao, lắng nghe tiếng sóng vỗ rì rào, cảm nhận từng làn gió nhẹ mang theo vị mặn mòi của biển mơn trớn lên da thịt. Thật không gì lý thú hơn thế! Vì vậy, chúng tôi thường đùa nhau rằng ngủ biển như ngủ trong “khách sạn ngàn sao”.

Nói ngủ biển chứ thực chất, không chỉ là để… nằm ngủ. Mùa hè cũng cao điểm vụ cá Nam nên hằng ngày, khi ánh nắng chiều chênh chếch trên bãi cát vàng, những ngư dân vạm vỡ quanh năm ăn sóng nói gió lại hối hả dong thuyền ra khơi đánh bắt cá trích, cá cơm, cá nục, cá lẹp… Đêm đến, từng con thuyền nan tròng trành theo sóng nước bụng no cá chầm chậm cập bờ. Ngoài những người phụ nữ quai theo triêng giống đợi chồng, còn có lũ trẻ đi ngủ biển đón đợi xin các chủ thuyền tốt bụng những mớ cá tươi ngon rồi góp lại cùng nhau đốt lửa nướng cá ăn ngay trên bãi cát. Những mớ cá trích, cá nục, cá lẹp tươi chong sau khi gom lại sẽ được rửa sạch bằng nước biển. Củi khô thì đi mót ngay dưới rặng phi lao. Mùi cá tươi nướng qua lửa than hồng thơm phức, béo ngậy và mang đậm đà hương vị biển. Lũ trẻ vừa vội vã bốc lớp vảy cá sém cháy vừa hít hà thưởng thức. Món ăn tuy dân giã ấy nhưng lại hằn sâu trong tiềm thức mỗi người con vùng biển bãi ngang.

Ngủ biển còn có thêm những thú vui khác như chạy coòng (giã tràng). Coòng là loài giáp xác có kích thước nhỏ hơn ghẹ, màu trắng sữa hoặc vàng nhạt, nhiều chất dinh dưỡng và chắc thịt. Các bà các mẹ có mẹo rằng, phụ nữ sinh con ra nếu thiếu sữa thì khi ăn thịt coòng vài hôm sẽ nhiều sữa trở lại. Lũ trẻ không biết hết những giá trị dinh dưỡng của loài coòng mà chỉ vì lí do đơn giản, chúng không kiềm chế nổi trước món coòng rim sả ớt thơm ngon và béo ngậy. Để bắt được còng, có hai cách: Thứ nhất là dùng bẫy được làm từ một thùng xô lớn bằng nhựa hoặc kim loại và một thanh sắt dài. Muốn bắt được nhiều còng chỉ việc đào xuống lớp cát biển, vùi thùng xô xuống đấy, để miệng xô ngang với mặt đất. Sau đó nướng một con cá cho dậy mùi thơm rồi dùng thanh sắt xiên qua con cá và gác ngang lên miệng xô. Con coòng nghe mùi cá sẽ bò tới kiếm ăn, khi bò lên thanh sắt sẽ bị rơi xuống xô mà không bò lên được nữa. Thứ hai là chạy coòng. Để chạy coòng cần có một tấm lưới cũ dài chừng 2-3 mét là vừa. Hai người cầm ở hai đầu tấm lưới để cho tấm lưới thụng xuống sát đất rồi chạy bằng nhau. Theo tập tính, ban đêm lũ coòng thường ra khỏi hang đi kiếm ăn và khi gặp nguy hiểm sẽ chạy ra biển và mắc vào lưới. Nghe thì có vẻ đơn giản nhưng để bắt được loài còng nhanh nhẹn như gió (nhiều nơi gọi là coòng gió) này quả không hề dễ dàng. Hai người chạy phải giữ cự ly thích hợp, chạy đều nhau và đặc biệt là tay luôn giữ tấm lưới sát đất mà kéo. Người nào không quen, chỉ chạy vài ba vọng là thở mệt bở hơi tai. Mặc dù vậy, khi bắt được một cơ số coòng để rim sả ớt hay xào sả thì người ta chỉ còn biết xuýt xoa và nhắm nghiền mắt thưởng thức vị ngọt, thơm và béo ngậy của nó mà thôi…

Nay, đời sống ngày càng phát triển, có rất nhiều lí do để ngủ biển dần đi vào “sự tích”. Ví dụ như các thiết bị tiện nghi phục vụ nhu cầu của con người ngày càng đa dạng về chủng loại, giá cả, cải tiến về hình thức và chất lượng. Cái nóng hay sự lạnh đều không còn tác động lớn đến con người bởi đã có thành tựu khoa học - công nghệ. Trẻ nhỏ thời nay cũng không còn có mùa hè vì phải học thêm, học hè, không có thời gian nghỉ ngơi, giải trí. Thêm lí do nữa, rằng ngày nay, giới trẻ quá phụ thuộc vào điện thoại Smartphone và mạng xã hội, không thể rời điện thoại, laptop một khoảnh khắc thì việc ngủ biển là dường như không thể, bởi ở biển làm gì có sóng wifi… Vì thế, mỗi độ hè về, số người ngủ biển cũng ngày càng thuyên giảm dần.

Lớp tuổi chúng tôi vẫn còn may mắn vì được nếm trải, những cảm giác khoan khoái, thú vị khi ngủ biển. Khi hòa mình vào thiên nhiên, nhẹ nhàng thả mình xuống nền đất mịn màng, êm ái thì mọi ưu phiền, lo toan cuộc sống thường nhật dường như tan biến vào đất. Cũng vì vậy, mà trong tiềm thức của những người con vùng biển, luôn dấy lên niềm hạnh phúc mỗi khi nhắc nhớ lại những kỷ niệm đẹp về thời ấu thơ trên bãi cát rộng dài khoáng đạt…

Trần Tuyền