“Nấm độc” thông tin và hành trình lan tỏa cái đẹp. Kì 2: Sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm

> “Nấm độc” thông tin và hành trình lan tỏa cái đẹp. Kì 1: “Nhận diện” không gian mạng

(QT) - Với sự phát triển của khoa học, công nghệ thông tin, mạng viễn thông, không gian mạng trở thành môi trường mới, một bộ phận cấu thành không thể thiếu và có vai trò quan trọng trong xây dựng xã hội thông tin, phát triển kinh tế tri thức, thiết lập các mối quan hệ cộng đồng theo các hình thức tương tác mới, không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Những phát minh mang tính đột phá như: Trí tuệ nhân tạo, internet của vạn vật, máy tính lượng tử, điện toán đám mây… đã làm cho không gian mạng thay đổi sâu sắc cả về chất và lượng, được dự báo sẽ mang lại những lợi ích chưa từng có. Dịch vụ mạng xã hội có những tính năng như: chat, e-mail, phim ảnh, voice chat, chia sẻ file, blog và bình luận... giúp cho giới trẻ tăng cường các mối quan hệ, tăng cường tri thức hiểu biết, cung cấp nguồn giải trí lớn cho người sử dụng.

Lễ kết nạp đảng viên tại Trường Tiểu học Hướng Phùng​

Đảng viên có “sợ” mạng xã hội?

Ngày 27/9/2019, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã kí ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, trong đó nhấn mạnh đến việc nâng cao nhận thức của các cấp uỷ đảng, chính quyền về sự cấp thiết phải chủ động tham gia tích cực và có hiệu quả cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, coi đó là một nhiệm vụ trọng tâm. Do đó, đảng viên cũng không thể “đứng bên lề” mà cần “nhập cuộc” để ứng dụng, nắm bắt thông tin, để nêu gương trên môi trường mới càng trở nên quan trọng và cần thiết.

Tuy nhiên, hiện nay đảng viên có nhiều biểu hiện khác nhau đối với không gian mạng nói chung, mạng xã hội nói riêng. Có thể tạm phân thành các nhóm sau:

Nhóm 1: Nhóm nói “không” với mạng xã hội cho “lành”, cho “khỏe”.

Nhóm 2: Nhóm vô tình bị lôi kéo, hùa theo những ý kiến phản động mà chính bản thân họ cũng chưa thể nhận ra.

Nhóm 3: Nhóm cố tình hiểu sai, cố tình bóp méo, “bôi đen”, xuyên tạc chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ta. Nhóm này cũng cố tình nói xấu, vu khống, “thổi phồng”, “bơm căng” làm sai lệch những giá trị thực, tốt đẹp mà Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đang nỗ lực xây dựng.

Nhóm 4: Nhóm có ý thức tốt, có trình độ nhận thức cao, hiểu rõ, đầy đủ, đúng đắn các vấn đề thực tiễn đất nước đang diễn ra. Họ chủ động đấu tranh chống lại các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch bằng cách tích cực tuyên truyền quan điểm, tư tưởng, đường lối của Đảng; chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quyết tâm bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.

Trong 4 nhóm nêu trên, nếu tỉnh táo xem xét, phân tích, dễ dàng nhận ra nhóm 1 và nhóm 3 tuy chiếm tỉ lệ ít, nhưng đều nguy hiểm. Sự nguy hiểm của nhóm 3 được nhận diện rõ ràng. Còn đối với nhóm 1, là đảng viên nhưng tách rời khỏi sự vận động của xã hội, từ chối những tiến bộ khoa học kĩ thuật, phớt lờ với những diễn biến của thực tế cuộc sống đang diễn ra cũng là biểu hiện của sự tránh né thực hiện trách nhiệm của người đảng viên. Thấy sai cũng không nói, không đấu tranh; thấy đúng cũng không ủng hộ. Nhóm 2 hiện tại chiếm số lượng khá đông, lập trường tư tưởng không vững vàng. Nếu xem thông tin của nhóm 3 nhiều, họ dễ ngả theo khuynh hướng xấu. Nếu đọc thông tin của nhóm 4 nhiều, được chỉ rõ điểm chưa tốt, điểm sai kịp thời, họ sẽ là lực lượng sử dụng mạng xã hội tích cực. Điều đáng tiếc là hiện nay, đảng viên tham gia vào nhóm 4 chiếm tỉ lệ không nhiều và gặp nhiều khó khăn trong thực hiện vai trò của mình trên mạng xã hội.

Qua theo dõi, chúng ta nhận thấy tâm lí của mạng xã hội là tâm lí đám đông, rất dễ bị kích động bởi “Một sự khởi đầu ác cảm hoặc không tán thưởng, ở một cá nhân tách riêng sẽ không trở nên đậm nét, nhưng sẽ lập tức trở thành hận thù hung dữ ở một cá nhân nằm trong đám đông” (Gustave Le Bon, Tâm lí học đám đông, Nxb.Thế giới, Hà Nội, 2018). Nếu không đấu tranh, sàng lọc, nhổ bỏ những “nấm độc” thông tin kịp thời, chúng ta đã vô tình dành một “mảnh đất” rất màu mỡ trên mạng xã hội cho các thế lực thù địch, cho những người nhận thức chưa đầy đủ, thiếu thông tin chính thống hoặc những người nắm và hiểu vấn đề còn nông cạn… tham gia cổ súy, tuyên truyền, quảng bá cho cái xấu, cái sai, bất chấp hậu quả tai hại của nó đối với đạo đức xã hội, đối với sự phát triển của đất nước.

Tại Quảng Trị, nhiều đơn vị, cá nhân đã biết đem cái đẹp lan tỏa vào không gian mạng.

Hành trình lan tỏa cái đẹp trên không gian mạng

Trong thời đại công nghiệp 4.0 mà cốt lõi là ứng dụng công nghệ thông tin trong hầu khắp các lĩnh vực, mỗi đảng viên cần xác định rõ trách nhiệm của mình trong việc góp phần xây dựng môi trường không gian mạng lành mạnh, an toàn; đóng góp hiệu quả trong việc hình thành hệ sinh thái số, xã hội thông tin, xã hội học tập và phát triển nền kinh tế tri thức trên không gian mạng; qua đó hình thành môi trường thúc đẩy sự phát triển toàn diện của đất nước.

Là một trường thuộc huyện nghèo Hướng Hóa, vùng sâu vùng xa, giáp biên giới với Lào, cơ sở vật chất thiếu thốn nhưng với tình yêu nghề, với trách nhiệm của mình, thầy giáo Nguyễn Mai Trọng, Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hướng Phùng đã biết cách lan tỏa những điều tốt trên không gian mạng. Vượt ra ngoài không gian Quảng Trị, nhiều nơi đã biết đến môi trường giáo dục dạy và học thật sinh động, ấn tượng với mô hình địa đạo Vịnh Mốc; biển đảo với mô hình quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa; thư viện thân thiện, tượng anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo… chính từ mạng xã hội. 19 năm trong vai trò đảng viên, thầy giáo Nguyễn Mai Trọng luôn nỗ lực làm những điều tốt nhất, luôn tìm cách cải thiện điều kiện cơ sở vật chất như trang bị máy tính, tổ chức bán trú, giáo dục học sinh tình yêu quê hương đất nước, tham gia vào quỹ vận động xây dựng đường hoa dã quỳ… Nguồn lực của nhà trường nói riêng, của ngành và địa phương có hạn nhưng chính việc đăng tải, chia sẻ thông tin trên mạng xã hội mà rất nhiều cá nhân, tổ chức đã tham gia ủng hộ. Chi bộ nhà trường có 20 đảng viên, mỗi đợt sinh hoạt đều được thông tin để “có được sự miễn dịch với thông tin xấu, không chia sẻ, bình luận để tiếp tay cho thông tin xấu”.

Thầy giáo Nguyễn Mai Trọng cho biết, chi bộ nhà trường yêu cầu các đảng viên đẩy mạnh tuyên truyền các yếu tố tích cực, góp phần xây dựng môi trường không gian mạng văn minh, lành mạnh, an toàn bằng việc tích cực chia sẻ và tham gia đăng tải tin tốt, thông tin tích cực, câu chuyện đẹp về những tấm gương người tốt việc tốt, những tấm gương vượt khó vươn lên, những tấm gương cống hiến hi sinh vì xã hội và mọi người xung quanh, những tấm gương thành công có những đóng góp thiết thực cho đất nước và cộng đồng. Các facebook cá nhân đều được kết nối với bí thư chi bộ và hằng năm, được tính trong tiêu chí thi đua khen thưởng bằng cách “tích cực quảng bá website và các hoạt động của nhà trường đến với đông đảo bạn đọc thông qua mạng xã hội cá nhân”. Rõ ràng, khi người đứng đầu chi bộ, nhà trường sử dụng mạng xã hội hiệu quả thì các đảng viên cũng học tập theo.

Bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo cho biết: “Trong năm học 2018-2019, toàn ngành đã đăng tải hơn 75.000 tin bài, văn bản trên Cổng thông tin điện tử của ngành và của các đơn vị trong trường học. Công tác truyền thông được chú trọng, tạo được sự thống nhất trong nhận thức và huy động sự tham gia tích cực của toàn xã hội trong việc quan tâm, phát triển giáo dục và đào tạo. Nhiều đơn vị đã sử dụng mạng xã hội có hiệu quả như Trường Tiểu học Hướng Phùng để thực hiện công tác truyền thông, tạo hiệu ứng xã hội tích cực về những nhân tố điển hình và thực hiện chủ trương đổi mới của ngành”.

Để đạt được kết quả ban đầu khá tích cực trong việc tham gia không gian mạng, Sở Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức bồi dưỡng kiến thức về Luật Báo chí, thông cáo báo chí, phát ngôn báo chí và cung cấp thông tin cho báo chí, kĩ năng viết, biên tập tin, bài truyền thông, phản hồi thông tin trên báo chí, trả lời phóng viên, phát hiện và xử lí khủng hoảng truyền thông… với quy mô toàn ngành. Đây cũng là đơn vị đầu tiên trong tỉnh Quảng Trị quan tâm đến việc truyền thông nội bộ, truyền thông qua mạng xã hội, tổ chức việc tập huấn một cách bài bản và chuyên nghiệp.

Bà Lê Thị Hương cho biết thêm: “Ngành Giáo dục - Đào tạo tỉnh có 429 chi bộ với 7.784 đảng viên (số liệu tính đến ngày 31/12/2018), chưa kể là số lượng học sinh và phụ huynh luôn dõi theo hoạt động của ngành là rất lớn, nên ngành rất chú trọng việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, giáo viên và học sinh trong việc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi thông tin xấu độc trên mạng internet. Trong các buổi sinh hoạt, các chi bộ đều có thảo luận về việc khai thác, sàng lọc, chia sẻ và sử dụng thông tin một cách chủ động; tuyệt đối không chia sẻ những thông tin, bài viết có nội dung mập mờ, thiếu xác thực, những thông tin về các vấn đề nhạy cảm khi chưa có thông báo, kết luận của cơ quan chức năng. Trong năm học 2019 - 2020, chúng tôi tiếp tục phối hợp, tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân, đặc biệt phụ huynh học sinh tham gia vào mạng lưới công tác truyền thông của ngành, như làm tốt công tác tư vấn, hướng dẫn cán bộ, quản lí, giáo viên, nhân viên và học sinh về các kĩ năng tiếp nhận thông tin và tham gia đăng bài, chia sẻ và bình luận bài viết trên mạng xã hội”.

Trong năm 2018, Đảng ủy Khối các cơ quan tỉnh (nay là Đảng ủy Khối cơ quan và doanh nghiệp) ban hành Văn bản số 414-CV/ĐUK và Hướng dẫn số 31-HD/ ĐUK về tổ chức và hướng dẫn tổ chức sinh hoạt chuyên đề “Mạng xã hội - quan điểm cá nhân và trách nhiệm đảng viên” đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ nhiều đảng bộ, chi bộ. Bằng việc liên tục đăng tải những tin tốt, thông tin tích cực, câu chuyện đẹp, các đảng viên đang làm sạch news feed của mình và đem đến nguồn năng lượng tốt lành. Những “nấm độc” thông tin khi được phát tán một cách có chủ đích thì sự phản ứng lại để thanh lọc cũng cần được đáp trả bằng một sự tỉnh táo và quyết liệt nhưng khôn khéo.

Tự tin ở môi trường tác chiến thứ 5

Nghị quyết của Bộ Chính trị về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng đã xác định: “không gian mạng trở thành môi trường tác chiến thứ 5, làm thay đổi phương thức tiến hành chiến tranh, xuất hiện các hình thái chiến tranh mới, tác động sâu sắc tới quốc phòng, an ninh, hòa bình của mọi quốc gia, khu vực và thế giới. Để làm chủ được không gian mạng cần làm chủ cả về mặt kĩ thuật lẫn nội dung. Đối với các cơ quan quản lí nhà nước, trước mắt các cơ quan chức năng tiến hành rà soát, phối hợp và yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ gỡ bỏ các kênh thông tin có nội dung tiêu cực, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, kích động, tác động xấu đến người dùng và môi trường không gian mạng”.

Khi tham gia vào môi trường mạng, việc hiểu biết về các yếu tố kĩ thuật và ứng dụng công nghệ thông tin là cần thiết. Những tin tốt, thông tin tích cực cần được xây dựng trên nền tảng kĩ thuật, có ứng dụng công nghệ, bắt mắt mới có thể thu hút được người tham gia. Do đó, cần xây dựng các bộ sản phẩm, tài liệu, bài giảng, ấn phẩm theo hình thức hiện đại như: infographic, motiongraphic, clip viral... về những kiến thức liên quan đến nền tảng tư tưởng, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thông qua đó tác động đến cảm xúc, tâm lí, thúc đẩy hình thành các “xu hướng” tích cực trên không gian mạng. Hiện tại, mỗi đơn vị, huyện đều có các cổng/trang thông tin điện tử. Các sản phẩm theo hình thức hiện đại trên được phát hành trên các Cổng thông tin điện tử và trên các kênh thông tin trực tuyến, ứng dụng di động… Nghiên cứu tổ chức các hoạt động bổ trợ: chiến dịch truyền thông tạo xu hướng, các chương trình, phóng sự trực tuyến; các cuộc thi…

Rà soát, tập hợp danh sách các kênh thông tin, kênh truyền hình trực tuyến, các trang mạng xã hội của các tổ chức, doanh nghiệp ngoài nhà nước và của cá nhân nổi tiếng, thu hút sự quan tâm và có lượng tương tác lớn trong cộng đồng mạng xã hội (có từ 500.000 lượt người theo dõi trở lên). Trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch liên kết, hợp tác với các kênh thông tin, kênh truyền hình trực tuyến và các trang mạng xã hội và triển khai các hợp đồng tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống và cung cấp thông tin định hướng khi có tình huống phát sinh.

Đối với cấp ủy, chi bộ, người đứng đầu các đơn vị cần rà soát và nắm được đảng viên trong chi bộ đang tham gia vào không gian mạng trong tư thế nào? Với 4 nhóm đảng viên tham gia mạng xã hội đã phân tích ở trên, nhóm 4 (nhóm có ý thức tốt), cần tiếp sức, động viên để họ phát huy, không nản chí trước sự “ném đá”, công kích của phần tử xấu trên mạng. Với nhóm 2 (nhóm có lập trường tư tưởng dao động), cần phân tích rõ để họ hiểu mà chuyển sang nhóm 4. Do đó, cần tăng cường cung cấp thông tin và kịp thời định hướng nội dung tuyên truyền, nhằm định hướng dư luận trước những vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm lan truyền trên mạng xã hội là cần thiết. Cần tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề về nội dung, phương pháp, văn hóa sử dụng mạng xã hội cho đội ngũ báo cáo viên nhằm phổ biến sâu rộng trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, giúp nhân dân khai thác tốt lợi ích của mạng xã hội trong đời sống, qua đó hiểu và chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật liên quan đến mạng xã hội. Đối với nhóm 1, cần được sự hỗ trợ thêm về kĩ thuật, cách thức sử dụng để có thể tự tin tham gia vào môi trường mạng. Dần dần trở thành những nhân tố tích cực trong nhóm 4. Đối với nhóm 3 (nhóm cố tình hiểu sai, cố tình bóp méo, “bôi đen”, xuyên tạc), cần được khoanh vùng, gặp gỡ, giải thích, phân tích để họ hiểu rõ. Nếu vẫn tiếp tục “thích”, “chia sẻ”, “có bài viết” sai phạm phải được xử lí nghiêm theo quy định của pháp luật.

“Truyền thông xã hội khác biệt vì nội dung do người dùng tạo ra và thông tin mang tính cá nhân hóa cao, do đó, sự quản lí của nhà nước là cần thiết nhưng quan trọng nhất vẫn là ý thức người dùng” (Võ Văn Thưởng - Truyền thông xã hội đối với ổn định chính trị, xã hội ở Việt Nam). Do vậy, chính đảng viên trong vai trò người sử dụng mạng xã hội, chủ động tham gia vào không gian mạng mới là những nhân tố quan trọng. Đối với đảng viên khi tham gia mạng xã hội thì vừa là một thành viên, vừa phải thực hiện được vai trò nêu gương đạo đức của mình. Quy định số 08-QĐi/ TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên cũng cập nhật thực tế hiện nay khi quy định không được trực tiếp, mượn danh hoặc cung cấp tài liệu cho người khác để nói, viết, đăng tin, bài sai sự thật nhằm đề cao tập thể, cá nhân mình hoặc hạ thấp uy tín của tập thể, cá nhân khác trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội.

Với mỗi cán bộ, đảng viên, trước thông tin bịa đặt, xuyên tạc phải luôn tỉnh táo, cảnh giác, luôn là người biết “gạn đục khơi trong”, không bị tác động, ảnh hưởng bởi những thông tin đó. Hơn thế nữa, phải có được sự “miễn dịch” với thông tin xấu, không chia sẻ, bình luận để tiếp tay cho thông tin xấu. Mỗi đảng viên nên tham gia vào không gian mạng với tư thế chủ động, tỉnh táo và sáng suốt.

Phương Nam