Vai trò của khoa học và công nghệ trong tiến trình xây dựng nông thôn mới

(QT) - Xây dựng nông thôn mới là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta nhằm phát triển nông thôn một cách bền vững, phấn đấu đến năm 2020 tốc độ tăng trưởng nông, lâm, thuỷ sản đạt 3,5 - 4%/ năm; lao động nông nghiệp chiếm 30% lao động xã hội; lao động nông thôn qua đào tạo đạt trên 50%; số xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới khoảng 50%. Để đạt được mục tiêu trên thì việc áp dụng khoa học công nghệ (KH&CN) vào sản xuất có vai trò hết sức quan trọng, vì ngành khoa học và các nhà khoa học sẽ là cầu nối để đưa nhanh các tiến bộ khoa học và công nghệ vào đời sống sản xuất nhằm góp phần tăng năng suất, chất lượng cây trồng, vật nuôi, tăng sản lượng hàng hóa; thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn nêu rõ: “Phát triển khoa học - công nghệ phải trở thành khâu đột phá để phát triển nông nghiệp hiện đại và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn”. Ngày 5/1/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 27/QĐ-TTg, phê duyệt “Chương trình khoa học và công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011- 2015”. Điều này đã khẳng định KH&CN có vai trò quan trọng trong tiến trình xây dựng nông thôn mới của cả nước nói chung và tỉnh Quảng Trị nói riêng.

Áp dụng phương pháp gieo sạ trên đồng ruộng - Ảnh: HỒ CẦU

Thực hiện Nghị quyết của Đảng, trong thời gian qua, Quảng Trị đã ban hành một số cơ chế, chính sách mới nhằm áp dụng KH&CN vào sản xuất nông nghiệp nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra. Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 06-CT/TU ngày 1/8/2006 về việc đẩy mạnh phát triển và ứng dụng Công nghệ sinh học phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; UBND tỉnh ban hành Quyết định số 658/ QĐ-UBND ngày 11/4/2008, về việc phê duyệt Đề án: “Đẩy mạnh phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đến năm 2015”; Nghị quyết số 03/2010/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh đã chỉ rõ: “Về nâng cao năng lực KH&CN của tỉnh để làm nền tảng vững chắc và động lực góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh sản xuất, thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh; đổi mới tổ chức và hoạt động KH&CN phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế; phấn đấu xây dựng KH&CN Quảng Trị đạt trình độ trung bình tiên tiến so với các địa phương khác trong cả nước vào năm 2020” cho thấy tỉnh Quảng Trị đã xác định được tầm quan trọng của KH&CN đối với sự phát triển kinh tế của địa phương. Từ năm 2006 tới nay, dù còn nhiều khó khăn nhưng Quảng Trị đã đầu tư hàng chục tỷ đồng để xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị, phòng thí nghiệm phục vụ nghiên cứu KH&CN hướng về nông nghiệp, nông thôn; tổ chức hàng chục hội thảo khoa học về ứng dụng KH&CN vào phát triển nông nghiệp. Vì thế, KH&CN Quảng Trị đã có nhiều đóng góp tích cực trong việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Việc ứng dụng và chuyển giao các thành tựu KH&CN vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm, tăng thu nhập cho người sản xuất. Nhờ đẩy mạnh ứng dụng KH&CN sản xuất nông, lâm nghiệp Quảng Trị đã có những bước khởi sắc và đã góp phần phục vụ đắc lực cho chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh. Hoạt động KH&CN đã có tác động mạnh mẽ đến phát triển nông nghiệp và nông thôn; nông dân tích cực chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng giảm dần tỷ trọng trồng trọt, tăng tỷ trọng chăn nuôi. Từ những sự quan tâm thiết thực trên, diện mạo nông thôn Quảng Trị đã có nhiều đổi thay tích cực. Trong lĩnh vực trồng trọt, nhiều loại cây trồng có giá trị kinh tế cao đã được các địa phương áp dụng vào sản xuất như lạc, hoa, lúa chất lượng cao, tiêu, cao su… Lĩnh vực công nghệ sinh học Quảng Trị đã thành công trong nghiên cứu nhiều loại giống cây trồng vật, nuôi có năng suất chất lượng cao như: lúa P6, PC95, HT1, HT1, HC95, P6, Ma Lâm 48, nấm Linh chi đỏ , cá chẽm, hồ tiêu, cá phê năng suất cao... Có thể nói, nghiên cứu KH&CN đã hướng về phục vụ “tam nông” khá toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm gắn với thế mạnh và thực tế tại địa phương. Tuy nhiên, để những tiến bộ KH&CN phát huy hiệu quả, tăng thu nhập cho người dân thì vấn đề quan trọng nhất là sự vào cuộc của người nông dân. Những nghiên cứu KH&CN dù có tốt đến đâu nhưng chủ thể áp dụng là người nông dân không quan tâm thì cũng không phát huy hiệu quả vào nông thôn, nông nghiệp. Kết quả các đề tài nghiên cứu nếu được ứng dụng tốt sẽ góp phần quan trọng xây dựng nông thôn mới. Để nâng cao đời sống nhân dân và thay đổi bộ mặt nông thôn ở một số địa phương, tỉnh đã xây dựng kế hoạch phát triển khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2015 - 2020. Theo đó, sẽ xây dựng sản xuất rau, hoa cao cấp tại thành phố Đông Hà; vùng thâm canh cây lúa tại Triệu Phong và Hải Lăng, vùng lạc, tiêu ở Cam Lộ, cà phê tại Hướng Hóa... UBND tỉnh chỉ đạo các ngành, địa phương phải tiếp tục xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ KH&CN; bảo tồn, phát huy nguồn gen quý hiếm; xây dựng mô hình nông thôn mới phù hợp; tăng cường phổ biến kiến thức KH&CN tới vùng sâu, vùng xa. Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đặc biệt là thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn mới, tỉnh Quảng Trị đã đề ra nhiều giải pháp thực hiện trên nhiều các lĩnh vực. Đối với lĩnh vực phát triển KH&CN trong nông nghiệp và nông thôn, ngành KH&CN tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng các mô hình ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất nhằm khai thác có hiệu quả những tiềm năng, lợi thế của địa phương. Mặt khác, cần tập trung khai thác và phát triển cây trồng, vật nuôi bản địa đã chứng minh được tính thích ứng và hiệu quả nhằm nâng cao giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích canh tác, ô chuồng. Đồng thời, từng bước tạo vùng sản xuất hàng hóa có chất lượng, hiệu quả kinh tế; triển khai các đề tài, dự án về bảo quản và chế biến các sản phẩm nông - lâm nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất cho người dân nông thôn. Bên cạnh đó, tập trung nghiên cứu các giải pháp nhằm đẩy nhanh việc xây dựng nông thôn mới trên địa bàn đạt hiệu quả, phù hợp với điều kiện địa phương; tăng cường công tác đào tạo, nâng cao hiểu biết về KH&CN trong sản xuất cho người dân nông thôn thông qua các mô hình sản xuất thực tiễn. HẢI ĐĂNG