Để xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng của toàn xã hội

(QT) - Sự hình thành một trường học là nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn nhưng cũng phải nghiêm ngặt tuân theo những vấn đề có tính quy luật. Hai mươi lăm năm trước (1989) dù bề bộn với những khó khăn của buổi đầu tái lập tỉnh nhưng hệ chuyên và trường chuyên đã sớm được hình thành theo định hướng đó. Bởi vì với một ngành lớn như giáo dục không thể “xếp hàng ngang để tiến lên”. Đó phải là một quá trình kết hợp hài hòa và tác động qua lại giữa “nền tảng đại trà” với “mũi nhọn có tính đỉnh cao” mới có thể vừa phát triển một cách tiệm tiến vừa có thể “bứt phá” để đi nhanh. Từ khởi thủy, việc hình thành hệ chuyên và trường chuyên đã được quán triệt hai quy luật phổ biến: Một là: Quy luật giáo dục. Đó là trẻ em vốn có những năng lực tiềm ẩn (dưới dạng năng khiếu) nhưng để năng khiếu trở thành năng lực thật sự để rồi đi xa hơn thành những tài năng, thậm chí cá biệt có thể thành thiên tài, thì nhất thiết phải được phát triển sớm, chính xác và tổ chức hợp lý nhất cho sự phát triển. Sứ mạng của trường chuyên là làm việc này để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho cuộc sống. Hai là: Khi đã tập trung đầu tư từ đầu vào, từ đội ngũ, điều kiện vật chất cho đến các chính sách cần thiết, thì có thể tổ chức tại đây các mô hình thử nghiệm, thực thi các giải pháp đổi mới để từ kinh nghiệm thành công đó mà “nhân” ra diện rộng, góp phần nâng cao chất lượng chung. Như vậy, yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và chuyển giao các kinh nghiệm quý cho đại trà là trách nhiệm song hành của hệ chuyên. Điều đó cũng có nghĩa là ngay từ đầu xã hội đã gửi vào đây niềm tin và kỳ vọng lớn. Tuy nhiên, vì “lực bất tòng tâm” nên lộ trình hợp lý là phải từ quy mô nhỏ với yêu cầu giới hạn để tiến lên với quy mô lớn hơn và yêu cầu cao hơn. Người Quảng Trị vốn có truyền thống hiếu học và khuyến học. Thời Bình Trị Thiên, huyện Triệu Hải được xem là “cái nôi” của học sinh giỏi cấp 1, cấp 2. Vì vậy trường chuyên cấp 1, 2 với quy mô 200 em cho 2 lớp 5 và 4 môn cấp 2 (Văn- Anh - Toán- Lý) đã được hình thành ngay tại thị xã Quảng Trị. Tiếp đó là một số lớp chuyên được mở ngay trong Trường THPT Đông Hà như mô hình đã từng thành công ở Trường Quốc học Huế. Trong hoàn cảnh còn bỡ ngỡ và rất nhiều khó khăn nhưng đã có một số thành công bước đầu. “Quả ngọt đầu mùa” là 12 giải quốc gia của trường chuyên cấp 1, 2 đã tạo nên một số khích lệ chung cho toàn hệ thống. Theo năm tháng, khi “chiếc áo đã quá chật” trước yêu cầu phát triển mới, năm 2004 hệ chuyên được tổ chức lại theo hướng: Việc đào tạo chuyên cấp 1, 2 giao cho huyện, tỉnh tập trung làm chuyên cấp 3 tại Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn. Nhưng ngay với trường chuyên của tỉnh cũng phải qua 3 bước. Bước 1: dùng chung khuôn viên với Trường THPT Đông Hà. Bước 2: ra riêng với cơ ngơi khá hơn. Bước 3: đầu tư nâng cấp theo chương trình hiện đại hóa trường chuyên của Bộ và sự phối hợp đầu tư tạo điều kiện của tỉnh (được cấp thêm 1000m2). Đến nay, một trường chuyên khá hiện đại đang được gấp rút hoàn thiện với cơ ngơi khang trang, rộng rãi, với trang thiết bị hiện đại và có cả sân bãi cho học sinh học và hoạt động thể thao. Nhà nước đã có chính sách khá ưu ái cho học sinh chuyên nói chung, cho học sinh chuyên thuộc hộ nghèo hoặc ở xa về nội trú, cho học sinh đạt giải quốc gia... Các hình thức động viên từ tổ chức khuyến học, các giải thưởng và nhiều hình thức khuyến khích khác của các nhà hảo tâm, tổ chức xã hội đã làm tăng lên ý chí nội lực của thầy và trò. Trong tiến trình đi lên, trường đã có nhiều đổi mới thiết thực và hiệu quả trong việc quản lý dạy và học, tổ chức thi đua và thực thi các hoạt động. Đội ngũ cán bộ, giáo viên không chỉ được quản lý tốt trong hoạt động nghề nghiệp mà còn được khuyến khích và tạo điều kiện cho sự trưởng thành (được cử đi đào tạo sau đại học, được tham gia các hội thảo quốc gia, được khuyến khích sử dụng công nghệ thông tin và các thiết bị hiện đại...), đặc biệt là việc tổ chức, khuyến khích giáo viên gắn bó để thấu hiểu, cùng học, cùng nghĩ và cùng sáng tạo với học sinh. Đối với học sinh, cùng với việc đảm bảo kiến thức “nền” một cách toàn diện, đã tập trung khá hợp lý cho các bộ môn chuyên thông qua bồi dưỡng nâng cao 2-3 giờ/tuần. Chú trọng các hoạt động khuyến khích phát triển tri thức (thi tiếng Anh trên mạng, thi Chinh phục, thi lên đỉnh Olympia...); các hoạt động mang tính giáo dục và mở rộng kiến thức xã hội (chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, tham gia tình nguyện xanh, thăm gia đình chính sách) cũng được quan tâm. Quan hệ của nhà trường ngày càng được mở rộng, đặc biệt là việc tham gia hội 10 trường chuyên đồng bằng Bắc Bộ để cùng nhau trao đổi và rút kinh nghiệm về các hoạt động sư phạm cho cả thầy lẫn trò. Chính từ những nỗ lực to lớn và liên tục đó mà nhà trường đã trưởng thành rõ rệt và những đóng góp quan trọng. Thành quả trực tiếp là 305 giải quốc gia (6 nhất, 17 nhì, 115 ba và 157 khuyến khích). Từ những học sinh của trường đã góp thêm cho đất nước và quê hương 1 phó giáo sư, 17 tiến sĩ và 950 thạc sĩ (được đào tạo trong và ngoài nước). Ngoài ra không ít em không có học vị cao nhưng đã có đóng góp lớn cho xã hội trên nhiều lĩnh vực. Trường chuyên đã tạo được cho giáo dục toàn tỉnh niềm tự tin, sự phấn chấn và những chia sẻ về các mô hình, cách thức quý để tổ chức các hoạt động giáo dục. Vì vậy hoàn toàn có cơ sở khi khẳng định: Trường chuyên đã hoàn thành tốt trách nhiệm của mình. Điều này lý giải việc trường được nhận 3 Huân chương Lao động (Nhất, Nhì, Ba), 6 cờ thi đua (2 của Chính phủ, 4 của tỉnh), nhiều bằng khen của Chính phủ, của Bộ, của tỉnh và các ngành. Nhìn lại xuyên suốt 25 năm qua, đó là bước đường phát triển và tự khẳng định công tác đào tạo chuyên như là một lẽ tất yếu. Từ quy mô 200 học sinh với 4 môn chuyên, nay chỉ riêng bậc THPT đã có 700 học sinh với 9 môn chuyên (đó là chưa kể hàng ngàn em cấp 1, 2 ở các huyện). Từ chỗ chỉ có 16 giáo viên (mà không ít người mới ở trình độ CĐSP) nay chỉ tại trường chuyên đã có 80 giáo viên (100% có trình độ đại học sư phạm; trong đó có 1 tiến sĩ và 20 thạc sĩ). Từ 8 phòng học và 1 nhà tôn tạm bợ, chật chội, nay là một khuôn viên hơn 2000m 2 với nhà cửa khang trang và sân bãi đầy đủ. Từ chỗ chưa có thiết bị gì thì nay đã có đầy đủ các phòng học bộ môn với thiết bị hiện đại, thư viện điện tử, các phương tiện nghe nhìn. Từ chỗ còn bỡ ngỡ và lúng túng trong buổi đầu nay là một trường chuyên chững chạc và quy củ đứng thứ 37 trong tốp 200 trường THPT chất lượng cao của quốc gia. Không thể nói khác hơn đó là sự trưởng thành vượt bậc. Kết quả đó trước hết là từ những đóng góp tâm huyết, đầy trách nhiệm và sáng tạo của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên từ ngày đầu đến hôm nay. Đó cũng là kết quả của sự đầu tư đầy ưu ái từ Bộ đến tỉnh và sự hợp tác chung sức, chung lòng của toàn xã hội. Dù chưa đuổi kịp các trường là tốp đầu nhưng trong hoàn cảnh cụ thể của chúng ta, thành quả ấy thật đáng trân trọng và thật nhiều ý nghĩa. Người mẹ nghèo Quảng Trị dù đã ưu ái nhưng chưa thể đầu tư lớn hơn như vài tỉnh có tiềm lực mạnh, song lòng tin và kỳ vọng gửi vào hệ chuyên, trường chuyên thì thật sâu đậm và lớn lao. Nếu phải nói thật cô đúc về việc này trong cái nhìn xuyên suốt cả chặng đường vừa qua thì có thể nói: Trường đã xứng đáng với niềm tin yêu và kỳ vọng của toàn xã hội. Trường thực sự đã là trường tiên tiến xuất sắc của ngành giáo dục, là cái nôi ươm mầm xanh tạo ra các nhà khoa học tương lai và cũng là một địa chỉ văn hóa đúng nghĩa của tỉnh Quảng Trị. Bước vào năm thứ 26 của việc đào tạo chuyên cũng là lúc việc “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài” đang được xem là “quốc sách hàng đầu”. Đây cũng là lúc cả nước đang triển khai mạnh mẽ việc “đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục”. Với trường chuyên đây là thời điểm có những thuận lợi to lớn mà trước đó chưa thể có được. Để xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng của toàn xã hội, trong thời gian tới nhà trường cần nỗ lực hơn nữa, vững bước tiến lên với những thành công và trưởng thành to lớn hơn nữa để không chỉ đáp ứng mà còn đáp ứng một cách trọn vẹn nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực cao của quê hương, đất nước. TRƯƠNG SĨ TIẾN