Truy tìm hàng lậu ở Lao Bảo

(LĐ) - Sau cuộc ra quân rầm rộ của các lực lượng chức năng ở Quảng Trị, vào những ngày này, nạn buôn lậu nhức nhối một thời ở khu cửa khẩu quốc tế Lao Bảo đã tạm lắng. Có thể dễ dàng nhận thấy sự yên bình quá mức cần thiết khiến bộ mặt khu thương mại đặc biệt Lao Bảo trở nên kém sôi động. Song ẩn chứa bên trong sự tĩnh lặng không bình thường này, hoạt động của các đối tượng buôn lậu vẫn âm ỉ, như những đợt sóng ngầm chỉ trực chờ cơ hội là bùng phát. Những chuyến xe bão táp Được sự giúp đỡ của một đồng nghiệp địa phương, tôi đã leo lên một trong những chiếc xe chở khách loại 12 chỗ ngồi hàng ngày đi hướng Đông Hà - Lao Bảo. Những chiếc xe loại này, chủ xe gần như nhẵn mặt khách đi vì toàn dân buôn chuyến, hàng hóa, đồ đạc chất lỉnh kỉnh. Áng chừng thấy khách lạ lên xe, lại tỏ vẻ sốt ruột vì nhà xe cứ chạy lòng vòng đợi khách, người lái xe tên Hào phân trần: “Dạo này làm ăn khó quá, xăng dầu tăng cao, em chịu khó chờ tí có khoảng 5-7 người là anh chạy ngay. Hay em trả cho anh 200 nghìn, anh không đợi khách nữa”. Nói vậy nhưng cũng chẳng chờ tôi đồng ý hay không, anh ta ra hiệu cho phụ xe tiếp tục chèo kéo khách. Trong câu chuyện với người lái xe, tôi nói lên Lao Bảo mua một vài vật dụng hàng hóa, rồi qua cửa khẩu thăm người nhà làm ăn bên đó, chiều lại bắt xe về. Dường như xua tan đi sự ngờ vực, Hào bảo cách đây chừng 2-3 năm, chạy tuyến Đông Hà - Lao Bảo rất sôi động. Mỗi ngày cả lượt đi, lượt về khoảng 5-6 chuyến, không chỉ chở khách, Hào còn chở hàng thuê cho các chủ đầu nậu, được chừng 500-600 nghìn đồng/chuyến. Hàng hóa chủ yếu được đánh từ bên Lào, gồm thuốc lá Jet, rượu ngoại, đường trắng, nước giải khát, nồi cơm điện...

Sàn xe được sử dụng làm nơi cất giấu gỗ lậu.

Thậm chí cả hàng VN được xuất vào khu thương mại Lao Bảo, rồi được các chủ hàng tuồn về nội địa theo xe khách. Chủ đầu nậu thường thuê cửu vạn gùi cõng, mang vác hàng theo các lối mòn để tránh sự kiểm soát của hải quan cửa khẩu, rồi chất lên xe từ sau cổng B. Nhưng từ năm ngoái trở lại đây, giới buôn lậu đã chùn tay vì lời lãi không đậm như trước, trong khi lại đối mặt với “án” truy tố hình sự buôn lậu hàng cấm là thuốc lá ngoại vượt quá quy định. Để đối phó với lực lượng chống buôn lậu, chủ hàng thường xé lẻ hàng hóa để trốn tránh sự kiểm soát và truy tố. Hào nói chuyến về sẽ nhập hàng để chia sẻ bớt gánh nặng giá cả tăng cao, kinh doanh xe khách giờ chỉ như lấy công làm lãi. Chuyến xe 12 chỗ chở tổng cộng 15 người, chưa kể hàng hóa làm tôi suýt chết ngạt vì hơi người, hơi xăng. Lại suýt “văng” cả tim ra ngoài vì “tổ lái” đánh võng như đi trên đường làng. Chẳng có bất cứ một cảnh sát giao thông nào đứng chốt chặn hai bên đường để bắn tốc độ như ở các cung đường khác. Tôi nhìn côngtơmét đo tốc độ chạy xe, nhưng hình như chiếc côngtơmét này đã không còn hoạt động từ lâu. Tôi định bụng sẽ xuống tận bến xe khách để “mục sở thị” các lái xe xếp hàng lên ra sao. Được biết các thủ đoạn buôn lậu thường cất giấu hàng trong các ngăn hộc được thiết kế rất tinh vi ở hầm xe khách, nhưng ý định đã không thực hiện được vì chủ xe cứ nằng nặc thả tôi khi xe vừa tới siêu thị miễn thuế Thiên niên kỷ. Nhớ lời dặn của đồng nghiệp, chuyến về, tôi không lên xe từ Lao Bảo mà bắt xe sau cổng B. Trời mưa như trút nước. Có lẽ vì mưa lớn nên hành khách mới có vài người lên xe. Trên xe đã thấy có cả nồi cơm điện, nước giải khát RedBull sản xuất tại Thái Lan và còn những gì nữa giấu ở trong ngăn hộc thì... có trời biết. Tôi hỏi người đàn ông phụ xe ngồi bên cạnh: “Nồi cơm điện này giá bao nhiêu?”. Anh này xởi lởi: “Năm trăm hai. Hàng này là chính hiệu của Thái sản xuất, không như hàng ở cửa hàng miễn thuế, khách vẫn bị lừa như thường”. “Thế hàng thật này mua được ở đâu?”. Anh tủm tỉm: “Ở một kho đặc biệt”. Một nồi cơm điện như thế này về đến Đông Hà đã có giá khoảng 600.000 đồng, còn đưa về Hà Nội, hoặc các tỉnh khác cũng lên tới hơn 700.000 đồng. Tương tự, với những hàng hoá có giá trị khác mang được trót lọt về Đông Hà, mức chênh lệch giá cũng khiến chủ xe có được một món lợi kha khá. Xe đến trạm kiểm soát hải quan Khu kinh tế - thương mại đặc biệt Lao Bảo (còn gọi là cổng B), người phụ xe nhảy xuống trình giấy tờ cho nhân viên hải quan. Tuyệt nhiên, không thấy nhân viên hải quan đến kiểm tra hàng trên xe. Nếu chiểu theo quy định, thì mỗi người qua cửa khẩu chỉ được mang theo mình lượng hàng hóa không quá 500.000 đồng/người/lượt, nhưng trên thực tế, tính sơ sơ giá trị hàng hóa trên xe đã gấp mấy lần số này cho một người. Xe lại tiếp tục lăn bánh. Được chừng vài trăm mét, chủ xe lại phanh gấp, nhận người và hàng hóa. Cứ thế, vài lần phóng nhanh, vài lần phanh gấp, lượng người và hàng lên xe đã chật cứng, không thấy bất kỳ sự kiểm tra của các lực lượng chức năng, hải quan, quản lý thị trường, công an trên suốt chiều dài hơn 80 cây số từ cửa khẩu Lao Bảo về đến Đông Hà. Hàng lậu vẫn âm thầm qua biên giới Nếu như trước năm 2010, buôn lậu ở Lao Bảo hoạt động ngang nhiên, rầm rộ, thách thức các lực lượng chức năng thì đến thời điểm này, giới buôn lậu đã rút vào bí mật. Không còn thấy cảnh cánh “dân công” gùi hàng như đi hoả tuyến hay người rôbốt (còn gọi là cua rạm) có mặt ở khắp nơi, nhưng điều đó không có nghĩa là buôn lậu đã giảm sút.

Hàng lậu vận chuyển bằng ghe xuồng qua sông Sêpôn bị bắt giữ. Ảnh: Q.T

Ông Hồ Đại Nam - Giám đốc Sở Công Thương Quảng Trị, Phó Trưởng ban thường trực Ban 127 Quảng Trị - khẳng định chắc nịnh: “Có nhiều yếu tố khiến tình hình buôn lậu kém sôi động. Đó là sự vào cuộc kiên quyết của các ngành chức năng của tỉnh. Theo đó, từ năm 2010 trở lại đây, tình hình buôn lậu đã không còn là “điểm đen” nhức nhối. Chúng tôi phối hợp với hải quan phía Lào nắm bắt lượng hàng hóa từ đầu nguồn thì vào thời điểm này, lượng hàng đưa sang đã giảm một nửa. Phần do bị bắt giữ nhiều quá, các chủ hàng cũng chùn tay”. Có một thực tế là hàng hóa nhập khẩu qua biên giới Việt - Lào tại cửa khẩu Lao Bảo được sản xuất từ nước thứ ba, chủ yếu là theo hình thức tạm nhập tái xuất. Hàng hóa đều bị đánh thuế khi xuất khẩu vào Lào, nên một khi khó tuồn qua biên giới để thẩm lậu vào Việt Nam, thì lập tức các chủ hàng sẽ phải giảm NK nếu không muốn âm vốn hoặc hàng để lâu sẽ kém chất lượng. Tuy nhiên, một thực tế khác là theo cam kết hội nhập WTO của VN thì hiện nhiều mặt hàng đã được dỡ bỏ hàng rào thuế quan hoặc trong lộ trình giảm thuế xuống còn 0%, nên mức độ chênh lệch giữa hàng nhập lậu và hàng chính ngạch không lớn. “Trước đây, mặt hàng tivi, tủ lạnh có sự chênh lệch rất lớn nên Quảng Trị còn hình thành cả “chợ” điện tử cũ, kẻ mua người bán tấp nập; nhưng nay đã xóa sổ. Hiện mức thuế NK mặt hàng tivi, điện tử, điện lạnh giảm xuống còn từ 0-5%, thuế VAT 10%, chênh lệch so với hàng miễn thuế chỉ khoảng 700 nghìn đồng/chiếc, nên người tiêu dùng vẫn chọn hàng nhập khẩu chính ngạch để được hưởng các chế độ bảo hành, khuyến mãi” - Phó Chi Cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo Nguyễn Ngọc Hải cho biết. Đây chính là nguyên nhân sâu xa của việc giảm đáng kể hàng lậu trong thời gian qua. Riêng với mặt hàng thuốc lá ngoại, kể từ khi Chính phủ có Nghị định 76 đưa thuốc lá vào diện hàng cấm và kinh doanh, buôn bán, tàng trữ thuốc lá lậu sẽ bị truy tố thì lập tức tác động đến tâm lý các chủ đầu nậu. Tuy nhiên, diễn biến của tình hình buôn lậu vẫn phức tạp. Mới đây, đội kiểm soát Hải quan Quảng Trị đã đụng độ với cánh buôn lậu khi bắt hàng lậu vận chuyển theo các lối mòn dọc sông Sêpôn. Theo lời kể của anh Nguyễn Văn Trì - Đội phó Đội kiểm soát Hải quan Quảng Trị, đụng độ đã khiến một cán bộ hải quan bị gãy tay trong lúc xô xát với cửu vạn. Các đối tượng trước đây thường lợi dụng ngõ ngách, đi xuồng bên phía bạn, rồi lợi dụng sơ hở của hải quan, biên phòng, chèo xuồng qua sông tập kết vào nhà dân lân cận. Nhưng nay, bị bắt giữ gắt gao, giới buôn lậu thường tạo ra lối mòn dọc hai bên sông để tẩu tán và hết sức manh động. Không chỉ các mặt hàng có giá trị thấp, nhiều loại hàng cấm có giá trị lớn như gỗ quý hiếm, động vật hoang dã quý hiếm, đặc biệt là hàng trắng, các loại ma túy tổng hợp cũng xuất hiện ở Lao Bảo ngày một nhiều. Hồng Quân