Ghi bên dòng Sê Pôn (Bài 2)

>>> Ghi bên dòng Sê Pôn (Bài 1) Bài 2: “Gió mới” ở vùng Lìa “Chỉ còn vài cây số đang được các đơn vị gấp rút thi công là tuyến đường Lìa dài gần 40 km bắt đầu từ ngã ba Tân Long sẽ kết nối đến tận trung tâm xã Ba Tầng. Tuyến đường Lìa chính là huyết mạch giao thông góp phần giúp người dân vùng Lìa nói chung và xã Ba Tầng nói riêng “mở lối” khai thác tiềm năng, lợi thế để vượt qua đói nghèo, lạc hậu. Mà tiềm năng, lợi thế của xã Ba Tầng, của cả vùng Lìa chính là đất đai màu mỡ và nông sản như sắn, chuối, cà phê, hồ tiêu, bời lời đỏ, cao su tiểu điền cũng như nhiều loại cây ăn quả, cây công nghiệp khác…”, Ăm May, Chủ tịch UBND xã Ba Tầng (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị) phấn khởi nói với tôi như vậy khi tôi vừa đặt chân đến trụ sở xã.

Nhà của đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Kô ở xã Thanh được xây dựng khang trang từ tiền bán các loại nông sản trồng được

Ăm May, Chủ tịch UBND xã Ba Tầng cho biết, những năm trở lại đây người dân xã Ba Tầng xem cây sắn là “cây làm giàu”. Chính vì vậy, đến nay diện tích trồng sắn của toàn xã đạt 500 ha (trồng giống sắn KM94). Bình quân mỗi hộ dân trên địa bàn xã trồng từ vài sào đến 1-2 ha (có nhiều hộ dân trồng 4- 5 ha). Và cây sắn đã mang lại thu nhập cao, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Kô. Tuy nhiên, thời gian qua xã Ba Tầng cũng đã tính đến việc khuyến khích người dân đưa các giống cây trồng, vật nuôi mới vào thử nghiệm và nếu có hiệu quả kinh tế cao thì tiến hành nhân rộng. Phải xác định “đi bằng nhiều chân” thì đời sống người dân mới giàu lên, khá lên một cách bền vững được. Và hiện tại, cây bời lời đỏ mang lại giá trị kinh tế cao đang được người dân xã Ba Tầng đầu tư vốn liếng, công sức để trồng trên diện tích đất trống, đồi núi trọc. Sở dĩ nói cây bời lời đỏ có giá trị kinh tế cao là bởi vỏ cây chứa tinh dầu thơm có công dụng làm hương liệu, hương thơm, làm thuốc, keo dán và gỗ dùng để làm đồ gia dụng rất tốt. Chỉ tính riêng giá bán vỏ bời lời đỏ khô hiện được thương lái vào tận bản thu mua là 12 nghìn đồng/kg. Trồng cây bời lời đỏ hiếm khi gặp sâu bệnh, không tốn nhiều công chăm sóc, đầu tư chi phí ở mức trung bình so với nhiều loại cây trồng khác nhưng hiệu quả mang lại rất cao. Bình quân 1 ha bời lời đỏ đang độ tuổi thu hoạch có thể đem lại thu nhập 60- 80 triệu đồng/ năm. Chu kỳ khai thác của cây bời lời đỏ khoảng 25- 35 năm nếu khai thác hợp lý. Cây bời lời đỏ cho thu hoạch hầu như toàn diện bởi thương lái sẽ sẵn sàng thu mua từ vỏ cây, lá, hạt và đến khi không thể khai thác được nữa thì đốn để bán gỗ với giá từ 400.000- 450.000 đồng/m 3 gỗ. Hiện người dân trên địa bàn xã Ba Tầng đã trồng được 35 ha cây bời lời đỏ. Trong năm 2015 và những tháng đầu năm 2016, xã Ba Tầng đã tiến hành khảo sát nhu cầu của 546 hộ dân trong việc đăng ký hỗ trợ giống cây bời lời đỏ. Bằng nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, xã Ba Tầng đã hỗ trợ giống cây bời lời đỏ, hồ tiêu cho 52 hộ với số tiền 260 triệu đồng (bình quân 5 triệu đồng/hộ). Bên cạnh việc trồng bời lời đỏ, xã Ba Tầng cũng khuyến khích người dân phát triển diện tích trồng lúa nước (131 ha), cao su tiểu điền (30 ha), cà phê (85 ha)… “Hiện nay xã có 705,47 ha sắn KM94 đem lại nguồn thu nhập ổn định cũng như cuộc sống no ấm cho đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Kô trên địa bàn xã. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2016, người dân của xã Thanh đã nhập cho Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa với tổng sản lượng ước tính là 8.676 tấn. Bên cạnh cây sắn, những năm gần đây xã Thanh tích cực tìm thêm các loại cây trồng đảm bảo phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và mang lại hiệu quả kinh tế cao để khuyến khích người dân trồng và nhân rộng ra toàn xã. Hiện tại, cây bời lời đỏ, cây chuối đang được người dân xã Thanh chọn lựa. Đến nay, diện tích trồng bời lời đỏ của xã Thanh đạt 96 ha; diện tích trồng chuối đạt 61,85 ha. Một tin vui với người trồng chuối không chỉ của xã Thanh mà nhiều xã khác của vùng Lìa, đó là từ đầu năm 2016 đến nay giá chuối nguyên liệu liên tục tăng cao với việc thương lái thu mua dao động từ 6.000 - 8.000 đồng/kg (có thời điểm lên 9.000 - 10.000 đồng/kg), cao gấp đôi so với thời điểm này các năm trước. Với mức giá trên, sau khi trừ đi các khoản chi phí đầu tư, nông dân trồng chuối có thể lãi hàng chục triệu đồng trên mỗi héc ta. Hiện tại, chuối nguyên liệu không còn giới hạn tiêu thụ ở thị trường truyền thống là Trung Quốc nữa mà các thương lái đã tìm được đầu ra là thị trường Thái Lan. Đó là động lực để người trồng chuối yên tâm mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng, sản lượng chuối nguyên liệu. Qua đó, cũng khẳng định chủ trương đa dạng hóa cây trồng, vật nuôi để giảm nghèo bền vững của xã Thanh là đúng đắn trong thực tế”, Chủ tịch xã Thanh Hồ Văn Hạnh cho biết. Bên cạnh việc khuyến khích người dân trồng sắn, bời lời đỏ, chuối, xã Thanh luôn chú trọng việc tận dụng lợi thế của địa hình đồi bãi và nguồn thức ăn dồi dào để khuyến khích người dân đẩy mạnh chăn nuôi trâu, bò đàn, lợn, dê và các loại gia cầm, nuôi cá nước ngọt theo hướng sản xuất hàng hóa; xây dựng trang trại, gia trại chăn nuôi. Người dân cũng đã chuyển từ tập quán chăn nuôi theo lối thả rông sang chăn nuôi có chuồng trại, chăn dắt, đầu tư thức ăn, tiêm phòng theo định kỳ, nhờ thế hàng năm đàn gia súc, gia cầm của xã tăng lên cả số lượng lẫn chất lượng. Đến nay, tổng đàn gia súc, gia cầm của xã Thanh có 5.565 con trong đó có 528 con bò, 35 con trâu, 952 con lợn, 845 con dê, 3.205 con gia cầm… Chủ tịch xã Thanh Hồ Văn Hạnh cho biết thêm: “Trong cơ cấu cây trồng, vật nuôi của các xã vùng Lìa, thì hiện tại cây sắn vẫn là cây chủ lực. Và không phủ nhận rằng chính cây sắn đã mang lại “nhiều thứ” cho người dân vùng Lìa. Tuy nhiên, để người dân vươn lên khá, giàu bền vững thì về lâu dài xã Thanh cũng như nhiều xã vùng Lìa phải tính đến phương án phát triển, nhân rộng thêm nhiều loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao khác. Trước mắt với xã Thanh là cây chuối, bời lời đỏ và chăn nuôi theo hướng trang trại, gia trại để dần dần loại bỏ tập quán chăn nuôi theo lối thả rông. Ví von hình ảnh một chút, cây sắn đang là “một chân”, bời lời đỏ, chuối và chăn nuôi sẽ là “hai chân” còn lại tạo nên “kiềng ba chân” vững chắc để có thêm nhiều triệu phú là đồng bào dân tộc Vân Kiều, Pa Kô.” Bài, ảnh: AN PHONG - NGỌC DŨNG