Kết quả bước đầu sau một năm giải quyết, khắc phục sự cố môi trường biển

(QT) - Sự cố môi trường biển do Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh gây ra làm hải sản chết hàng loạt tại một số tỉnh miền Trung từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế xảy ra vào đầu tháng 4/2016 đã để lại hậu quả rất nghiêm trọng trên nhiều phương diện, lĩnh vực, gây thiệt hại cho nền kinh tế đất nước, đặc biệt là đối với 4 tỉnh miền Trung. Sau khi xảy ra sự cố môi trường biển miền Trung, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã tập trung chỉ đạo cả hệ thống chính trị vào cuộc để giải quyết, khắc phục hậu quả. Sau hơn một năm triển khai thực hiện, với sự nỗ lực của các cấp, các ngành, nhất là các bộ, ngành, địa phương liên quan trực tiếp, công tác giải quyết, khắc phục sự cố môi trường đã đạt được kết quả bước đầu quan trọng trên các mặt.

Đánh giá chất lượng môi trường biển và hải sản

Trong các ngày 22/8/2016 và 20/9/2016, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã công bố kết quả quan trắc, đánh giá, xác định mức độ, phạm vi ô nhiễm môi trường và suy thoái hệ sinh thái biển tại vùng biển 4 tỉnh miền Trung. Kết quả đánh giá cho thấy chất lượng môi trường nước biển hầu hết các thông số nằm trong giới hạn cho phép, chỉ còn một số khu vực thuộc vùng biển Quảng Bình và Thừa Thiên Huế có giá trị thông số sắt ở tầng đáy vượt ngưỡng cho phép của Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia; chất lượng trầm tích biển nằm trong giới hạn quy định.

Người tiêu dùng đã tiêu thụ các loại cá đánh bắt từ biển. Ảnh: Trà Thiết

Về đánh giá màng bám hệ keo sắt hấp thụ các độc tố Phenol, Xyanua… vẫn còn hiện tượng lớp màng màu vàng dưới đáy biển, tuy nhiên lớp màng này đã giảm nhiều so với thời điểm tháng 4 và tháng 5/2016, hàm lượng phenol trong màng bám hệ keo sắt cũng đã giảm mạnh. Các hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản đã có dấu hiệu phục hồi. Từ tháng 9/2016 đến nay, kết quả quan trắc chất lượng nước biển do Sở Tài nguyên và Môi trường 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế thực hiện tại 19 bãi tắm trên địa bàn 4 tỉnh với tần suất 2 tuần/lần cho thấy chất lượng nước biển tại các vị trí nêu trên vẫn nằm trong giới hạn cho phép.

Ngày 20/9/2016, Bộ Y tế công bố báo cáo về kết quả đánh giá chất lượng hải sản. Theo đó, các chỉ số Xyanua, Thủy ngân, Cadimi, Chì, Crom, Asen và Sắt đều nằm trong giới hạn cho phép. Riêng đối với hơn 100 mẫu hải sản ở tầng đáy vẫn phát hiện có Phenol. Để đảm bảo an toàn, Bộ Y tế khuyến nghị người dân không sử dụng các loại hải sản tầng đáy trong vòng 20 hải lý. Hiện Bộ Y tế đang phối hợp với các cơ quan liên quan và Chi cục vệ sinh an toàn thực phẩm 4 tỉnh miền Trung tiếp tục giám sát chặt chẽ vệ sinh an toàn thực phẩm hải sản.

Tiêu hủy hải sản không đảm bảo an toàn

Theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường, đến nay 4 tỉnh đã tiêu hủy tổng số 1.103,7 tấn hải sản lưu kho không đảm bảo an toàn thực phẩm, trong đó Hà Tĩnh: 306 tấn; Quảng Bình: 639,3 tấn; Quảng Trị: 136,6 tấn; Thừa Thiên Huế: 19,8 tấn. Hiện nay, hải sản lưu kho không đảm bảo an toàn thực phẩm còn chưa tiêu hủy tại tỉnh Quảng Trị: 21,05 tấn. Ngoài hải sản đông lạnh lưu kho đã được lấy mẫu, kiểm nghiệm, hiện nay tại các địa phương còn lưu kho số lượng lớn các sản phẩm đông lạnh, hải sản đã qua chế biến như sứa, nước mắm, mắm hải sản, hải sản tẩm ướp chưa tiêu thụ được, trong đó có nhiều lô hàng đã có dấu hiệu hư hỏng, không sử dụng làm thức ăn cho người, chưa tiêu thụ được.

Bộ Nông nghiệp và PTNT đã chỉ đạo các đơn vị liên quan tại 4 tỉnh bị ảnh hưởng sự cố môi trường biển tuyên truyền, hướng dẫn người dân hoạt động nuôi trồng, khai thác hải sản và diêm dân tham gia sản xuất muối; khuyến cáo ngư dân chưa khai thác tại một số khu vực bị ảnh hưởng và chưa khai thác hải sản tầng đáy trong vùng biển 20 hải lý trở vào bờ thuộc các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế cho đến khi có thông báo tiếp theo.

Sản xuất thủy sản và đời sống người dân cơ bản ổn định

Đến nay, tổng số tiền Bộ Tài chính đã cấp cho các địa phương thực hiện chính sách hỗ trợ, chi trả tiền bồi thường do sự cố môi trường biển là 5.190/5.500 tỉ đồng. Tính đến ngày 21/4/2017, 4 tỉnh đã giải ngân được 4.161,1/5.190 tỉ đồng, đạt 80,02%; trong đó Hà Tĩnh: 1.138,9/1.590 tỉ đồng, đạt 71,63%; Quảng Bình: 1.982,7/2.360 tỉ đồng, đạt 84,01%; Quảng Trị: 513,7/590 tỉ đồng, đạt 87,07%; Thừa Thiên Huế: 525,8/680 tỉ đồng, đạt 77,33%. Nhờ công tác chỉ đạo, hỗ trợ chuyển đổi sinh kế của các địa phương nên đến nay hoạt động sản xuất thủy sản và đời sống người dân tại 4 tỉnh bị ảnh hưởng sự cố môi trường biển đã cơ bản ổn định. Nguồn lợi thủy sản đã có sự phục hồi, nhiều loại cá, ruốc…xuất hiện trở lại.

Người dân tích cực bám biển, từng bước chuyển đổi khai thác tầng đáy sang khai thác ở vùng biển xa bờ. Số lượng tàu thuyền khai thác ven bờ đạt tỉ lệ 70-80%; tàu khai thác vùng lộng, vùng khơi đạt 85-90%. Sản lượng khai thác thủy sản quý I/2017 đạt 25.386 tấn, giảm 8,8% so với cùng kỳ năm 2016, riêng Quảng Trị đạt 4.300, tăng 3,6%. Sản lượng nuôi trồng thủy sản tương đương cùng kỳ năm 2016. Tổng sản lượng nuôi của 4 tỉnh trong quý I/2017 là 6.279 tấn, tăng 3,12% so với cùng kỳ năm 2016, riêng Quảng Trị đạt 1.480 tấn, tăng 19%. Điều đáng ghi nhận là hoạt động kinh doanh, buôn bán thủy sản đã nhộn nhịp trở lại. Người tiêu dùng đã tiêu thụ các sản phẩm hải sản mới đánh bắt. Các địa phương đang tích cực tiêu thụ hải sản lưu kho đảm bảo an toàn thực phẩm. Các tỉnh đã tập trung đẩy mạnh hoạt động du lịch biển, số lượng khách du lịch trở lại biển nghỉ ngơi, tắm biển và dùng hải sản đã tăng lên ở các tỉnh miền Trung, nhất là dịp nghỉ lễ 30/4, 1/5 vừa qua.

Tiếp tục khắc phục hậu quả sự cố môi trường biển

Để tiếp tục giải quyết tốt các vấn đề liên quan đến sự cố môi trường biển, các bộ, ngành Trung ương và các địa phương có kiên quan cần tiếp tục rà soát, đánh giá đầy đủ tác động, ảnh hưởng và hậu quả của sự cố môi trường biển; thực hiện tốt công tác hỗ trợ, đền bù, rà soát bảo đảm đúng đối tượng, dân chủ, công khai, minh bạch; kết hợp với chính sách hỗ trợ ổn định, phát triển sản xuất, đào tạo, chuyển đổi nghề, tạo việc làm cho nhân dân vùng bị thiệt hại. Giám sát chặt chẽ, thường xuyên, lâu dài việc khắc phục các lỗi vi phạm của Formosa đã cam kết và thực hiện quy định, quy chuẩn về môi trường trong suốt thời gian vận hành dự án, nếu vi phạm thì xử lý kiên quyết theo quy định của pháp luật.

Cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành ở vùng bị ảnh hưởng sự cố môi trường biển chủ động nắm tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội, tâm lý, tư tưởng của nhân dân để có biện pháp giải quyết tại chỗ, không để phát sinh các điểm nóng. Phối hợp với các cơ quan chức năng làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, đối thoại trực tiếp với nhân dân tạo sự đồng thuận trong xã hội, tin tưởng vào sự chỉ đạo của Đảng và Nhà nước trong việc xử lý, khắc phục hậu quả sự cố môi trường biển do Formosa gây ra; thấy rõ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng việc này để kích động, chống phá Đảng và Nhà nước ta. Vận động nhân dân nỗ lực khắc phục khó khăn, tổ chức sản xuất, chuyển đổi nghề nghiệp phù hợp để sớm ổn định đời sống, sản xuất và phát triển; không nghe, không tin kẻ xấu kích động tập trung đông người, tuần hành biểu tình gây mất trật tự an toàn xã hội.

Các ngành chức năng tiếp tục hỗ trợ người dân đảm bảo an sinh xã hội, thực hiện dự án “Phục hồi, tái tạo nguồn lợi thủy sản và các hệ sinh thái là nơi cư trú của các giống loài hải sản”; khẩn trương hoàn thành các thủ tục chi trả bồi thường cho người dân theo đúng quy định của pháp luật; công bố chương trình giám sát định kỳ kịp thời đối với các loại hải sản khai thác vùng bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường biển cho nhân dân biết để đảm bảo an toàn trong sử dụng, tiêu dùng; hỗ trợ ngư dân có nhu cầu mua sắm tàu thuyền, phương tiện, ngư cụ, dịch vụ thu mua…Tăng cường các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm, ứng phó với sự cố môi trường.

Phương Minh