Cần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng đất qua giám sát của Thường trực HĐND tỉnh

(QT) - Để đánh giá thực trạng việc quản lý và sử dụng đất đối với các tổ chức được nhà nước giao đất, cho thuê đất từ năm 2003 đến 2011, từ đó kiến nghị những chủ trương, giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng đất tại địa phương, vừa qua Thường trực HĐND tỉnh Quảng Trị đã tổ chức đoàn giám sát tập trung vào những vấn đề mà cử tri và dư luận xã hội đang hết sức quan tâm, đó là tình hình quản lý và sử dụng đất mà trọng tâm là công tác quy hoạch, kế hoạch, công tác giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, việc lãng phí, vi phạm pháp luật trong quản lý, sử dụng đất và những bất cập trong chính sách về đất đai hiện nay. Qua giám sát, khẳng định những kết quả đạt được: Sau khi Luật Đất đai có hiệu lực, HĐND tỉnh đã kịp thời ban hành chủ trương, cơ chế, chính sách để triển khai tổ chức thực hiện. UBND tỉnh ban hành các quyết định điều hành thực hiện Luật Đất đai, nghị quyết của HĐND kịp thời, đầy đủ, đúng quy định, công tác thống kê, kiểm kê đất, giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (CNQSD) đất, thu hồi đất, thu thuế sử dụng đất, thanh tra, kiểm tra, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo về đất đai được thực hiện tích cực, góp phần thực hiện kế hoạch sử dụng đất có hiệu quả.

Mở rộng diện tích trồng mới cao su ở Vĩnh Linh - Ảnh: HỒ CẦU

Tỉnh đã thực hiện Quy hoạch sử dụng đất và lập kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2006-2010 được Chính phủ phê duyệt, đã hoàn thành công tác lập quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2020, kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011-2015) đang được Bộ TN&MT thẩm định để trình HĐND tỉnh quyết định. Có 10/10 huyện, thị xã, thành phố hoàn thành xây dựng quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2001-2010, đang xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2015. Cấp xã có 111/141 đơn vị có quy hoạch sử dụng đất đến năm 2010, có 28 đơn vị đã có kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2015. Công tác điều hành thực hiện kế hoạch sử dụng đất đã triển khai khá tích cực, tạo được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, ngành nghề, lao động đúng hướng, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Công tác giao, cho thuê đất được thực hiện theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông đã tạo thuận lợi cho các tổ chức, các nhà đầu tư triển khai thực hiện dự án. Từ năm 2003 đến năm 2011, đã thực hiện việc giao đất, cho thuê đất, cấp giấy CNQSD đất 3.705 khu đất với diện tích hơn 35.897 ha. Lũy kế từ 1991- 2011 đã cấp 3.877 giấy CNQSD đất cho các tổ chức, doanh nghiệp với diện tích hơn 36.832 ha. Nhờ thực hiện đồng bộ cơ chế, chính sách của địa phương về sử dụng quỹ đất tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng và chính sách ưu đãi đầu tư trên địa bàn để khai thác có hiệu quả tiềm năng đất đai, xây dựng cơ sở hạ tầng công nghiệp, dịch vụ du lịch, phát triển khu đô thị nên đến nay toàn tỉnh đã có 2 khu công nghiệp, 10 cụm công nghiệp, 5 khu đô thị, 6 khu du lịch và dịch vụ du lịch, 1 Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo. Đã thu hút được 83 dự án vào các khu công nghiệp, khu kinh tế; 19 dự án vào các khu du lịch. Đã tiến hành thanh tra, kiểm tra một số tổ chức sử dụng đất không đúng quy định của Luật Đất đai, thu hồi 93 khu đất của các tổ chức sử dụng không đúng quy định của pháp luật với diện tích thu hồi hơn 2.582 ha. Kết quả giám sát cũng cho thấy một số hạn chế, khuyết điểm, đó là: Công tác tuyên truyền, phổ biến Luật Đất đai và các quy định thực hiện luật chưa được thường xuyên, liên tục; việc áp dụng thực hiện các quy định của Luật Đất đai còn bị động, lúng túng; sai phạm trong thực hiện Luật Đất đai còn khá phổ biến; khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai tuy chưa có diễn biến phức tạp, nhưng còn nhiều và chiếm phần lớn trong số lượng đơn, thư khiếu nại tố cáo của công dân, có những vụ khiếu kiện đông người, khiếu kiện dài ngày, từ năm 2004 đến nay có 209 kiến nghị của cử tri, 57 đơn thư khiếu nại về lĩnh vực đất đai. Công tác lập quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất thiếu kịp thời; quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết, quy hoạch phân khu chức năng thiếu đồng bộ; quản lý quy hoạch, thực hiện quy hoạch thiếu tính nhất quán; quy hoạch phát triển du lịch, dịch vụ du lịch chưa phù hợp và có sự chồng chéo; việc cấp giấy CNQSD đất còn chậm. Hầu hết các dự án được thuê đất chưa thực hiện hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, chỉ căn cứ vào hồ sơ dự án của nhà đầu tư, không quy định tối thiểu tổng mức đầu tư của dự án, không có cơ quan thẩm định năng lực tài chính, thẩm định nhu cầu. Tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu dịch vụ, du lịch tình trạng cho thuê đất với diện tích lớn hơn khả năng đầu tư của dự án khá phổ biến, tỷ lệ lấp đầy tính theo diện tích được thuê và tỷ lệ lấp đầy tính theo diện tích thực tế sử dụng có sự chênh lệch quá lớn. Nhìn chung, các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu du lịch phần lớn sử dụng đất chưa đến 50% diện tích đất được thuê và có nhiều sai phạm. Chưa giải quyết dứt điểm việc rà soát, thu hồi đất của một số tổ chức, doanh nghiệp được nhà nước giao đất đang có nhiều diện tích sử dụng sai mục đích, chuyển nhượng trái phép, trong khi nhu cầu đất sản xuất của người dân chưa được đáp ứng. Ví dụ như ở huyện Cam Lộ, người dân chủ yếu sống nhờ sản xuất, nhưng trên 43% diện tích đất đai toàn huyện được giao cho các công ty, trung tâm lâm nghiệp, trại giam và cơ sở giáo dục, giáo dưỡng, các đơn vị quốc phòng sử dụng, trong khi bình quân một người dân địa phương chỉ được 1 ha đất thì bình quân một trại viên ở trại giam Nghĩa An lại có đến 4 ha, Công ty TNHHMTV lâm nghiệp Đường 9 sau khi rà soát và sắp xếp lại, diện tích đất còn lại giao cho huyện quản lý, sử dụng nhưng đến nay vẫn chưa bàn giao đất cho chính quyền địa phương. Ở huyện Gio Linh tại Cụm công nghiệp Đông Gio Linh giao cho Công ty TNHHMTV Hoàng Khang làm chủ đầu tư, công ty chưa hoàn thành thủ tục thuê đất, chưa được cấp phép khai thác ti tan nhưng đã tiến hành khai thác trái phép, vi phạm pháp luật nghiêm trọng, Công ty Cổ phần Khoáng sản Thanh Tâm được UBND tỉnh đồng ý về chủ trương cho phép phối hợp với HTX nông nghiệp Cẩm Phổ, xã Gio Mỹ nạo vét lòng hồ, tạo cảnh quan môi trường và thu hồi sa khoáng ti tan, nhưng chưa lập đầy đủ thủ tục cấp phép khai thác ti tan thì đã tiến hành khai thác, dẫn đến vi phạm pháp luật. Đối với các doanh nghiệp được giao đất trước khi Luật Đất đai có hiệu lực, hiện nay nhiều doanh nghiệp phần lớn diện tích đất sử dụng không đúng mục đích, đất bị lấn, bị chiếm, đất bỏ hoang hoá không sử dụng. Công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện Luật Đất đai của các cơ quan quản lý nhà nước chưa được thực hiện thường xuyên; chưa tiến hành kiểm tra sử dụng đất của các đơn vị sự nghiệp công lập; thiếu sự phối hợp giữa chính quyền cấp huyện với cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh trong quản lý đất đai của các tổ chức đóng trên địa bàn hành chính, trong các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, một số khu đất thu hồi chưa có kế hoạch sử dụng; công tác kiểm tra, giám sát các tổ chức quản lý và sử dụng đất trong các khu dịch vụ - du lịch trên địa bàn huyện khi không tổ chức HĐND không có cơ quan nào đảm nhiệm, nên xảy ra vi phạm chậm được phát hiện và xử lý. Để việc quản lý sử dụng đất có hiệu quả, tránh lãng phí và gây thất thoát trong quá trình sử dụng đất, đồng thời sớm phát hiện những vi phạm để khắc phục, nhất là ở các huyện đang thí điểm không tổ chức HĐND huyện, cần tập trung làm tốt một số nội dung sau: HĐND tỉnh sớm ban hành nghị quyết về quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011-2015) để có cơ sở tổ chức thực hiện, giám sát, kiểm tra. Tăng cường hơn nữa công tác giám sát của Thường trực HĐND, các ban, các tổ đại biểu và đại biểu HĐND tỉnh về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, công tác quản lý, sử dụng đất trên địa bàn toàn tỉnh, nhất là ở các huyện đang thí điểm không tổ chức HĐND theo quy định của pháp luật. Kiến nghị với Quốc hội sửa đổi luật và Chính phủ sửa đổi các nghị định thực hiện Luật Đất đai theo hướng nhà đầu tư không thực hiện đúng các quy định ghi trong giấy phép đầu tư, thì nhà nước thu hồi đất và không bồi hoàn những chi phí đã đầu tư, không thực hiện miễn tiền thuê đất trong thời gian chậm thực hiện dự án. Tiếp tục tăng cường tuyên truyền phổ biến pháp luật về đất đai một cách thường xuyên, liên tục bằng nhiều hình thức và sâu rộng trong các cấp, các ngành. Quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, chuyên môn và bổ sung đủ biên chế cho đội ngũ làm công tác thanh tra về đất đai, văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất các cấp từ tỉnh, huyện đến địa chính cấp xã. Đảm bảo kinh phí cho công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính của giai đoạn 2011-2020. Chỉ đạo các địa phương, đơn vị, doanh nghiệp được giao, cho thuê đất phải lập kế hoạch sử dụng đất báo cáo các cấp chính quyền phê duyệt, gắn liền với quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội và phù hợp với nhiệm vụ của đơn vị mình. Cần rà soát lại quy hoạch chi tiết các khu du lịch, cụm du lịch, cụm công nghiệp, làng nghề để sử dụng đất có hiệu quả và cân đối với khả năng đầu tư. Đảm bảo diện tích đất trồng lúa, đất nuôi trồng thuỷ hải sản, đất nuôi tôm trên cát. Chú ý dành quỹ đất thích đáng cho công tác quy hoạch các khu, cụm công nghiệp, quy hoạch xây dựng nông thôn mới, đô thị và quỹ đất xây nhà ở cho người có thu nhập thấp, đất nghĩa địa, đất cây xanh, đất xử lý môi trường. Khẩn trương hoàn thành cấp giấy CNQSD đất trong năm 2013 để thuận lợi cho việc theo dõi, quản lý và sử dụng đất. Xây dựng quy chế phối hợp công tác quản lý nhà nước về đất đai giữa chính quyền cấp xã, huyện và các cơ quan chức năng của tỉnh khi cấp đất, giao đất, cho thuê đất tại các địa phương, các khu, cụm công nghiệp, khu du lịch, khu kinh tế trên địa bàn toàn tỉnh. Phát huy hơn nữa vai trò trách nhiệm của chính quyền cấp huyện, nhất là nơi thí điểm không tổ chức HĐND, sớm phát hiện những vi phạm pháp luật về đất đai để kịp thời xử lý. Đình chỉ và xử lý nghiêm việc tùy tiện khai thác ti tan, ngừng mở rộng và cấp giấy phép mới khai thác ti tan trên địa bàn toàn tỉnh theo chủ trương của Chính phủ. HOÀNG ĐỨC CƯỜNG