Áp dụng tiêu chuẩn hệ thống quản lý chất lượng quốc tế đối với nông sản xuất khẩu

(QT) - Mặc dù diện tích tự nhiên không lớn nhưng tỉnh Quảng Trị có những tiểu vùng khí hậu và đặc thù về thổ nhưỡng nên đã tạo nên các sản phẩm nông nghiệp phong phú với chất lượng tốt như hồ tiêu, cà phê, sắn, lạc, ném, đậu đen... Nhiều năm qua, chính sách phát triển nông nghiệp của tỉnh đã thúc đẩy nhanh sản phẩm hàng hóa nông nghiệp có lợi thế này của tỉnh. Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất, kinh doanh (SXKD), một số mặt hàng nông sản Quảng Trị chưa áp dụng chặt chẽ các tiêu chuẩn và hệ thống quản lý chất lượng quốc tế nên chất lượng thiếu ổn định. Điều này gây bất lợi khi nông sản tham gia xuất khẩu. Để nâng cao chất lượng nông sản xuất khẩu của tỉnh, một trong những vấn đề quan trọng là xây dựng hệ thống quản lý tích hợp trong quá trình phát triển SXKD của doanh nghiệp (DN).

Một số nông sản được Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị chế biến đạt tiêu chuẩn ISO

Việc áp dụng các tiêu chuẩn sản phẩm, tiêu chuẩn hệ thống quản lý chất lượng quốc tế trong sản xuất, chế biến nông sản của DN là cơ sở để xây dựng hệ thống quản lý tích hợp trong quá trình phát triển SXKD của DN, góp phần giúp DN đạt được các mục tiêu kinh doanh có tính chiến lược, mang lại các giá trị gia tăng và đem lại cơ hội cho DN nâng cao khả năng cạnh tranh, cải tiến hoạt động. Có rất nhiều tiêu chuẩn khác nhau từ các nước và các khu vực mà buộc DN xuất khẩu nông sản của Việt Nam phải đáp ứng, trong đó tiêu chuẩn cao nhất là các nước EU. Những rào cản kỹ thuật trong thương mại đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam tập trung chủ yếu trong nhóm hàng nông, lâm, thủy sản, các lô hàng này khi bị từ chối nhập khẩu là do có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, dư lượng kháng sinh trong thủy sản, nhiễm vi sinh. Do đó, việc xây dựng và áp dụng các tiêu chuẩn là cần thiết giúp cho các DN vượt qua các rào cản kỹ thuật mà các nước quy định. Một trong những tiêu chuẩn mà các DN có thể chọn lựa áp dụng là tiêu chuẩn ISO gồm: Tiêu chuẩn ISO 9000 là bộ tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý chất lượng do tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO) ban hành có thể áp dụng trong mọi lĩnh vực SX, KD, DV và cho mọi quy mô hoạt động. ISO 9000 đưa ra các chuẩn mực cho hệ thống quản lý chất lượng, không phải là tiêu chuẩn cho sản phẩm. Việc áp dụng ISO 9000 vào DN sẽ tạo được cách làm việc khoa học, ý thức trách nhiệm CBCNV và là giải pháp cần thiết để nâng cao năng lực bộ máy quản lý DN, góp phần đảm bảo chất lượng cho các bên hữu quan và nâng cao sự thỏa mãn khách hàng. Tiêu chuẩn ISO 22000:2007 là hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, yêu cầu đối với các tổ chức trong chuỗi thực phẩm. Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu đối với hệ thống quản lý an toàn thực phẩm. Các tổ chức trong chuỗi thực phẩm cần chứng tỏ khả năng kiểm soát được mối nguy hại về an toàn thực phẩm để đảm bảo rằng thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Hệ thống phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn HACCP là hệ thống các biện pháp nhằm chủ động phòng ngừa toàn diện và hiệu quả trong quá trình sản xuất, chế biến nông sản từ nguyên liệu đến bán thành phẩm rồi thành phẩm, trong từng công đoạn sản xuất, chế biến và đến tay người tiêu dùng. Kiểm soát các yếu tố nhà xưởng, trang thiết bị, công nghệ, môi trường, con người tham gia quá trình và đặc biệt phân tích, xác lập tổ chức kiểm soát các điểm trọng yếu dễ phát sinh trong quá trình để tránh những rủi ro liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm. Tiêu chuẩn VIETGAP là những nguyên tắc, trình tự, thủ tục hướng dẫn tổ chức, cá nhân sản xuất, thu hoạch, xử lý sau thu hoạch nhằm đảm bảo an toàn, nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo phúc lợi xã hội, sức khỏe người sản xuất và người tiêu dùng; đồng thời bảo vệ môi trường và truy nguyên nguồn gốc sản xuất. Tiêu chuẩn VIETGAP đã chính thức được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành và đã phát huy tác dụng dựa trên 4 tiêu chí về tiêu chuẩn về kỹ thuật sản xuất; an toàn thực phẩm gồm các biện pháp đảm bảo không có hóa chất, nhiễm khuẩn hoặc ô nhiễm vật lý khi thu hoạch; môi trường làm việc, mục đích nhằm ngăn chặn việc lạm dụng sức lao động của nông dân và truy tìm nguồn gốc sản phẩm. Tiêu chuẩn này cho phép xác định được những vấn đề từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Xây dựng, áp dụng và chứng nhận quy trình nuôi trồng an toàn trong sản xuất nông nghiệp theo VIETGAP là xây dựng cơ chế, cách nhận biết và truy xét nguồn gốc sản phẩm, hoạt động này được tiến hành lồng ghép với việc kiểm soát hoạt động sản xuất theo tiêu chuẩn. Tiêu chuẩn GlobalGap, trước đây là tiêu chuẩn EUREP và được nâng lên thành GLOBALGAP (Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu). Đây là bộ tiêu chuẩn được xây dựng để áp dụng tự nguyện cho sản xuất nông nghiệp trên toàn cầu. Là tiêu chuẩn về thực hành nông nghiệp tốt trong quá trình sản xuất, thu hoạch và xử lý sau thu hoạch là hệ thống kiểm tra và giám sát an toàn thực phẩm xuyên suốt bắt đầu từ khâu sửa soạn nông trại canh tác đến khâu thu hoạch, chế biến và tồn trữ. Chẳng hạn như phải làm sạch nguồn đất, đảm bảo độ an toàn nguồn nước; giống cây trồng, vật nuôi được chọn cũng là giống sạch bệnh bởi nếu giống không an toàn sẽ ảnh hưởng nhiều tới năng suất, chất lượng; phân bón, thuốc bảo vệ thực vật cũng phải đảm bảo là những thuốc trong danh mục, chủ yếu là thuốc có nguồn gốc hữu cơ an toàn cho người sử dụng. Người sản xuất phải ghi chép lại toàn bộ quá trình sản xuất, bắt đầu từ khâu xuống giống đến khi thu hoạch và bảo quản để phòng ngừa khi xảy ra sự cố như là ngộ độc thực phẩm hay dư lượng hóa chất vượt ngưỡng cho phép và có thể truy nguyên được nguồn gốc. Trọng tâm của GlobalGap là an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, nhưng bên cạnh đó nó cũng đề cập đến các vấn đề khác như an toàn, sức khỏe và phúc lợi cho người lao động và bảo vệ môi trường. Cùng với việc xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, DN phải thực hiện đánh giá sự phù hợp của các Quy chuẩn kỹ thuật do Bộ NN&PTNT ban hành. Việc chứng nhận hợp quy được thực hiện bắt buộc đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường thuộc đối tượng quy định trong các quy chuẩn kỹ thuật đã ban hành. Lợi ích của việc áp dụng tiêu chuẩn và các hệ thống quản lý chất lượng là giải pháp đổi mới doanh nghiệp trong xu thế hội nhập kinh tế, đổi mới quản lý và tăng cường tiếp thị; đổi mới cách thức quản lý chất lượng phù hợp thông lệ và đòi hỏi của thế giới, mục tiêu từ loại bỏ lỗi thành phẩm sang chủ động phòng ngừa trong suốt quá trình hình thành sản phẩm, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh. Khẳng định cơ sở đang có biện pháp hữu hiệu để kiểm soát quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm tốt nhất và an toàn nhất có thể, nâng cao uy tín sản phẩm và DN. Từ đó, DN có điều kiện tham gia đấu thầu, mở rộng thị phần và thâm nhập vào các thị trường khó tính. Được sử dụng dấu chứng nhận phù hợp hệ thống quản lý chất lượng trên nhãn sản phẩm tạo lòng tin khách hàng, trong các hoạt động quảng cáo, chào hàng, giới thiệu cơ sở, là căn cứ để cơ quan quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa xem xét áp dụng chế độ kiểm tra giám sát đối với lô sản phẩm và đối với cơ sở. Bài, ảnh: VÕ THÁI HÒA