Nhật thực - Một giọng thơ trào lộng

(Nhân xem tập thơ Nhật thực của Nhất Lâm, Nxb Thanh niên, 2008) Cầm quyển thơ Nhật thực của Nhất Lâm tặng tôi nó mỏng như một chiếc lá. Bởi các bài thơ đều rất ngắn. Chỉ có bài Nhớ là dài... Bạn đọc hẳn biết một ông Nhất Lâm qua báo, truyện ngắn, tiểu thuyết và thơ. Ở lĩnh vực nào ông cũng làm tới nơi. Làm báo, ông khui vụ TA 04 buôn lậu đến nỗi “đương sự” trong bài báo đau quá sợ tá hoả chuyện bèn phải thuê côn đồ đến tận nhà đánh “cảnh cáo” ông (1994). Thì ông vẫn sống. Vẫn cưỡi xe đạp với mái tóc bạch kim quá vai bồng bềnh đạp khắp các nẻo đường trên rừng, dưới biển, những công trường xí nghiệp để lấy tư liệu viết. Nhất Lâm đã in ba tập truyện ngắn. Truyện Mật đắng in trang đầu Tuần báo Văn nghệ (2004). Truyện Chó ngoại in vào Những chuyện ngắn hay 1998 , Nxb Hội Nhà văn cùng các lão tướng trong làng văn như Nguyễn Tuân, Nguyễn Quang Sáng, Ma Văn Kháng... Tiểu thuyết Đồi không tên rồi vẫn có tên là Đồi thịt băm , tác giả dựng lại bối cảnh cuộc chiến vùng A Lưới của quân dân ta với quân đội Mỹ mà Đồi thịt băm là một trận sống mái thảm khốc. Và thơ. Nhất Lâm đã trình làng 4 tập thơ: Thức với mùa trăng, Tiếng khóc lời ru, Vú đá, Tiếng mưa. Thơ Nhất Lâm tinh tế, hồn hậu.

Sức sống -Ảnh: Phương Hoan

“ Đêm sâu lữ thứ tình dày mỏng Thấm lạnh bờ môi tái tê lòng Giang hồ tôi uống bao chiều vắng Nước mắt nhoè mưa về bến sông ” (Duyên mưa) Nhật thực là tập thơ thứ năm của Nhất Lâm. Bốn tập trước là thơ tình đằm thắm. Đến tập này, ông quyết dồn nén và chuyển giọng trào lộng Tú Xương châm biếm chua cay! Nào là trâu, chó, mèo, gà, cò, cuội, ngựa, vịt, ô, lưỡi, đất, lạc, nợ, đời... được tác giả nhân cách hoá, “vật cách hoá” bằng tu từ ẩn dụ mà “phang” vào thói hư, tật xấu của người đời, của đám quan tham. “ Ả mèo trèo vào buya- rô Hỏi thăm anh sếp đi đâu vắng nhà Anh sếp công chuyện từ xa Đêm theo tam thể nhởn nha quên về” (Ả mèo) “Chó ngoại ông khoe mấy cây vàng Ăn ngủ còn hơn những ông hoàng Ngày ba bốn bữa tim, gan, cật Chó này dân bảo loại chó quan” (Chó ngoại) “ Nhật thực ngày qua ai đui không? Có ai bị nổ cả đôi tròng Ham chi những cái không nhìn được...?” (Nhật thực) Sinh năm Bính Tý, ông đã vượt ngưỡng thất thập. Nhưng ông đi không biết mệt, ông đọc không biết mệt rồi chiêm nghiệm từng giờ khắc để rút ra cái ưu, cái nhược của kiếp người. Muốn phát huy cái ưu thì phải đánh mạnh vào cái nhược, cái rởm, cái thối nát. Mượn lời con hổ trong cũi sắt để mai mỉa cái rởm của sếp nọ, của ông tổng giám đốc công ty kia đang trong vòng lao lý: “...Nhớ nhà hàng rượu ngoại mà mỗi khi Tiếng nhạc du dương giọng bồ thủ thỉ Với điệu giật vũ trường quay loạn xị... Đèn mờ ảo, ta thăm dò bộ ngực Một ngàn đô là nàng phẻ im re... Rồi những ngày lôi két sướng biết bao Và lặng lẽ lập chứng từ gian dối... Trên răn đe ta bỏ mặc ngoài tai Đâu những chiều lai láng ngàn chai, Trăm phần trăm không bao giờ ta đổ Rồi vô phòng ôm em thổ lộ Than ôi thời thác loạn nay còn đâu?!...” (Nhớ) “ Ở mọi nơi thơ phủ nhận bất công ”. Tôi nhớ đã có ai nói thế. Bởi không chịu nổi thói rởm đời, thói hạm của mà Tú Xương, Tú Mỡ, Tú Sụn... nổi đoá thơ châm. Nỗi đau thế sự thì các nhà thơ đều thường trực. Nhưng châm một đôi bài đã khó. Đằng này Nhất Lâm dồn vào Nhật thực đến 37 bài cùng một chủ đề “mặt trái xã hội” mà vút trào lộng Tú Xương thì thật đáng khen, đáng trân trọng. Vĩnh Nguyên