Mạng lưới bảo vệ thực vật cơ sở, mô hình cần được nhân rộng

(QT) - Cùng với sự phát triển một nền nông nghiệp bền vững, nhiều giống mới, năng suất chất lượng cao đã được đưa vào sản xuất, góp phần nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích, tăng thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, đi đôi với đó thì tình hình dịch bệnh diễn biến khá phức tạp, ngày càng xuất hiện nhiều loại nấm bệnh phát sinh, gây hại. Để đảm bảo một vụ mùa bội thu, công tác phát hiện bệnh để phòng chống kịp thời là rất quan trọng. Trước tình hình đó, mạng lưới bảo vệ thực vật (BVTV) cơ sở ở nhiều địa phương đã phát huy hiệu quả rõ nét. Về HTX Kim Giao (xã Hải Dương, Hải Lăng, Quảng Trị) vào những ngày đầu tháng tư, đây được xem là thời điểm thời tiết thuận lợi cho cây trồng phát triển nhưng cũng khá thuận lợi cho các loại nấm bệnh phát sinh, gây hại, ông Võ Huấn, chủ nhiệm HTX cho biết: “Đến thời điểm này, trên toàn bộ 205 ha lúa của HTX không có các loại sâu bệnh gây hại.

Cán bộ BVTV kiểm tra sâu bệnh hại lúa.

Hàng ngày, cán bộ HTX đều thăm đồng nên các sâu bệnh được phát hiện kịp thời để có biện pháp phòng chống. Nhờ vậy, nhiều năm liền tình trạng sâu bệnh trên cây trồng đã hạn chế đáng kể”. Là một vùng trọng điểm sản xuất lúa của xã Hải Dương, HTX Kim Giao sớm xác định rõ vai trò quan trọng của việc phòng trừ sâu bệnh trên cây trồng. Trong cơ cấu bộ máy cán bộ của HTX luôn có một phó chủ nhiệm chuyên ngành về BVTV phụ trách cây trồng. Từ đó, HTX có kế hoạch cụ thể phân công cán bộ thường xuyên thăm đồng để theo dõi từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây trồng, đồng thời sớm phát hiện những bất thường về sâu bệnh để kịp thời can thiệp, thông báo đến tận mỗi hộ xã viên và trạm BVTV. Nhờ vậy, một số bệnh thông thường gây hại trên lúa như đạo ôn, rầy, khô vằn, sâu đục thân… đều được phát hiện và khống chế, không gây thiệt hại đến năng suất trên toàn bộ diện tích lúa tại HTX Kim Giao. Ngoài ra, để nâng cao ý thức của người dân trong phòng chống sâu bệnh, HTX thường xuyên phối hợp với trạm BVTV tổ chức các hội thảo, tập huấn về cách phát hiện sâu bệnh, sử dụng thuốc BVTV trên từng đối tượng cây trồng. Nhờ vậy, các đối tượng sâu bệnh gây hại trên cây lúa luôn được người dân phát hiện sớm. Theo ông Nguyễn Văn Điền, chủ nhiệm HTX Thủy Đông (Cam Thủy, Cam Lộ), đội ngũ cán bộ BVTV cơ sở đóng vai trò khá quan trọng, nhất là tại thời điểm có nhiều sâu bệnh phát sinh gây hại cho cây trồng như hiện nay. Riêng HTX Thủy Đông bố trí 2 cán bộ BVTV giám sát trực tiếp tình hình dịch bệnh trên cây trồng, ngay từ đầu vụ, khâu giống được HTX kiểm soát chặt chẽ, kiên quyết loại trừ những nguồn giống không rõ nguồn gốc, khả năng mang mầm sâu bệnh. Sau khi gieo cấy, các cán bộ BVTV thay phiên nhau cùng người dân kiểm tra đồng ruộng hàng ngày. Khi phát hiệu dấu hiệu sâu bệnh, cán bộ BVTV cơ sở kịp thời thông báo, khoanh vùng diện tích nhiễm bệnh để phun thuốc xử lý. Ngoài ra, HTX cũng đã phối hợp với trạm BVTV địa phương tổ chức tập huấn kiến thức BVTV cho hàng chục người dân là cán bộ các thôn, xóm, qua đó nâng cao ý thức của người dân về phòng trừ dịch bệnh, đảm bảo năng suất cây trồng. Nhờ mạng lưới BVTV cơ sở hoạt động khá hiệu quả nên dịch bệnh gây hại trên cây trồng tại Cam Thủy được hạn chế đáng kể. Chỉ tính riêng trên cây lúa, trong khi nhiều địa phương trong tỉnh đang xảy ra bệnh đạo ôn hại trên nhiều diện tích lúa thì toàn bộ 135 ha lúa của HTX Thủy Đông vẫn an toàn với dịch bệnh, bệnh đạo ôn có xảy ra trên một vài sào nhưng đã được khống chế. Từ thực tế trên cho thấy, mạng lưới BVTV cơ sở đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình phát hiện, phòng trừ dịch bệnh, đảm bảo năng suất trên các loại cây trồng. Tuy nhiên, việc hình thành mạng lưới BVTV cơ sở chưa đồng bộ, trong tổng số 285 HTX trên toàn tỉnh mới chỉ có trên 80 HTX có cán bộ BVTV. Đối với các HTX còn lại, công tác BVTV chủ yếu do lực lượng cán bộ tại các trạm BVTV huyện, thị phụ trách. Trong lúc đó, hiện tại mỗi trạm BVTV chỉ có trung bình từ 3-4 cán bộ, như vậy, bình quân mỗi người phải phụ trách khoảng 3-4 xã. Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Đa, Trạm trưởng Trạm BVTV huyện Cam Lộ cho biết: “Do mạng lưới BVTV cơ sở còn mỏng nên mỗi cán bộ BVTV của trạm phải đảm nhận khá nhiều công việc như dự báo, phát hiện, phòng trừ sâu bệnh cho các loại cây trồng. Riêng ở Cam Lộ, với diện tích các loại cây trồng chủ lực như: lúa trên 28.000 ha, cao su gần 3.400 ha, hồ tiêu gần 300 ha và lạc gần 900 ha, cán bộ BVTV của trạm không thể thăm đồng thường xuyên để phát hiện bệnh kịp thời. Nếu mạng lưới BVTV cơ sở được thành lập đồng bộ sẽ hình thành một hệ thống chân rết, trực tiếp nắm kịp thời về tình hình sinh trưởng, phát triển và dịch hại trên cây trồng giúp các trạm có biện pháp phòng chống hiệu quả, hạn chế sâu bệnh gây hại, đảm bảo năng suất và chất lượng cây trồng. Tính đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh có diện tích trồng lúa khoảng 24.338 ha, lạc 5.000 ha; sắn 10.000 ha; cây cao su 18.676,8 ha; thông 26.000 ha...Hầu hết các loại cây trồng đều nhiễm một số dịch bệnh cơ bản. Trên cây lúa có các bệnh đạo ôn, khô vằn, vàng lá, đỏ lá, khô đầu lá phát triển nhanh và gây hại trên diện rộng. Các bệnh thối gốc, chết nhanh tiếp tục phát triển và gây hại trên cây hồ tiêu. Trên cây cao su có các bệnh nấm phấn trắng, héo đen đầu lá phát triển khá mạnh làm ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất mủ... Đáng chú ý là đa số dịch bệnh trên cây trồng đều được phát hiện nhưng chưa kịp thời và việc phòng trừ còn gặp nhiều khó khăn do mạng lưới cán bộ BVTV cơ sở còn mỏng. Trước tình hình này, Chi cục BVTV tỉnh cũng đã có những biện pháp nhằm tìm ra hướng đi phù hợp cho BVTV, đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt. Ông Lê Mạnh Kết, Chi cục trưởng Chi cục BVTV tỉnh cho biết thêm: “Bên cạnh việc tăng cường triển khai các biện pháp phòng chống sâu bệnh gây hại trên cây trồng, Chi cục BVTV đang xây dựng lại Đề án mạng lưới BVTV cơ sở chuẩn bị trình lên Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Nội vụ, HĐND tỉnh về tổ chức thực hiện hệ thống các đơn vị trong ngành nông nghiệp. Chúng tôi hy vọng dề án sớm được phê duyệt để hoạt động BVTV thực sự có hiệu quả hơn”. Như vậy có thể thấy rằng, việc xây dựng mạng lưới BVTV cơ sở là rất cần thiết, không chỉ góp phần tích cực nâng cao năng lực quản lý, điều hành hoạt động trồng trọt, BVTV một cách hiệu quả mà còn góp phần giảm thiểu nguy cơ gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm, đáp ứng tiêu dùng nội địa và mục tiêu xuất khẩu hàng nông sản. Đồng thời hỗ trợ tích cực về nguồn nhân lực có kiến thức, trình độ ngay từ cơ sở cho việc thực hiện mục tiêu chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hình thành các vùng cây trồng tập trung mang tính chất sản xuất hàng hoá phục vụ chế biến và xuất khẩu, từng bước góp phần quan trọng vào thực hiện các mục tiêu phát triển KT-XH của địa phương. Bài, ảnh: LỆ NHƯ