Cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, tại sao chậm?

(QT) - Để cụ thể hóa và triển khai thực hiện nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp tiếp tục sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa (CPH) nhằm phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước (DNNN), tỉnh Quảng Trị đã tập trung chỉ đạo các cấp, các ngành và DNNN tiến hành CPH, đồng thời kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định của pháp luật về quản lí vốn, tài sản nhà nước…

Khó khăn lớn nhất trong việc CPH các công ty lâm nghiệp là việc đo đạc, phân định lại diện tích đất rừng vì có sự chồng lấn, tranh chấp​

Đến cuối năm 2016, Ban Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp đã tham mưu UBND tỉnh thực hiện hoàn thành CPH 4 doanh nghiệp (DN) trong tổng số 10 DNNN do tỉnh quản lí; duy trì 5 DN 100% vốn nhà nước gồm: Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bến Hải; Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Triệu Hải; Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đường 9; Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết Quảng Trị; Công ty TNHH MTV Quản lí và Khai thác công trình thủy lợi. Đến năm 2019, cơ bản hoàn thành công tác CPH đối với Công ty TNHH MTV Cảng Cửa Việt. Theo đó, xác định vốn điều lệ 34.259.800.000 đồng, phát hành 3.425.980 cổ phần; nhà nước nắm giữ 2.106.245 cổ phần, chiếm 61,479%. Tiếp tục hoàn thành các thủ tục để tổ chức bán cổ phần nhà nước theo đúng quy định nhằm hoàn tất việc chuyển đổi Công ty TNHH MTV Cảng Cửa Việt thành công ty cổ phần trong tháng 9/2019.

Hiện nay đang tiến hành CPH đối với 3 công ty lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh gồm: Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bến Hải; Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Triệu Hải; Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đường 9. UBND tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo CPH; phê duyệt kế hoạch CPH, dự toán chi phí CPH; kế hoạch lựa chọn nhà thầu đơn vị tư vấn CPH. Các công ty lâm nghiệp đang tiến hành rà soát đất đai, phối hợp với các địa phương, cơ quan chức năng xử lí các trường hợp xâm canh, xâm lấn đất đai, hoàn thành việc cắm mốc ranh giới đất đai; hoàn thiện phương án sử dụng đất để trình UBND tỉnh phê duyệt. Đồng thời tiếp tục duy trì 2 DN 100% vốn nhà nước là Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết Quảng Trị và Công ty TNHH MTV Quản lí và Khai thác công trình thủy lợi.

Tuy nhiên công tác CPH tại DN có vốn nhà nước chịu chi phối rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật, nhiều nội dung quy định chồng chéo, nhiều nội dung chưa có quy định pháp lí. Hệ thống chính sách, pháp luật về CPH chưa đồng bộ, thống nhất, đầy đủ; một số cơ chế chính sách chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời, phù hợp với điều kiện mới dẫn đến quá trình tổ chức CPH, cơ cấu lại DN gặp nhiều vướng mắc. Đặc biệt là quá trình thực hiện CPH đối với các công ty lâm nghiệp và Công ty TNHH MTV Cảng Cửa Việt chậm so với kế hoạch đề ra và đến nay đều chưa hoàn thành. Đặc biệt, Công ty TNHH MTV Cảng Cửa Việt đã chậm trễ rất nhiều năm, thực hiện 3 lần định giá DN và nhiều lần điều chỉnh phương án CPH.

Một thực tế dễ nhận thấy là việc CPH các công ty lâm nghiệp gặp nhiều khó khăn do trong quá trình khoanh định, xử lí đất đai chồng lấn, tranh chấp giữa lâm trường với các tổ chức, cá nhân. Mặt khác hiện nay vẫn chưa thống nhất được với các địa phương về diện tích giao lại theo Nghị quyết số 29/NQ-HĐND ngày 14/12/2017 của HĐND tỉnh nên các bên chưa hoàn thiện phương án sử dụng đất và chưa thể tiến hành định giá DN. Bên cạnh đó, chính sách CPH còn có một số bất cập, ảnh hưởng đến tiến độ CPH như cơ chế định giá, phương pháp xác định giá khởi điểm, xác định giá quyền sử dụng đất, tính toán giá trị lợi thế DN, lựa chọn nhà đầu tư chiến lược... Đặc biệt là vấn đề chồng lấn, tranh chấp đất đai giữa lâm trường với các tổ chức, cá nhân diễn ra rất phức tạp, lâu dài nhưng chưa được quan tâm giải quyết dứt điểm. Trong quá trình xây dựng phương án sử dụng đất của các công ty lâm nghiệp, giữa DN và các huyện, thị xã chưa thống nhất được diện tích giao về địa phương, diện tích DN giữ lại nên làm chậm quá trình phê duyệt phương án sử dụng đất. Sự phối hợp giữa các đơn vị, nhất là giữa DN và địa phương có mặt chưa tốt. Tuy nhiên cũng cần nhắc đến tình trạng một số DN chưa thực sự quan tâm, tổ chức triển khai thực hiện CPH tại đơn vị mình, tâm lí dựa vào nhà nước, e ngại sau khi CPH không còn là cán bộ, công chức nhà nước.

Qua tìm hiểu thực tế về tiến độ CPH ở một số công ty lâm nghiệp, chúng tôi được Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Triệu Hải Lê Hoài Nhân cho biết: “Ngoài việc đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương và kế hoạch CPH đến toàn bộ người lao động, đến nay công ty đã hoàn chỉnh phương án sử dụng đất chi tiết hiện đang chỉnh sửa theo các ý kiến thẩm định phương án để Sở Tài nguyên và Môi trường trình UBND tỉnh phê duyệt. Hoàn thành xong việc cắm mốc, hiện tại đang chỉnh lí bản đồ địa chính, trình cấp lại giấy CNQSD đất. Triển khai kiểm kê theo lô khoảnh các diện tích rừng trồng, thống kê theo năm trồng, nguồn vốn để chuẩn bị cho công tác định giá DN. Tuy nhiên khó khăn hiện nay là người dân các xã lân cận xâm chiếm đất đai của công ty vẫn đang diễn ra, đặc biệt là địa bàn xã Hải Lệ. Trong quá trình sắp xếp chuyển đổi, công ty đã làm việc với các huyện, thị xã và đã bàn giao về các địa phương 856,94 ha, tương ứng 16,35% (đạt tỉ lệ quy định giao từ 15 đến 20 % nếu người dân có nhu cầu theo Nghị quyết 29 của HĐND tỉnh). Dự kiến giao thêm về thị xã Quảng Trị 110 ha thì tỉ lệ này là 18,45%. Do đó đề nghị UBND tỉnh, Ban chỉ đạo CPH cần chốt số liệu giao về địa phương, tránh trường hợp các địa phương tiếp tục đề nghị giao đất làm chậm tiến độ phê duyệt phương án sử dụng đất, ảnh hưởng đến tiến độ CPH công ty cũng như việc tổ chức sản xuất”.

Để đẩy nhanh tiến độ CPH các DNNN trước hết phải đề xuất, kiến nghị Trung ương hoàn thiện hệ thống pháp luật phục vụ quá trình sắp xếp, CPH, cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của DNNN và DN có vốn nhà nước. Trong đó chú trọng đến việc rà soát, sớm ban hành các luật sửa đổi, bổ sung liên quan đến DNNN; rà soát sửa đổi, bổ sung quy định về sắp xếp, xử lí tài sản công, tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất, thuê mặt nước gắn với CPH tại DN có vốn nhà nước; ban hành các văn bản hướng dẫn các Nghị định của Chính phủ trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh và đẩy nhanh tiến độ CPH, thoái vốn nhà nước.

Trao đổi về các giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ CPH DNNN, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng cho rằng, vướng mắc lớn nhất hiện nay là việc đo đạc, xác định lại diện tích đất rừng, bởi tỉnh đang thiếu kinh phí trong khi đây là phần việc phải mất nhiều thời gian. Do đó, UBND tỉnh sẽ tăng cường chỉ đạo đẩy nhanh giải quyết các vướng mắc về vấn đề chồng lấn, tranh chấp đất đai ở các công ty lâm nghiệp để sớm hoàn thành công tác CPH. Chỉ đạo các công ty lâm nghiệp hoàn thiện phương án sử dụng đất để làm căn cứ định giá DN; trong đó dành khoảng 15-20% diện tích có khả năng canh tác giao về cho các địa phương nhằm giải quyết những nhu cầu sản xuất thiết yếu của người dân. Đồng thời xử lí nghiêm minh những trường hợp không chấp hành kỉ luật, kỉ cương hành chính, quy định pháp luật về quản lí, sử dụng đất đai. Tăng cường chỉ đạo các ngành, địa phương, DNNN trong việc thực hiện phương án sắp xếp, CPH tại các DN đã được phê duyệt.

Hồ Nguyên Kha