Phòng bệnh héo rũ trên cây lạc

(QT) - Lạc là cây công nghiệp ngắn ngày chủ lực ở Quảng Trị, diện tích gieo trồng lạc hàng năm trên địa bàn tỉnh bình quân là 5.500 ha, trong đó vụ đông xuân là vụ chính để sản xuất lạc hàng hóa (khoảng 5.000 ha), vụ hè thu chủ yếu sản xuất trên các vùng đất đủ độ ẩm để làm lạc giống cho vụ đông xuân. Tuy sản xuất ít nhưng vụ hè thu chủ yếu sản xuất lạc giống nên phải đảm bảo sạch sâu bệnh để tránh lây bệnh cho vụ sau. Vì vậy, nông dân cần tăng cường các biện pháp phòng chống bệnh cho lạc giống vụ hè thu. Từ thực trạng sản xuất lạc trong nhiều vụ liên tiếp trên địa bàn tỉnh, bệnh chết ẻo (héo rũ) thường xuyên xuất hiện và gây hại nặng trên nhiều diện tích lạc, đặc biệt trong vụ hè thu trên các chân đất trồng lạc liên tục nhiều năm, làm giảm mật độ, giảm năng suất lạc, dẫn đến hiệu quả kinh tế đạt thấp. Đây là một loại bệnh do nấm hoặc vi khuẩn gây ra, bệnh này phát triển rất nhanh khi thời tiết ẩm, nhiệt độ cao và trên những ruộng lạc trồng ở đất khó thoát nước hoặc đất thịt nặng, trên đất trồng lạc liên tục nhiều năm hoặc xen canh với các cây họ đậu khác. Bệnh tấn công chủ yếu vào thời kỳ cây con được 5 - 6 lá, tiếp đến là thời kỳ ra hoa và thời kỳ có củ. Bệnh làm giảm mật độ do chết nhiều, đôi khi tới 50 - 60%, do đó làm giảm năng suất củ rất lớn.

Lạc là một trong những cây trồng chủ lực của xã Triệu Nguyên (Đakrông).

Ban đầu bệnh xuất hiện một số chấm nhỏ màu nâu đỏ, phát sinh ở trên vỏ gốc cây lạc, ngay sát mặt đất rồi lan dần, choán hết chu vi gốc cây và phát triển xuống cả phần gốc rễ dưới mặt đất làm cho vỏ gốc bị mềm nhũn, thối dần. Những lá gần gốc héo vàng rồi rụng sớm, tiếp theo là những lá phía trên. Ban ngày khi nhiệt độ lên cao, cây bị bệnh héo rũ, đến chiều tối và ban đêm cây tươi trở lại, nhưng chỉ 2 - 3 ngày sau thì héo hẳn và chết. Nếu quan sát kỹ ở gốc sẽ thấy các hạch màu nâu nhỏ, có các sợi nấm màu trắng bao trùm cả phần đất xung quanh gốc lạc. Điều kiện thuận lợi để loại nấm này phát triển là ở ẩm độ cao, đất ẩm ướt, nhiệt độ cao. Cây lạc còn non bị nhiễm bệnh thì chết nhanh và chết hàng loạt. Khi cây lạc nuôi củ mà bị bệnh thì lá úa vàng, héo chậm, nhiều củ lép, hạt bị giảm chất lượng. Để phòng trị bệnh một cách hiệu quả nên tiến hành những biện pháp sau: Không nên trồng lạc liên tục nhiều năm mà phải trồng luân canh với các cây trồng khác, đặc biệt là lúa nước, ngô...; sau khi thu hoạch lạc tiến hành vệ sinh đồng ruộng bằng cách rải vôi bột (30 kg/sào) rồi cày vùi xác cây, vừa làm phân bón cho các cây trồng khác ở vụ sau, vừa tiêu huỷ nguồn nấm bệnh; sử dụng giống tốt, có nguồn gốc, phiếu bảo hành chất lượng rõ ràng, không lấy giống từ các ruộng năm trước hoặc vụ trước bị bệnh. Chọn các giống có năng suất cao, ít bị nhiễm bệnh héo rũ để sản xuất như L14, L23, TB25...; trước khi trồng nên phơi lại nắng nhẹ cho hạt lạc giảm độ ẩm, tăng khả năng hút nước, tăng tỷ lệ nảy mầm và hạn chế điều kiện cho nấm bệnh phát sinh; xử lý hạt giống trước khi gieo: Bóc lạc, loại bỏ hạt lép, xây xát, chọn hạt to đều; dùng thuốc Ditacin 8L hoà với nước ngâm hạt lạc trong 1-2 giờ (nồng độ theo hướng dẫn trên bao bì), sau đó đem gieo; thoát nước tốt cho ruộng lạc, tránh để úng, nhất là sau các trận mưa to; tùy theo địa hình ruộng lạc để lên luống cao hoặc thấp, rộng hoặc hẹp. Đất thoát nước kém cần lên luống hẹp, cao (rộng 1,5- 2 m, cao 30- 50 cm) và ngược lại đất thoát nước tốt lên luống rộng và thấp (rộng 3- 4 m, 22- 30 cm); tránh tưới nước vào buổi chiều để không làm đất ẩm về đêm; thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để kịp thời phát hiện những cây bị bệnh để nhổ bỏ, thiêu huỷ, rắc vôi vào gốc để bệnh không lây lan; tăng cường bón phân chuồng hoai mục (400-500 kg/ sào), bón cân đối giữa đạm- lân- kali; sau những trận mưa kéo dài, ẩm độ đất cao, cần khẩn trương xới xáo phá váng làm đất tơi xốp, nhất là phần đất gần gốc lạc để hạn chế ẩm độ đất; đối với bệnh héo rũ do nấm, điều bắt buộc là phải bơm phòng khi cây lạc còn nhỏ. Khi cây lạc có lá thật đầu tiên dùng một trong những loại thuốc trừ nấm sau đây để phun: Anvil5SC, Benomyl 50WP, Til Super 300EC, Ridomil, Monceren hoặc Vicacben... phun 2 lần cách nhau 7 ngày. Liều lượng và nồng độ theo hướng dẫn trên bao bì. Phun kỹ trên tán và xung quanh gốc, có thể hỗn hợp 30g Ridomil MZ 72WP + 5cc Score 250EC pha với 10 lít nước để phun khi bệnh xảy ra. Bài, ảnh: TRẦN ANH MINH