(QT) - Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH), lao động làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác, hộ kinh doanh cá thể... có hợp đồng lao động từ một tháng trở lên hoặc cán bộ quản lí HTX có hưởng lương phải tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên thực tế hiện nay trên địa bàn tỉnh, tỉ lệ HTX nông nghiệp tham gia đóng BHXH còn đang ở mức thấp. Việc tham gia BHXH đối với người lao động (NLĐ) tại các HTX đang gặp rất nhiều khó khăn.
![]() |
Nhiều HTX sản xuất, kinh doanh có hiệu quả và triển khai đóng BHXH cho cán bộ HTX |
Từ năm 2009, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 18/2009/NQ-HĐND về một số chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển kinh tế tập thể tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2009-2015 và có hiệu lực thực hiện cho đến nay, trong đó quy định về chính sách BHXH cho cán bộ chủ chốt quản lí HTX nông nghiệp gồm các đối tượng là chủ nhiệm, phó chủ nhiệm, trưởng ban kiểm soát hoặc phụ trách kế toán trong HTX đương nhiệm. Năm 2017, UBND tỉnh ban hành quy định một số chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển kinh tế tập thể tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2017 - 2020. Theo đó, đối tượng được hỗ trợ đóng BHXH theo Nghị quyết HĐND tỉnh là chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng quản trị (HĐQT), trưởng ban kiểm soát, kế toán trưởng hoặc cán bộ phụ trách kế toán HTX, liên hiệp HTX. Mức hỗ trợ là 7,5% mức đóng BHXH của HTX, liên hiệp HTX (đơn vị sử dụng lao động) theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên việc triển khai thực hiện vẫn còn nhiều khó khăn đối với nhiều HTX trên địa bàn tỉnh.
Toàn tỉnh hiện có 284 HTX nông nghiệp, trong đó chỉ có 39/284 HTX với 170/1.835 cán bộ chủ chốt quản lí HTX tham gia đóng BHXH. Trong tổng số 170 cán bộ chủ chốt quản lí HTX đóng BHXH, có 130 người thuộc diện được HĐND tỉnh hỗ trợ kinh phí, còn lại 40 người do HTX hỗ trợ đóng BHXH. Các địa phương có số HTX nông nghiệp tham gia đóng BHXH tương đối nhiều là Hải Lăng với 11 đơn vị, Vĩnh Linh với 21 đơn vị, cá biệt huyện Gio Linh hiện chưa có HTX nông nghiệp nào tham gia đóng BHXH. Khi được hỏi về chính sách hỗ trợ đóng BHXH đối với cán bộ quản lí HTX nông nghiệp, Phó Chủ tịch HĐQT HTX nông nghiệp Nhĩ Trung, xã Gio Thành (Gio Linh) Nguyễn Đăng Minh cho biết ông chưa nghe nói về chính sách này. HTX nông nghiệp Nhĩ Trung hiện có 6 người, gồm giám đốc, phó giám đốc, kiểm soát viên, kế toán, cả 6 người hiện đều chưa tham gia đóng BHXH.
Tại huyện Triệu Phong, HTX Dịch vụ nông nghiệp Triệu Thuận là đơn vị thực hiện đóng BHXH tương đối sớm, từ năm 2011 và là HTX nông nghiệp duy nhất trên địa bàn đóng BHXH 100% cho cán bộ chủ chốt và NLĐ gồm 11 thành viên, trong đó có 6 người được hưởng chính sách hỗ trợ đóng BHXH theo Nghị quyết HĐND. Từ sau khi thực hiện chuyển đổi HTX theo luật mới, HTX Dịch vụ nông nghiệp Triệu Thuận áp dụng chiến lược kinh doanh đa dạng với nhiều lĩnh vực như vật tư phân bón, thức ăn chăn nuôi, thủy lợi nội đồng, tín dụng nội bộ, môi trường, xây dựng… Nguồn vốn hoạt động hiện nay của HTX trên 10,5 tỉ đồng, thu nhập bình quân của cán bộ, nhân viên HTX trên 3 triệu đồng/ người/ tháng. Năm 2018, tình hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của HTX đạt kết quả tốt, lợi nhuận cao hơn năm trước và đạt 128 % so với kế hoạch. Ông Trần Hữu Tấn, Chủ tịch HĐQT HTX Dịch vụ nông nghiệp Triệu Thuận cho biết: “Chúng tôi triển khai đóng BHXH cho cán bộ chủ chốt của HTX và cả cán bộ làm hợp đồng là công nhân môi trường. Để làm được điều đó thì nguồn thu nhập của mọi thành viên phải ngang hoặc cao hơn mức lương tối thiểu. So với tình hình hoạt động và khó khăn chung của các HTX nông nghiệp hiện nay trên địa bàn thì chúng tôi cũng đã nỗ lực để hỗ trợ đóng cho các trường hợp không được hưởng chính sách hỗ trợ của nhà nước”.
Mặc dù chủ trương của tỉnh đã được triển khai đến tất cả các HTX, tuy nhiên kết quả cho đến nay vẫn còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do thu nhập của cán bộ HTX đa số thấp, không đủ điều kiện đóng BHXH. Theo thống kê, hiện mức thu nhập bình quân của cán bộ quản lí HTX nông nghiệp trong tỉnh dao động từ 1,6-1,9 triệu đồng/người/tháng, trong khi luật quy định bắt buộc thành viên HTX đóng theo mức lương tối thiểu vùng. Theo Luật BHXH số 58/2014 /QH 13 quy định người sử dụng lao động tức là HTX phải đóng 18%, trong đó hiện nay việc đóng BHXH cho cán bộ chủ chốt của HTX được tỉnh hỗ trợ 7,5%, NLĐ phải đóng 8% lương tối thiểu theo Nghị định 157/2018 NĐ-CP ngày 16/11/2018, mức lương tối thiểu vùng IV năm 2019 là 2.920.000 đồng/tháng. Như vậy đối với nhiều HTX, mức thu nhập hằng tháng còn thấp hơn mức lương tối thiểu vùng nên muốn thực hiện đóng BHXH là không khả thi. Ngoài ra, nhiều HTX có tỉ lệ lao động ở độ tuổi cao, vì vậy không muốn tham gia BHXH theo quy định.
Năm 2018, UBND tỉnh phân bổ từ nguồn dự toán hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể giai đoạn 2017 - 2020 số tiền hơn 329 triệu đồng bố trí cho Liên minh HTX tỉnh hỗ trợ đóng BHXH cho cán bộ quản lí HTX nông nghiệp các huyện, thị xã, thành phố. Có thể thấy, chính sách hỗ trợ đóng BHXH cho cán bộ quản lí HTX của tỉnh tạo cơ hội cho đội ngũ cán bộ HTX nông nghiệp có điều kiện tham gia đóng BHXH. Tuy vậy, so với số lượng cán bộ quản lí HTX nông nghiệp hiện nay, tỉ lệ được hỗ trợ đóng BHXH vẫn còn quá thấp.
Để phát triển đối tượng cán bộ quản lí HTX và NLĐ làm việc trong HTX tham gia BHXH, BHXH tự nguyện, ngoài nỗ lực của ngành BHXH thì cần sự vào cuộc của các cấp chính quyền, trực tiếp là cơ quan BHXH phối hợp cùng Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động tỉnh, Liên minh HTX tỉnh rà soát lại toàn bộ số NLĐ và cán bộ quản lí HTX. Thống kê đầy đủ các HTX, liên hiệp HTX, doanh nghiệp của HTX, liên hiệp HTX và lao động làm việc trong HTX phải tham gia BHXH, BHYT, BHTN để đôn đốc, thanh tra, kiểm tra theo quy định. Đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật BHXH để người lao động làm việc trong HTX thấy rõ lợi ích, trách nhiệm của việc tham gia và quyền được hưởng chính BHXH, BHYT, BHTN.
Thanh Trúc