Người kỹ sư có nhiều sáng kiến

(QT) - Xuất thân từ một công nhân ngành điện lực, phấn đấu vừa làm vừa học để lấy 2 bằng đại học phục vụ công tác chuyên môn, kỹ sư Đoàn Xuân Sơn, Trưởng Phòng Kế hoạch- Kỹ thuật, Xí nghiệp Điện cơ- Công ty Điện lực Quảng Trị không chỉ được biết đến là một tấm gương sáng tự học, anh còn được đồng nghiệp nể phục với nhiều sáng kiến làm lợi hàng trăm triệu đồng/năm. Từ sáng chế tủ điều khiển tự động đóng cắt tụ bù Một thiết bị điện ngoài tiêu tốn công suất (hữu ích) còn tạo ra công suất phản kháng, là một thành phần tham gia vào các quá trình từ hóa các thiết bị điện và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng điện năng. Tác hại của công suất phản kháng kéo theo tổn thất đường dây, giảm khả năng cung cấp của nguồn, đồng thời nó bắt nhà tiêu dùng, nhà máy hàng tháng phải chịu thêm một khoản chi phí không nhỏ gọi là mua công suất phản kháng.

Anh Đoàn Xuân Sơn giới thiệu bộ mô phỏng máy cắt Recloser để kiểm tra, thử nghiệm tủ điều khiển Recloser

Nhằm nâng cao hệ số công suất Cosϕ (Cosϕ = công suất tác dụng/ công suất phản kháng), giảm tổn thất điện năng và sụt áp trong mạng điện, Điện lực Quảng Trị đã lắp đặt nhiều hệ thống tụ bù công suất phản kháng loại VCS-IM và tủ điều khiển MICROCAP/QEI của hãng Cooper. Để việc vận hành tụ bù được linh hoạt, an toàn, phương thức tối ưu hiện nay chủ yếu là tự động điều khiển đóng cắt theo Cos ϕ , điện áp, dòng điện hay theo giờ cao điểm và thấp điểm của hệ thống thông qua máy đóng cắt tụ bù. Thực tiễn qua thời gian vận hành một số tủ điều khiển MICROCAP/QEI đã bị hư hỏng, dẫn đến một số vị trí tụ bù không còn hoạt động được. Do đó, Trưởng Phòng Kế hoạch- Kỹ thuật, Xí nghiệp Điện cơ- Công ty Điện lực Quảng Trị Đoàn Xuân Sơn đã có sáng kiến sử dụng LOGO! 230RC là một thiết bị lập trình cỡ nhỏ, tích hợp nhiều chức năng tương thích với tủ điều khiển MICROCAP/QEI để tự động điều khiển đóng, cắt tụ bù theo mục đích mong muốn, góp phần khôi phục kịp thời các vị trí tụ bù bị hư hỏng, giảm tổn thất điện năng trên lưới điện và giảm đáng kể chi phí đầu tư mua sắm vật tư, thiết bị. Mặt khác, khi vận hành với tủ điều khiển MICROCAP/QEI giao diện trên tủ điều khiển không có màn hình và các phím chức năng nên mọi thao tác, cài đặt, kiểm tra thông số hoặc giao tiếp giữa nhân viên vận hành với thiết bị chỉ thông qua máy tính, gây khó khăn cho công tác vận hành. Sáng kiến này cho phép giao tiếp với người sử dụng qua màn hình LCD, bàn phím và cổng kết nối với máy tính nên dễ dàng điều khiển, lập trình và thay đổi thông số, dữ liệu, cấu hình điều khiển trực tiếp ngay trên LOGO! hoặc qua cổng giao tiếp máy tính rất thuận tiện, đặc biệt là khi có nhu cầu thay đổi phương thức vận hành. Về hiệu quả kinh tế, tủ điều khiển MICROCAP/QEI là thiết bị đặc chủng hiện không có trên thị trường, để có thiết bị này phải đặt hàng tại nhà cung cấp của hãng Cooper trong thời gian khá dài, giá thành lại cao (trọn bộ máy cắt và tủ điều khiển khoảng 120 triệu đồng). Chỉ với chi phí 2,5 triệu đồng, sáng kiến LOGO! này đã góp phần hợp lý hóa sản xuất, đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật đề ra, khôi phục kịp thời hệ thống tụ bù bị hư hỏng trên lưới điện và không phải tiêu tốn khoản tiền khá lớn mua sắm thiết bị khi các tụ bù tủ điều khiển hư hỏng. ...đến bộ mô phỏng máy cắt Recloser Anh Đoàn Xuân Sơn cho biết thêm: Trên lưới điện Quảng Trị hiện được lắp đặt 9 máy cắt Recloser (hãng Cooper). Các máy cắt này sẽ tự động ngắt điện khi lưới điện gặp sự cố và tự động đóng điện lại sau một thời gian được lập trình sẵn. Để đảm bảo cho máy cắt hoạt động ổn định và kịp thời phát hiện sửa chữa những hư hỏng thì cần phải kiểm tra, thử nghiệm định kỳ hàng năm và kiểm tra đột xuất máy cắt Recloser. Tuy nhiên, quá trình thử nghiệm, kiểm tra tủ điều khiển máy cắt Recloser tại hiện trường gặp một số khó khăn như: Khi kiểm tra tủ điều khiển phải cắt điện và cô lập Recloser làm mất điện cho khách hàng; để kiểm tra, thử nghiệm các chế độ bảo vệ, đo lường và đóng lắp lại thì phải tạo được dòng điện có trị số lớn hơn 100A nên thiết bị thử nghiệm nặng và cồng kềnh rất khó vận chuyển đến hiện trường nơi lắp đặt Recloser, đặc biệt là những nơi giao thông đi lại khó khăn; khi xảy ra hư hỏng Recloser, muốn xác định được hư hỏng tủ điều khiển hay máy cắt thì phải sử dụng một tủ điều khiển cùng loại khác để thử nghiệm. Từ thực tế những khó khăn trong công tác kiểm tra Recloser hãng Cooper, anh Đoàn Xuân Sơn đã nghiên cứu nguyên lý cấu tạo và tìm kiếm các linh kiện hiện có trên thị trường để thiết kế thành công bộ mô phỏng máy cắt với các ngõ ra vào giống với máy cắt Recloser thực, tích hợp thêm phần tạo dòng và điều chỉnh dòng điện cấp dòng trực tiếp cho tủ điều khiển. Thiết bị chuyên dùng để kiểm tra, thử nghiệm Recloser có thể được xem như một máy cắt mô phỏng kết cấu gọn nhẹ (thể tích 2 dm 3 , nặng 0,5 kg). Do đó, để thực hiện thử nghiệm các chu trình đóng cắt, đóng lặp lại, chỉ tiến hành trên máy cắt mô phỏng, không làm mất điện trên hệ thống. Mặt khác, thiết bị kết nối với tủ điều khiển thông qua cổng rắc cắm như máy cắt của Recloser nên rất thuận lợi cho nhân viên khi kiểm tra, thử nghiệm. Sáng chế bộ mô phỏng máy cắt Recloser để kiểm tra, thử nghiệm tủ điều khiển Recloser của tác giả Đoàn Xuân Sơn đã hạn chế được khả năng mất điện trong quá trình kiểm tra thử nghiệm, tạo thuận lợi cho việc kiểm tra, thử nghiệm tại hiện trường, góp phần làm tăng năng suất lao động, tiết kiệm hơn 50% chi phí nhân công thí nghiệm, vận chuyển và giảm đáng kể sức lao động. Đồng thời, trong quá trình kiểm tra, xử lý hư hỏng Recloser, nhờ thiết bị này đã giúp xác định chính xác hơn phạm vi hư hỏng để có phương án sửa chữa kịp thời. Giá thành một bộ thiết bị này chỉ có 250.000 đồng nên giảm được rất nhiều chi phí đầu tư mua sắm thiết bị thử nghiệm. Theo tính toán, định kỳ và đột xuất mỗi năm kiểm tra Recloser tại hiện trường 5 lần, số lượng Recloser hãng Cooper là 9 cái, nên số lần kiểm tra là 45 lần. Về nhân công, thiết bị này làm lợi 50% so với trước đó (giảm 2 công so với trước khi có thiết bị tốn 4 công), nếu tính bình quân một công thợ bậc 5/7 là 110.000 đồng, thì nhờ có thiết bị này mỗi năm làm lợi 9,9 triệu đồng. Về sản lượng điện, thời gian không phải mất điện trong mỗi lần thử nghiệm sau khi sử dụng thiết bị này là 1,5 giờ, sản lượng điện cung cấp được 4.000 KWh; định kỳ hàng năm kiểm tra thử nghiệm Recloser 45 lần sẽ cung cấp được 180.000 KWh điện, giá thành là 152,1 triệu đồng. Như vậy, tổng giá trị làm lợi về nhân công và sản lượng điện sau khi sử dụng sáng chế bộ mô phỏng máy cắt Recloser là 162 triệu đồng/năm. Ngoài ra, để phục vụ cho công tác chuyên môn của đơn vị, anh Đoàn Xuân Sơn còn có nhiều sáng kiến viết chương trình quản lý hồ sơ thí nghiệm máy biến áp và thí nghiệm định kỳ trạm biến áp; sáng kiến cải tạo thiết bị thí nghiệm cao áp AI 70; cải tiến thiết bị cấp nguồn điều khiển và bộ lắp cắm chuyên dùng Recloser…Với những sáng chế, sáng kiến áp dụng trong công tác chuyên môn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, anh Đoàn Xuân Sơn vinh dự được Tập đoàn Điện lực Việt Nam tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua năm 2010, trở thành tấm gương để cho đồng nghiệp học tập và làm theo. Bài, ảnh: THANH HẢI