Cần có giải pháp tổ chức, sắp xếp lại hoạt động của chợ Cùa

(QT) - Chợ Cùa (Cam Lộ, Quảng Trị) có từ rất lâu đời. Theo nhiều người cho biết, có thể từ năm 1883, khi Phụ chính Đại thần Nguyễn Văn Tường vâng lệnh triều đình nhà Nguyễn đưa hàng ngàn dân binh từ khắp nơi lên vùng Cùa xây dựng căn cứ Sơn phòng Tân Sở đã cho lập chợ để trao đổi buôn bán với cư dân sở tại. Chín năm kháng chiến chống Pháp, mặc dù trên bom dưới đạn, không lúc nào chợ Cùa ngừng họp. Máy bay địch thả bom ban ngày, chợ họp ban đêm, địch đánh chỗ này, chợ chuyển sang chỗ khác. Đến thời chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm, tỉnh trưởng Quảng Trị lên Cùa lập đồn điền, di dời chợ ra ngã ba Minh Hương - Cam Lộ phường, cho xây cơ sở khang trang, có đình trung, nhà ngang dãy dọc, có quầy, quán, kể cả hiệu thuốc tây, tiệm Tàu, rồi dùng biện pháp hành chính, cưỡng chế buộc dân đến họp chợ mà vẫn không thành, vì địa điểm chợ mới xa xôi không phù hợp. Chính quyền Diệm sụp đổ, chợ quay về họp lại chỗ cũ lấy tên chợ Hàm Nghi - Cùa và tồn tại cho đến bây giờ.

Do không được tổ chức, sắp xếp nên hoạt động của chợ Cùa hiện rất lộn xộn, kém hiệu quả.

Sau ngày đất nước thống nhất, chợ Cùa được nhà nước đầu tư xây dựng lại khá khang trang, bề thế, với diện tích theo quy hoạch ban đầu hơn 5.000 m2. Chợ không chỉ là trung tâm thương mại lớn nhất vùng, đáp ứng đầy đủ mọi nhu cầu kinh doanh buôn bán của hơn 10.000 người dân địa phương, mà còn là điểm giao lưu văn hóa để mọi người có thể đến đây gặp gỡ, trao đổi tâm tình, nơi tổ chức các hội chợ, lễ hội truyền thống mỗi khi tết đến xuân về. Nói đến chợ Cùa, trong ký ức của nhiều người vẫn vẹn nguyên những kỷ niệm tươi đẹp của một thời chưa xa. Nơi đây con người vốn thuần hậu, chất phác, việc bán mua chỉ mang tính chất trao đổi nhẹ nhàng, chân thật, không bao giờ toan tính theo kiểu lường gạt, sự tin cậy, tôn trọng nhau luôn được đặt lên hàng đầu. Cũng từ đây, những sản vật của địa phương như hồ tiêu, mít mật, chè xanh, măng khô hay bó mây, xâu nấm... theo chân bạn hàng tứ xứ để đổi về những vật dụng thiết yếu cho cuộc sống, từ cái kim sợi chỉ đến con dao, lưỡi cuốc, tấm vải, chiếc chiếu hoa. Theo thời gian, trước những nhu cầu đi lên của cuộc sống, chợ Cùa ngày càng đông đúc, sầm uất, một thị tứ nhộn nhịp đang hình thành ở đây với tâm điểm là chợ Cùa. Tiếc thay cuộc sống càng phát triển, con người ngày càng sinh sôi thì diện tích của chợ Cùa ngày càng bị thu hẹp lại. Đến thăm chợ Cùa bây giờ, một khung cảnh bề bộn, lộn xộn bày ra trước mắt, không ai có thể hình dung nổi một ngôi chợ có bề dày lịch sử, đã đi vào tâm tưởng biết bao người giờ đây lại hiện ra với tất cả sự nhếch nhác đến như vậy. Bên cạnh những quầy hàng tự phát mọc lên lấn át các dãy quán được xây dựng sẵn là những ngôi nhà xây trái phép hoặc được cấp đất một cách khuất tất đang lấn dần cả khuôn viên chợ. Khuôn viên chợ bị thu hẹp do lấn chiếm mặt bằng, còn đình chợ thì người kinh doanh bày biện hàng hóa một cách tùy tiện, lộn xộn không theo một trật tự quy củ nào, mạnh ai nấy làm, ai muốn bày hàng gì, ở đâu cứ thỏa sức, thậm chí việc bung ra của các hộ kinh doanh hàng tạp hóa, hàng ăn uống kể cả bán thịt heo, thịt bò còn chiếm luôn cả khu vực trước đây để người dân ngồi bán hàng nông sản. Thực tế này không chỉ gây khó khăn cho người dân mà còn tạo bức xúc cho những hộ kinh doanh cùng mặt hàng phải nằm cố định ở bên trong đình chợ. Thực tế đã xảy ra nhiều vụ xô xát tranh giành vị trí hoặc to tiếng với nhau cũng vì sự bố trí bất hợp lý, thiếu bình đẳng này. Theo một cán bộ UBND xã Cam Chính, việc hoạt động của chợ Cùa nhiều năm qua hầu như không ai quản lý, xã không được phép thu bất cứ một khoản gì ở đây, ngoài việc thu các lệ phí để duy trì hoạt động vệ sinh của chợ, chỉ có Chi cục thuế huyện Cam Lộ hàng tháng vào thu thuế. Nhiều vụ cháy, mất mát tài sản của người dân không biết kêu ai, ban quản lý chợ không có, người bảo vệ cũng không, tài sản của ai người đó tự quản lý, đó là chưa nói việc quản lý kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, thiếu vệ sinh an toàn thực phẩm chẳng có ai đả động đến. Một điều cũng rất đáng ngạc nhiên là với một trung tâm kinh doanh buôn bán tương đối lớn trên diện tích gần 5.000 m2, với hơn 150 hộ kinh doanh cố định (không kể người dân bán hàng nông sản, quầy hàng vãng lai) mà mỗi tháng chỉ thu nộp cho ngân sách chưa đến 5 triệu đồng, có lẽ nguồn thu này cũng chỉ đủ trả lương cho một vài cán bộ thuế. Trong khi đó, do đầu tư xây dựng đã khá lâu, chợ Cùa đang trong tình trạng xuống cấp, nếu không có nguồn hỗ trợ từ trên thì lấy đâu kinh phí để duy tu, sửa chữa, hay trang bị các phương tiện phòng cháy chữa cháy hoặc đảm bảo an ninh cho chợ. Điều đáng lo ngại nữa là do khu chợ nông sản bị lấn chiếm, rồi việc không có bãi để xe nên người dân địa phương khi mang hàng hóa sản xuất đến chợ tiêu thụ phải bày bán dọc đường, xe cộ để ngổn ngang rất mất mỹ quan và không đảm bảo trật tự an toàn giao thông, nếu cứ kéo dài tình trạng này thì nguy cơ tắc đường, tai nạn giao thông, nhất là những ngày hội hè, tết nhất là khó tránh khỏi. Nguyện vọng tha thiết của những người dân Cùa là huyện Cam Lộ, xã Cam Chính nhanh chóng có giải pháp tổ chức, sắp xếp lại hoạt động của chợ Cùa, không nên để nhếch nhác, lộn xộn như hiện nay. Trước hết cần phải dọn dẹp những lều quán lụp xụp, tạm bợ dựng ngay trước mặt tiền chợ để tạo nên vẻ mỹ quan và có chỗ cho người dân tiêu thụ nông sản, không nên để bà con phải chạy rong hoặc đứng ngay giữa đường để bán hàng. Việc sắp xếp bố trí để có nơi làm bãi giữ xe cũng hết sức cần thiết vì hiện nay chỉ có như vậy mới góp phần lập lại trật tự an toàn giao thông trên địa bàn. Về lâu dài cần kiểm kê, rà soát lại quỹ đất đã quy hoạch làm chợ Cùa, dứt khoát có biện pháp thu hồi, giải tỏa những phần đất bị lấn chiếm hoặc được cấp, cho mượn trái phép để xây dựng chợ Cùa thành một trung tâm giao thương buôn bán của cả vùng. Bài, ảnh: HOÀNG ĐỨC